‘De ophef rond Tiktok heeft alles te maken met de komende Amerikaanse presidentsverkiezingen’

De geopolitieke strijd tussen de VS en China lijkt tot een nieuw hoogtepunt te komen in de technologische sector. Begin augustus ondertekende President Trump een presidentieel decreet dat transacties met ByteDance moet verbieden. Dat is het Chinese bedrijf dat eigenaar is van Tiktok. Trump ziet de populaire app Tiktok als een gevaar voor de nationale veiligheid. Hij vreest namelijk dat de Chinese overheid via de app gegevens zou kunnen bemachtigen van Amerikaanse gebruikers. In deze aflevering van Doorbraak radio, die bestaat uit twee afzonderlijke interviews, geven Boudewijn Poldermans en Lode Goukens meer uitleg over de ware bedoeling van Trump in deze geopolitieke strijd. Boudewijn Poldermans is sinoloog en actief in het bedrijfsleven, Lode Goukens is auteur bij Doorbraak.

De Chinese cultuur en het bedrijfsleven

‘De grote verschillen in cultuur tussen China en het Westen uiten zich ook in hoe men kijkt naar het bedrijfsleven en de gangbare manier van communiceren,’ zegt Poldermans. ‘Vragen dienen op die manier gesteld te worden dat ze niet kunnen worden beantwoord met ja of nee. Anders zullen Chinezen iedere vraag met ja beantwoorden.’ Die manier van communiceren is helemaal anders dan bij ons.

China wordt jaar na jaar een grotere speler op het wereldtoneel. Dat is iets waar ook westerse bedrijven rekening mee moeten houden. ‘De macht van China wordt nog vaak onderschat. En dat terwijl de Chinezen ons in bepaalde sectoren reeds zijn voorbijgestoken.’ Denk maar aan de sector van de elektrische wagens. Daar doet China veel onderzoek naar en Europa en de VS hinken duidelijk achterop. Poldermans benadrukt dat het Westen op vele andere vlakken nog complementair is aan China. Maar we moeten uitkijken dat ze ons ook in andere sectoren niet voorbijsteken.

Het geopolitieke spel

Volgens Poldermans maakt China gebruik van een bewuste strategie om een dominante speler te worden op het wereldtoneel. Vooral dan in de (militaire) technologische sector. Onderdeel van die strategie is de loskoppeling van de rest van de wereld. Zo is het internet in China volledig geïsoleerd. Ook het gebruik van westerse apps zoals Facebook en Twitter is er niet mogelijk. De VS van haar kant probeert China dan weer een hak te zetten door Chinese hightechbedrijven te weren.

Deze strijd op technologisch gebied is gekoppeld aan de ruimere geopolitieke strijd tussen de twee grootmachten. ‘Het ultieme doel van Trump is om op deze manier een regimeverandering in China tot stand te brengen. Maar dat zal het natuurlijk niet lukken.’ De grootste fout die het Westen heeft gemaakt is denken dat China zichzelf zou hervormen tot een liberale economie met respect voor de mensenrechten als China betrokken wordt bij de westerse economie. De communistische partij in China zal er echter alles aan blijven doen om zichzelf in stand te houden.

Europa en China

‘De enige manier om China tot concessies te dwingen, is door allianties te sluiten tussen de VS en de EU en de westerse bondgenoten in Azië,’ zegt Poldermans. ‘Pas als die zich kunnen groeperen, zal er iets bewegen in China.’ Belangrijk hierbij is dat de EU zich anders zal moeten opstellen naar China toe. Het heeft geen nut om als België of Nederland kritiek te uiten op het regime in China. Wij zijn immers economisch niet interessant genoeg voor hen.

Volgens Poldermans ziet China de VS of de EU ook niet als een vijand. ‘Iets wat in de VS wel aanwezig is.’ De houding van de VS heeft juist het omgekeerde bereikt. Ze heeft het nationalisme in China aangewakkerd. Het is dus belangrijk dat de EU niet zomaar het beleid van Amerika overneemt.

Het voorbeeld van Tiktok

‘De ophef rond de app Tiktok heeft alles te maken met de komende Amerikaanse presidentsverkiezingen,’ zegt Goukens. Trump profileert zichzelf als iemand die sterk optreedt tegen China en de Chinezen niet over zich heen laat lopen. Maar volgens Goukens heeft het geen enkele zin om Tiktok te viseren. De app heeft immers weinig potentieel om gegevens te misbruiken.

De aanval van Trump op Tiktok moet bekeken worden in het licht van een handelsoorlog. Tiktok is een Chinees product dat succes heeft in de VS, en dat zint Trump niet. ‘Het is goed mogelijk dat Tiktok slechts tijdelijk populair is en daarna verdwijnt, maar daar is Trump niet mee bezig. Hij focust zich op de korte termijn in de aanloop naar de verkiezingen.’