Politiek laat ons in de kou

Deze week heb ik de kinderen gewaarschuwd. De verwarming zal deze winter toch een graadje minder staan. Misschien zelfs twee. En ik zal iets vaker controleren of de radiatoren op de slaapkamers overdag uitgedraaid staan.

Het is de internationale markt

Het is een bedenking die dezer dagen in menig huisgezin zal gemaakt worden. De energieprijzen swingen de pan uit. Daar zijn vele redenen voor, internationale opleving van de economie, meer vraag naar gas door de omschakeling naar groene(re) energie en ook een beetje politieke speculatie en politiek voluntarisme.

De vraag is of het een unieke situatie is. Blijkbaar zijn we heel afhankelijk geworden van vooral gas. Dat zal niet verminderen. Een stookolieketel plaatsen mag niet meer als er gas ligt. Ik rijd met een auto op gas, fiscaal aangemoedigd door de overheid, steenkoolcentrales worden wereldwijd vervangen door gas. Dan piekt de gasprijs… en ook de elektriciteitsprijs.

Groener en afhankelijker

De doelstellingen zijn nobel, meer respect voor de natuur en minder vervuiling. Je moet echt van slechte wil zijn om daar tegen te zijn. Maar nu blijkt dat het ons en onze economie kwetsbaar maakt.

Bedrijven leggen hun productie stil, of denken daar aan, omdat ze door de hoge energieprijzen niet meer concurrentieel kunnen produceren. Dat kan een bijzonder negatieve spiraal in gang zetten. Aangezwengeld door inflatie en de automatische koppeling van de lonen aan de index, kan de kost voor onze samenleving hoog oplopen.

25 jaar stilstand

Eens te meer betaalt de burger de prijs voor jaren non-beleid. U kan op Doorbraak lezen hoe Guy Verhofstadt 25 jaar geleden de analyse maakte van wat ‘de Belgische ziekte’ werd genoemd. Om er daarna, uit politiek opportunisme, als premier niets aan te doen.

25 jaar stilstand en financieel wanbeleid met ontsporende begrotingen en nul komma nul marge om iets te doen. Geen broodnodige hervormingen, enkel gesukkel. Ondertussen vertelt Verhofstadt over België een heel ander verhaal, de realiteit is niet veranderd, de politicus wel. Dat geldt ook voor het standpunt van zijn partij. Waarom, dat is eigenlijk niet duidelijk.

Diversifiëren

In de jaren 1970, vandaag zowat de prehistorie, was er de oliecrisis. Toen werd duidelijk dat we te afhankelijk waren van olie. Er zijn toen maatregelen genomen om die afhankelijkheid te verminderen. Een oplossing was toen: kerncentrales.

Vandaag willen we die sluiten en onze elektriciteitsopwekking vol toevertrouwen aan wind, zon, gas en kopen bij de buren. De vraag is wat een windstille grijze winterdag met de gasprijzen zal doen, zeker als Rusland de gaskraan in handen heeft. En wat de buren dan voor elektriciteit zullen vragen…

Voluntarisme is duur

Er is weinig dat de overheid vandaag kan doen om de energieprijzen op de internationale markt te temperen. Wat ze wel kan is haar zeer royale subsidiesysteem voor groene stroom herbekijken. Een deel van onze factuur, vloeit van onze zak naar de zakken van enkelen die veel geld verdienen aan groene stroom. Dat is het gevolg van een voluntaristisch en geldverkwistend beleid, dat niemand een halt wil of kan toeroepen. De overslag naar hernieuwbare energie heeft een prijs. De armen en de middenklasse betalen de winsten van enkele rijke investeerders.

Vandaag kan de overheid weinig doen aan de hoge energiefacturen. Betalen moeten we, nu, morgen of overmorgen. In het geval van slecht beheer, betalen onze kinderen en kleinkinderen mee voor een verlaging van onze energiefactuur vandaag. In de politieke discussie daarover zit veel populisme. Er is geen eenvoudige oplossing voor het complexe probleem van de energieprijzen.

Energiemix

Maar op termijn is het wel verstandig om in te zetten op een zo breed mogelijke energiemix. Kerncentrales maken daar -op dit moment- deel van uit. Het menselijk vernuft heeft ons tot kerncentrales gebracht. Laten we dat vernuft ook de tijd geven om andere methodes van energieopwekking uit te werken of te verbeteren. Zo lang die er niet zijn, doen we wat we kunnen. Technisch kunnen, maar ook menselijk en maatschappelijk.

Misschien zullen we dan wat klimaatdoelstellingen later halen, zo zij het dan. Het alternatief is dat we aanvaarden dat er een energiekloof loopt in onze samenleving. Zij die zich nog kunnen verwarmen en zij die letterlijk in de kou staan. Zij die betalen voor vergroening en zij die er zich op verrijken. Of nog dat we onze energiebevoorrading helemaal in handen geven van onbetrouwbare partners met een eigen geopolitieke agenda. Allemaal voor het klimaat.

Wij willen een beleid!

Bij al die overwegingen is in de eerste plaats een goed beleid nodig. Helaas ligt daar de kern van de Belgische ziekte. Vlot inspelen op de veranderende situatie is in België onmogelijk geworden. De vraag is zelfs of het in de EU nog vlot mogelijk is.

Deze winter schuiven we iets dichter bij de stoof en trekken dan maar een extra trui aan, of een ‘damarken’. De politici zouden best goed beseffen dat zoiets het draagvlak voor een omschakeling naar duurzame energie geen goed doet. Integendeel. Een koude winter kan het politieke klimaat veel sterker beïnvloeden dan een hete zomer. En de burger is al ontevreden.