Prins Philip, ‘Der Mumbo Jumbo Prinz’

Een paar minuten voor ik wilde starten met het uittikken van mijn column las ik op de Twittertijdlijn van Chris Ship, de royaltyjournalist van het Britse ITV: ‘BREAKING: Duke of Edinburgh, 99, in hospital’. De flauwe moppenmaker in mezelf vroeg zich meteen af wat de oude man dan had gebroken. Nee, u hoeft niet te lachen. De hertog voelde zich kennelijk onwel en werd uit voorzorg opgenomen in een ziekenhuis.

Manifeste nonsens

Verschillende media brachten het nieuws. Je leest achter de aankondigingen dat men zit te wachten op het overlijden van de prins-gemaal van de Queen. Allerlei nieuwsdesks hebben hun portretten over Philip Mountbatten al lang uitgeschreven. De teksten liggen weer bovenaan de stapel van ‘mogelijk dringend’. Het verhaal van het appelsienenkistje waarin men hem naar het Verenigd Koninkrijk bracht, zijn moeilijke relatie met kroonprins Charles en zijn talrijke foute opmerkingen tijdens officiële gelegenheden, zijn pensionering op zijn 96ste. Het staat er ongetwijfeld allemaal in.

In 1953, het jaar dat zijn vrouw Elizabeth gekroond werd, verscheen het boek Manifest Destiny van Brian Connell. Een indrukwekkend en mooi ogend werk over ’the unique genius’ van de familie Mountbatten. Meneer Connell vertaalde ook de memoires van de Duitse politicus Franz von Papen naar het Engels. U weet wel, de conservatief die dacht dat hij Adolf Hitler kon temmen. Iemand aan het Engelse hof vroeg in het kroningsjaar aan prins Philip of hij een exemplaar van Manifest Destiny wilde signeren. Brian Connell had een heel hoofdstuk gewijd aan de jonge prins. Philip, hoewel vaak nors, weet zijn bedienden te appreciëren en stemde toe. Boven zijn handtekening schreef hij: ‘Manifest Bunkum!’, wat zoveel betekent als ‘Manifeste nonsens’.

Er was eens …

Het familieverhaal van de Mountbattens leest als een 19de-eeuwse operette. Koningin Victoria is sowieso de oermoeder van gekroond Europa, de stoeterij. Zij had negen kinderen, Alice was nummer drie. Zij huwde in 1862 met prins Ludwig von Hessen-Darmstadt, die later Groothertog Ludwig IV von Hessen und bei Rhein zou worden. Alice en Ludwig kregen zeven kinderen waarvan eentje de laatste tsarina van Rusland werd.

Hun oudste dochter heette ook Victoria en die huwde, in aanwezigheid van grootmoe Queen Victoria, met Ludwig von Battenberg, de zoon van prins Alexander von Hessen en de kleinzoon van de Groothertog Ludwig II von Hessen. Maar kwatongen beweren dat baron August von Senarcles de Grancy de echte opa was. Goed, alle geroddel terzijde: Victoria — niet de grootmoe — trouwde met haar neef Ludwig. Hij droeg de naam Battenberg, wat verwees naar de plek in Hessen waar zijn ouders het eerst hadden gewoond.

The Merry Wives of Saksen-Coburg und Gotha

Ludwig von Battenberg, zelf geboren in Oostenrijk en een prins van een Duits vorstendom, werd een volwaardig lid van de Britse adel. Hij deed dienst in de Britse marine en schopte het zelfs tot ‘First Sea Lord’. De Britse koninklijke familie beïnvloedde de Battenbergs dusdanig dat Ludwig op zijn 14de al genaturaliseerd werd tot een Brit en ‘Louis’ werd.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog, in 1917, verengelste hij zijn familienaam naar ‘Mountbatten’. Dat klonk veel patriottischer dan de Duitse versie. Hij had in 1914 al ontslag moeten nemen als First Sea Lord, omdat hij ‘too bloody German‘ was. De Saksen-Coburgs werden zelf in 1917 de ‘Windsors’ uit schrik voor dat antipatriottische sentiment. Toen der Kaiser hiervan hoorde, spotte hij: ‘Ik ga straks naar een theatervoorstelling van “The Merry Wives of Saksen Coburg und Gotha”.’

