Radeloze politici en het klimaat

Hoe krijg je tienduizenden klimaatspijbelaars terug in de klas? De politiek weet zich duidelijk geen raad met het verschijnsel. Zoals gebruikelijk wanneer politici geen oplossing kunnen verzinnen, gaan ze het probleem ‘commissioneren’, het delegeren aan een commissie. En voor wat het klimaatbeleid betreft, nemen ze geen genoegen met één commissie. Er komt een melkweg nieuwe instituties op ons af.

Een bijzondere wet

In de Kamer is een voorstel van bijzondere wet ingediend dat het federale, gewestelijke en gemeenschapsbeleid inzake de klimaatverandering moet coördineren. Coördineren is hier een zeer misleidend woord, want wie het voorstel leest, beseft onmiddellijk dat het hele klimaatbeleid gedepolitiseerd wordt. De doelstellingen die in het voorstel geformuleerd worden zijn verregaand en de middelen om die te bereiken nog ambitieuzer. Het voorstel gaat uit van de linkse partijen Ecolo/Groen, PS en sp.a. Défi, MR en cdH hebben mee ondertekend. Maar niemand van Open Vld, CD&V, N-VA of Vlaams Belang.

De indieners willen tegen 2050 de uitstoot van broeikasgassen met 95% verminderen ten opzichte van 1990; het aandeel hernieuwbare energie in het bruto-eindverbruik verhogen tot 100%; de energie-efficiëntie ten minste 53% verbeteren; alle bestaande openbare en particuliere gebouwen renoveren tot in hoge mate energie-efficiënt en koolstofvrij; de risico’s van de klimaatverandering ‘zo beperkt mogelijk’ houden door het treffen van duurzame aanpassingsmaatregelen.

In afwachting dat 2050 aanbreekt, willen de indieners tussentijdse maatregelen tegen 2030: de uitstoot van broeikasgassen moeten minstens 55% naar beneden t.o.v. 1990; het aantal hernieuwbare energie in het brutoeindproduct moet tot minstens 32% verhoogd; de energie-efficiëntie ten minste 32,5% verbeterd.

Een hoop nieuwe instellingen

Om deze ambitieuze  doelstellingen te halen, willen de indieners een pleiade nieuwe instellingen in het leven roepen:

• Een Interministeriële Klimaatconferentie (IMKC) waarin de betrokken federale, gemeenschaps- en gewestministers zitting hebben. Deze IMKC moet een geïntegreerd nationaal energie- en klimaatplan vaststellen. Dat betekent noch min noch meer dat het hele klimaatbeleid op federaal niveau komt.
• Een Interfederaal Klimaatagentschap(IFKA) moet een geïntegreerd nationaal energie- en klimaatplan opstellen. Het agentschap moet ook een groot draagvlak creëren door een brede maatschappelijke dialoog te organiseren. Het IFKA moet worden bemand door vertegenwoordigers van de federale, gewestelijke en gemeenschapsadministraties. Dat zijn dus ambtenaren.
• Een Permanent Onafhankelijk Klimaatexpertencomité(POKEC) voor heel België. Dat comité zou bestaan uit acht experts en een voorzitter, allemaal benoemd door de Senaat. De taken van het comité zijn meervoudig. Het moet de doelstellingen m.b.t. emissiereductie vertalen in koolstofbudgetten; de lasten verdelen die verbonden zijn aan het uitvoeren van die doelstellingen. Voorts treedt het Comité op als raadgever van alle overheden i.v.m. de bestrijding van de klimaatverandering. De facto zullen acht experts dus het klimaatbeleid bepalende plaats van verkozen politici. Zij beslissen in principe bij consensus of bij meerderheid. Wie betaalt voor al die wijsheid? De gemeenschappen en gewesten via hun dotaties. Om de werking transparant te houden moet het Comité inzage geven in al zijn adviezen, aanbevelingen en rapporten. En jaarlijks moet het verslag uitbrengen in alle deelnemende gremia.
• De Interparlementaire Klimaatcommissie(IPKC). Dat is een permanent overlegorgaan tussen Kamer, Senaat en deelstaatparlementen. De IPKC is paritair samengesteld uit een gelijk aantal vertegenwoordigers van de betrokken parlementen. De IPKC moet ervoor zorgen dat het beleid ter bestrijding van de klimaatverandering aan elkaar hangt en overeenstemt met internationale en Europese verplichtingen. Daartoe keurt de IPKC ‘interparlementaire resoluties’ goed, alweer een nieuwigheid.

De bedoeling van al die nog op te richten instellingen is te komen tot een geïntegreerd nationaal energie- en klimaatplan, waarbij rekening wordt gehouden met de aanbevelingen van de Europese Commissie. Het plan is bindend voor de federale overheid, de gemeenschappen en de gewesten. Om de burgers bij de les te houden, organiseert elk parlement elk jaar een klimaatdag.

Delegeren van het klimaatbeleid

Samengevat komt het voorstel van bijzondere wet erop neer, dat bij goedkeuring de politiek het klimaatbeleid delegeert aan een gremium van acht onafhankelijke wetenschappers. We weten allemaal hoe politiek neutraal benoemingen in dit land gebeuren. Bij de samenstelling van het klimaatexpertencomité zal er ongetwijfeld een robbertje gevochten worden door de universiteiten en de instellingen voor wetenschappelijk onderzoek, want zij stellen de kandidaten voor.

In het voorstel worden niet minder dan elf disciplines en materies genoemd die experts moeten leveren, veel meer dus dan de voorziene acht plaatsen. Naast klimaatexperts zullen er ook deskundigen uit onder meer de economie, de energieproductie- en distributie en de landbouw een zitje hebben. De klimaathogepriesters krijgen een permanent secretariaat en kunnen een beroep doen op ambtenaren en andere deskundigen. Ze mogen ook naar believen studies bestellen en onderzoeken voeren.

Een groene Siamese tweeling

De bedenkers van deze bijzondere wet hopen met hun tekst de klimaatopstand te kunnen bezweren en de activistische klimaatjongeren terug naar de schoolbanken te krijgen. Om de bosbrossers te paaien organiseert de Senaat binnenkort een colloquium, waarop Anuna De Wever en haar kompanen nog maar eens uitgebreid hun zeg zullen mogen doen.

De bijzondere wet is een onverbloemde poging om het klimaatbeleid naar het Belgische niveau te tillen, ook al zijn de klimatologische omstandigheden in Vlaanderen, Wallonië en Brussel totaal anders en de beleidsbehoeften dus ook totaal verschillend. De hoofdindieners zijn dan ook Jean-Marc Nollet van Ecolo en Meyrem Almaci van Groen, die als een Siamese tweeling aan elkaar zitten. Nergens in het hele voorstel is er sprake van de financiële en economische gevolgen van de voorgestelde doelstellingen. Benieuwd of er hiervoor een meerderheid gevonden wordt.