Problemen cultuurverschillen Air France-KLM herkenbaar

Cultuurverschillen spelen samenwerking Air France-KLM parten, blokte de Vlaamse krant De Morgen. Soortgelijke problemen met cultuurverschillen zoals bij Air France-KLM zie je ook veelvuldig bij Belgisch/Nederlandse bedrijven opduiken. Op zich is dat niet zo verrassend. Eerder is het een zoveelste bewijs dat fusies tussen Noord- en Zuid-Europese bedrijven geen vanzelfsprekendheid vormen. De knelpunten die de onderzoekers opsommen zijn trouwens net zo herkenbaar en exemplarisch als wanneer Nederlandse en Belgische bedrijven proberen samen te werken. In die zin begint Zuid-Europa bij Wuustwezel.

Cultuurverschillen nekken mogelijk fusie Air France-KLM

Water en vuur met elkaar verzoenen… Dat is het vaak als je Belgische en Nederlandse bedrijven wilt laten samenwerken. Een Benelux-structuur geven aan Belgisch/Nederlandse bedrijven is al het meest onlogische wat er bestaat. Vaak wordt zoiets beslist in een ver hoofdkantoor aan de andere kant van de oceaan. Waar men niet beseft dat er in Europa geen twee buurlanden zijn die zo van elkaar verschillen als België en Nederland. Mede om die reden zijn Benelux-organisaties vaak gedoemd om te mislukken zoals ik al eerder beschreef in mijn laatste boek Valse Vrienden. Hetzelfde geldt ook voor Franse en Nederlandse bedrijven.

De cultuurverschillen tussen Noord- en Zuid-Europa

Dat fusies tussen Franse en Nederlandse bedrijven ook zelden succesvol zijn, heeft te maken met dezelfde breuklijn tussen Noord- en Zuid-Europa. Die loopt parallel met de Belgische grens. Nederlandse bedrijven kunnen in de regel perfect samenwerken met Duitse of Scandinavische en Britse bedrijven. Zoals ook Franse, Belgische en andere Zuid-Europese bedrijven vaak qua (bedrijfs)cultuur ook goed door eenzelfde deur kunnen. Daarom was deze cultuurclash en daar nog bovenop de overduidelijke taalbarrière bij Air France-KLM, zo voorspelbaar als dat de dag op de nacht volgt.

Staken? Dat doen Nederlanders niet gauw…

Dat Air France en KLM zich in een moeizaam huwelijk bevinden, was al een tijdje bekend. De Franse piloten zijn verbolgen dat KLM harder groeit dan Air France. De Nederlanders vinden op hun beurt dat de Fransen dat aan zichzelf te danken hebben door bezuinigingen voor zich uit te schuiven en op de koop toe ook nog te pas en te onpas gaan staken. Zeker als het met je bedrijf niet voor de wind gaat, dan is staken het laatste wat je doet, volgens de Nederlandse logica. Hetzelfde zien we in België. Ook Nederlandse managers in België begrijpen er geen donder van dat Belgische vakbonden bij het minste en geringst naar het stakingswapen grijpen. Dat ze zelfs omwille van de grote principes zo ver gaan om bedrijven gewoonweg  kapot te staken.

Frankrijk een soort Griekenland? Zo maak je geen vrienden

Volgens een uitgelekt onderzoeksrapport zitten de problemen bij KLM-Air France dieper dan een conflict over de bedrijfsvoering. Er is duidelijk sprake van twee verschillende culturen die hard met elkaar botsen. Volgens een KLM-manager is Frankrijk “een soort Griekenland maar dan groter”. “De Franse economie is een tijdbom en Air France een tijdbommetje.” De Air France-managers vinden op hun beurt dat Nederlanders zich hautain opstellen en veel te ruw in de omgang zijn. Tja, hoe was het ook weer: Nederlanders bot en recht voor hun raap? Hoe het ook zij: met dergelijke uitspraken maak je als Nederlander natuurlijk geen vrienden bij de Fransen. Al snappen Belgen en Fransen niet altijd dat juist die botte directheid onderdeel is van de Nederlandse cultuur.

Ook de stroperige besluitvorming aan Franse kant krijgt kritiek van de Nederlanders. ‘Als je bij Air France 10.000 euro wil besteden, moet je eerst vier keer op je knieën gaan en zes handtekeningen ophalen’, zegt een Nederlandse manager. Het doet me denken aan de kritiek die een Nederlandse manager destijds had toen hij na de fusie van Fortis aan een Belgische baas ging rapporteren. ‘Sinds ik een Belgische baas heb, heb ik het gevoel dat ik eerst braafjes mijn vinger moet opsteken als ik na de WC moet…’

Jamais avec les Bataves

Bij Air France-KLM klagen de Nederlanders ook over het simplistisch beeld dat de Fransen over hun hebben. Ooit zei Albert Frère,de grote Waalse investeerder, hetzelfde over de Nederlanders toen die een Belgische bank dreigden over te nemen: ‘jamias avec des Bataves. (‘Nooit met die Batavieren.’) Ja, want vooral in het francofone Belgische gedeelte worden de Nederlanders daar gezien als een wat platvloers en onbeschaafd volkje, enkel op geld belust en tot alles in staat om dat geld ook daadwerkelijk binnen te harken. De Nederlanders vinden dan weer dat de Fransen bij Air France-KLM te veel bezig zijn met politieke spelletjes en te weinig met het bedrijfsbelang. Dat laatste is eveneens een veelgehoorde klacht bij Nederlandse managers in België. Die beschouwen dat als onnodig gekonkelfoes en daar willen ze geen tijd aan besteden. Time is tenslotte money…

De hamvraag blijft of het nog ooit goed zal komen met Air France-KLM? Volgens de onderzoekers is er nog hoop. ‘Deze karikaturen die de Fransen en de Nederlanders van elkaar hebben, zijn niet in steen gebeiteld.’ Zij hopen dat het nu uitgelekte rapport een begin kan zijn voor het herstellen van het vertrouwen tussen de partijen. Wishful thinking? De tijd zal het leren. Wordt ongetwijfeld vervolgd…