De Battenbergs kregen vier kinderen. Alice, de oudste, huwde met een prins van Griekenland. Nou ja, Grieks. Hij heette doodleuk Andreas von Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg en was een kleinzoon van de koning van Denemarken. Was Victoria de grootmoe van koninklijk Europa dan was de Deense koning – Christian IX – de schoonvader. Prinses Alice was overigens deels doof en werd later een Grieks-orthodoxe non. Prins Andreas was dan weer een bon vivant, leefde met maîtresses van hotelkamer naar zeiljacht en stierf berooid in Monaco.

De nazi’s van de familie

Ze hadden samen vijf kinderen, waarvan Philip de jongste was en de enige zoon. De vier dochters trouwden met Duitse edellieden. De oudste was getrouwd met een Fürst von Hohenlohe-Langeburg die diende in het Duitse leger tijdens zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog. In 1944 werd hij oneervol ontslagen omdat men hem verdacht van banden te hebben met de officiers die betrokken waren bij de aanslag op Adolf Hitler.

Een andere zus, Cecilie, was getrouwd met de groothertog von Hessen – jawel, familie – en kwam om nadat een vliegtuig waarin het echtpaar met twee van hun kinderen zat tegen de schoorsteen van een Oostendse fabriek vloog. Ze kregen een nazibegrafenis met Herman Göring als prominente rouwgast. Het echtpaar was overtuigd lid van de NSDAP. Volgens het Belgische onderzoek naar het ongeval was prinses Cecilie aan het bevallen in het vliegtuig, waardoor de piloot in paniek een noodlanding wilde uitvoeren. Een andere schoonbroer van Philip was een hoge SS-officier die sneuvelde tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Van armoezaaier tot god

Philip zelf diende als jonge Britse officier in de marine tijdens die Tweede Wereldoorlog. De Britse pers, al vaag op de hoogte van de prille relatie tussen kroonprinses Elizabeth en de jonge Mountbatten, noemde hem spottend ‘Phil the Greek’. Een van zijn aangetrouwde tantes aan vaderszijde was overigens een Bonaparte. Zij beïnvloedde hem — samen met ‘Uncle Dickie’, Louis Mountbatten, die later vermoord werd door de IRA — enorm in zijn jeugdjaren in het Verenigd Koninkrijk. De volbloed Duitse Griek groeide op tot de perfecte Britse aristocraat.

Wanneer hij heden door de gangen loopt van de grote kastelen en paleizen doet niets nog vermoeden welk een armoezaaier hij ooit was. Het enige wat hij erfde van prins Andreas was een versleten maatpak dat hij liet verstellen om zijn toekomstige schoonvader koning George VI te ontmoeten. En hij erfde de koninklijke status, van zijn beide ouders. Een titel die hem geen geld bezorgde, maar die wel de sleutel was tot zijn verdere leven. Pages buigen het hoofd voor deze man, zijn privésecretaris vertelt aan bezoekers dat je moet staan als hij zijn bureau betreedt en dat je hem steevast met ‘Sir’ moet aanspreken. De Yaohnanen op het eiland Tanna zien hem als een god en dansen hun rituele dansen in zijn eer.

Tweede viool

De ondertitel van het boek Manifest Destiny klinkt als volgt: ‘The Rise and Influence of the Mountbatten Family’ [‘De opkomst en invloed van de Mountbattenfamilie’]. Philip trouwde met iemand die ’the Queen’ werd, een iconisch figuur in onze tijd. Een vrouw met een liefde voor ‘stomme honden’, zoals hij ze zelf noemt. Hij is de vader, de grootvader en de overgrootvader van toekomstige koningen. Maar zelf speelde hij altijd de tweede viool. ‘Ik moest mijn eigen ding zien te vinden’, vertrouwde hij een biograaf een keertje toe.

Hij vindt overigens dat zijn biografen eigenlijk niks interessant over hem te vertellen hebben. Ze produceren alleen maar ‘a lot of mumbo jumbo’. Misschien is dat wel de meest toepasselijke titel voor een nieuwe operette — in het Duits — over de opgang en invloed van de Mountbattens: ‘Der Mumbo Jumbo Prinz’.