Philippe Moureaux en Béatrice Delvaux op de Franse televisie

“Des paroles et des actes” is een twee uur durend programma van France2, gepresenteerd door de bekende nieuwsanker David Pujadas. De aflevering van gisteren had als titel: “L’Europe face au terrorisme”. In het eerste uur was een van de gasten Malika Sorel, een vrouw die ik hier nog niet zo gauw op een televisieplateau zie, want haar standpunten zijn vaak niet helemaal correct gestroomlijnd. Als tegengewicht had Pujadas dus ook de correcte, maar helaas ook narcistische en babbelzieke clown Bernard-Henri Lévy uitgenodigd.

Maar daar gaat het niet over. In het tweede uur zaten onder meer Philippe Moureaux en Béatrice Delvaux, en het werd een bijwijlen interessant debat. U kunt het hier zien. Typisch voor Béatrice Delvaux was dat zij in haar laatste tussenkomst, en al ging de hele uitzending over de afschuwelijke actualiteit, toch niet vergat om het Franse kijkpubliek nog gauw een boodschap mee te geven over de communautaire problemen in België. Zoiets zal wel zijn effect hebben dacht ze blijkbaar, maar naar mijn smaak heeft Delvaux zich onzorgvuldig uitgedrukt en zullen haar lezers, voorstanders van “Bruxelles, région à part entière”, er niet volkomen gelukkig mee zijn geweest. Béatrice gaf zelfs de indruk dat ze een soort voogdij over Brussel aan het verdedigen was.

Oordeelt u zelf, ik vertaal even en onder de vertaling geef ik de transcriptie. Twee probleempjes hierbij ‘fait divers’ (de woorden van burgemeester Thielemans destijds), staat wel in de van Dale, maar in het Frans heeft die uitdrukking een andere gevoelswaarde. Er is bijvoorbeeld de technische, journalistieke betekenis: gemengd nieuws. In het Nederlands betekent fait divers ook iets als onbelangrijk, een voorvalletje, gebroken armen en benen bijna. In het Frans overweegt de eerste betekenis. Dat verklaart waarom de uitdrukking van Freddy Thielemans slecht begrepen werd en in Vlaanderen voor verontwaardiging zorgde. Verder gebruikt Delvaux het adjectief “identitaire”, dat ik met “identitair” vertaald heb, al bestaat dat woord in het Nederlands niet, en geeft de vertalende grote van Dale enkel “identiteits-, van de identiteit”. Dit gezegd:

‘Kijk, in België ontbreekt het ons aan een gezamenlijk project, “identitair” in de positieve zin van het woord is. Wie kan ook verwachten dat die jongeren zich ergens in herkennen waar wijzelf niet achter staan? En bijgevolg wordt er geruzied, tussen Vlamingen en francofonen wordt er geruzied over stukjes grondgebied. Brussel laat men in de steek, en zegt “wel, zoek het zelf maar uit, dop uw eigen boontjes”. En dan plots, als het verkeerd gaat, zegt men: “ah, maar Brussel dat marcheert niet, wat moeten we nu weer beginnen?” Als we daar toch eens mee ophielden. Als we nu eens ophielden te geloven dat we beter af zijn, elk op zich in zijn kleine huisje, en als we eens een waarlijk gemeenschappelijk project ontwikkelden, daarbij steunend op de interne kritiek van de moslims zelf, die bereid zijn die kritiek te leveren, wat zeer waardevol is – Rachid Benzine deed dat vanmorgen nog in onze krant – en als wij dan, steunend op die, tussen aanhalingstekens nieuwe elite, want die mensen hebben een boodschap, en tonen de weg om te ontsnappen aan de fataliteit van die wijken. Maar vandaag denk ik, ik heb… ik herinner me dat bij de Soir wij op een gegeven moment iets hebben aangebracht, er waren zaken gebeurd, op dat moment nog “gemengd nieuws”: er was in Brussel met een kalasjnikov geschoten. De Vlamingen zeiden toen: “Brussel, dat is Chicago”, en de francofonen zeiden “dat is een fait divers”. En wij zijn toen met een Vlaamse krant op een gemeenschappelijke schone lei begonnen, en zegden aan de politici van beide kanten, “hou nu toch eens op met jullie dwaasheden, in Brussel ligt een sociale bom die op ontploffen staat.” En wat we dan schreven was: we moeten ons daar samen mee bezighouden, en niet door aan beide kanten van de taalgrens te bekvechten. Dat was niet gisteren, hè! dat was enkele jaren terug. En dus ben ik wat dat betreft lichtelijk wanhopig.’

‘Eh bien, en Belgique on manque d’un projet collectif, identitaire au sens positif du terme. Comment voulez-vous que ces jeunes se reconnaissent dans quelque chose que nous ne portons pas nous-mêmes ? Et donc on se dispute, entre Flamands et francophones on se dispute de bouts de territoire. On laisse Bruxelles à l’abandon, en disant « mais démerdez-vous, faites vous-mêmes ». Et puis alors soudain, quand ça ne va pas on dit : « ah mais ça ne va pas Bruxelles, et qu’est-ce qu’on va faire ? » Mais si on arrêtait ça, et si on arrêtait de se croire qu’on est mieux tout seul dans sa petite maison, et qu’on développe un vrai projet collectif en s’appuyant sur la critique interne de musulmans qui sont prêts à porter une critique et qui est très importante, Rachid Benzine les a encore données dans notre journal ce matin, et ensuite en s’appuyant sur les nouvelles élites entre guillemets, mais ces gens qui sont porteurs d’un message et d’une possibilité d’échapper à une fatalité de ces quartiers. Mais je pense qu’aujourd’hui, moi j’ai… je me rappelle, au Soir nous avions dénoncé à un moment donné, il y avait des faits, à ce moment des faits divers, des tirs à la kalachnikov, dans Bruxelles. Les Flamands avaient dit « c’est Chicago Bruxelles » et les francophones avaient dit « c’est un fait-divers ». Et nous avions fait avec un journal flamand une carte blanche commune, en disant aux hommes politiques des deux bords, « mais arrêtez vos bêtises, il y a une bombe sociale à Bruxelles et elle va exploser. » Et cette chose que nous avons écrite en disant : il faut s’en occuper ensemble, et pas en se disputant des deux côtés de la frontière linguistique. C’était pas hier, hein, c’était il y a plusieurs années. Et donc en cela je suis un petit peu désespérée.’