Ann Peuteman: ‘Het slechte beeld van de woonzorgcentra moet doorbroken worden’

Door de coronacrisis komen ook de woonzorgcentra opnieuw meer in beeld, vaak met de nodige kritiek. Maar hoe is het eigenlijk echt om in een woonzorgcentrum te wonen? In deze aflevering van Doorbraak Radio gaat auteur Ann Peuteman dieper in op haar boek Verplant, waarin ze een soort van forum geeft aan de bewoners en het personeel van de woonzorgcentra.

Waarom het heerlijk wonen kan zijn in het woonzorgcentrum

Er is een grote discrepantie tussen wat bewoners en personeel over de woonzorgcentra vertellen en wat er in de media wordt beweerd, zegt Peuteman. ‘Dat heeft mij geïnspireerd om in dat dagelijkse leven in de woonzorgcentra te duiken.’

De ondertitel Waarom het heerlijk wonen kan zijn in de woonzorgcentra houdt in principe een tegenstelling in. Essentieel in die zin is het woordje kan, zegt Peuteman. De analyse van wat er allemaal anders moet in de woonzorgcentra is ondertussen al vaak gemaakt. Meestal gaat dit dan over wat er fout loopt in de fysieke zorg. ‘Maar als je met de mensen in de woonzorgcentra gaat praten, dan is die fysieke zorg voor hen minder belangrijk en dan gaat het vooral over de touwtjes van hun eigen leven in handen houden.’ Peuteman merkte dat kleine ingrepen een grote impact kunnen hebben op het leven in de woonzorgcentra. Daarom wilde ze met de ondertitel toch ook een boodschap van hoop geven.

Kleine veranderingen kunnen ervoor zorgen dat het heerlijk wonen is in de woonzorgcentra. ‘Sommige woonzorgcentra zijn zich hier reeds van bewust en maken hier werk van, met vallen en opstaan.’ Maar Peuteman pleit niet voor één scenario voor alle woonzorgcentra. ‘Ook niet alle tachtigplussers zijn hetzelfde. Ze hebben niet dezelfde voorkeuren en verlangens.’ Het moet meer op maat van de mensen. En dat betekent vertrekken vanuit de bewoners en niet vanuit de organisatie, zegt Peuteman.

Bewuste keuze

Volgens Peuteman zitten we momenteel vast in een vicieuze cirkel. Er is de perceptie over de woonzorgcentra die voor een deel terecht is, maar de schrijnende verhalen die de media naar buiten brengen, zijn zeer uitzonderlijk, zegt Peuteman. Daar moet paal en perk aan worden gesteld. Maar deze wanpraktijken gebeuren zeker niet in de meerderheid van de woonzorgcentra. ‘Daardoor wordt er een soort van horrorscenario gecreëerd.’ Volgens Peuteman moet dat beeld doorbroken worden, want het weerspiegelt de realiteit niet. ‘Een woonzorgcentrum zou een bewuste keuze moeten worden.’

Peuteman vindt het zeer belangrijk om te benadrukken dat ouderen eigen onafhankelijke keuzes moeten kunnen blijven maken. ‘Bewoners in een woonzorgcentrum zijn wilsbekwame volwassenen.’ Er is dus geen enkele rede waarom we zoveel beslissingsmacht uit hun handen nemen. Bewoners moeten dus inspraak krijgen in het dagelijkse leven in het woonzorgcentrum, vindt Peuteman. Dingen die kleine details in het leven lijken, zijn belangrijk voor zingeving. ‘We luisteren eigenlijk te weinig naar de bewoners zelf.’

Het commerciële versus de menselijke keuzes

Peuteman benadrukt de historische onderfinanciering van de woonzorgcentra en het schrijnende personeelstekort. Maar daarnaast is er ook het probleem dat goede zorg gemeten wordt aan fysieke zorg. Verder is er ook het probleem van de strikte hiërarchie en de vaste gewoontes, zegt Peuteman. ‘Ik heb vaak gehoord dat dingen niet veranderen omdat ze altijd zo verlopen zijn.’ Er wordt vastgehouden aan de strakke organisatie, waardoor er niets verandert.

Niet enkel kritiek

Het boek van Peuteman straalt ook positiviteit uit. ‘Ik word een beetje moe van de constante analyses van wat er fout loopt.’ Volgens Peuteman kan het echt anders. Met de voorbeelden in haar boek wil ze aantonen dat kleine aanpassingen al veel kunnen veranderen. ‘Het gaat vaak om kleine keuzes die de bewoners moeten kunnen maken.’ In veel woonzorgcentra gebeurt dit al, maar er zijn weinig woonzorgcentra waar dit op alle vlakken gebeurt, zegt Peuteman.

Redacteur artikel: Rani De Leeneer

Beluister ook onze andere podcasts: