Carl Devos en Karl Drabbe: ‘De essentie van de zaak-Chovanec is wat er fout loopt bij Justitie en de politie, niet wat er moet gebeuren met Jan Jambon’

De zaak-Chovanec brengt zowel de voormalige minister van Binnenlandse Zaken, Jan Jambon, als de politie in een lastig parket. Op 23 februari 2018 wil de toen 38-jarige Jozef Chovanec, een Slowaakse man, in de luchthaven van Charleroi op een vlucht stappen richting Slowakije. Bij het opstappen zorgt hij voor moeilijkheden waarop de politie besluit in te grijpen en hem mee te nemen naar de cel. Daar wordt hij hardhandig aangepakt door de politie waarop hij een hartstilstand krijgt en enkele dagen later sterft. In deze aflevering van Doorbraak radio laten prof. Carl Devos, politicoloog en Karl Drabbe, historicus en uitgever van Doorbraak, hun licht schijnen op het politieke aspect van deze zaak. Wie draagt er verantwoordelijkheid in deze zaak?

Politieke verantwoordelijkheid

Een minister is zowel verantwoordelijk voor wat hij weet als voor wat hij had moeten weten, zegt Devos. Dat is in deze zaak zeker cruciaal. De verdedigingslijn van de N-VA is eenvoudig en helder. De partij verdedigt Jambon en beweert dat hij heeft gedaan wat hij moest doen op basis van de informatie die op dat moment beschikbaar was. Maar volgens Devos kunnen hier zeker vraagtekens bij gezet worden. ‘Het kabinet van minister Jambon had voldoende indicaties dat dit een vreemde zaak was en dat er dieper gegraven had moeten worden.’

Drabbe voegt hier nog aan toe dat ook het kabinet Justitie misschien had kunnen ingrijpen, wat niet gebeurd is. Het is dus absoluut niet enkel het kabinet van Jambon dat meer had moeten doen.

Ontslag dient Jambon echter niet te nemen want noch zijn partij, noch de coalitiepartners vragen dat. ‘De huidige deontologie verreist niet dat een minister twee jaar later hiervoor een stap opzijzet.’ Maar Devos benadrukt wel dat dit vroeger wel zou gebeurd zijn, al was het maar om aan de bevolking duidelijk te maken dat dit een ernstige zaak is.

Jambon op het matje geroepen

Het is nog nooit eerder gebeurd dat een minister die ondertussen een andere functie heeft in een andere regering zich gaat verantwoorden in het federaal parlement. ‘Jambon was hier niet toe verplicht dus het siert hem wel dat hij dat doet.’ In principe zou deze discussie eerder in het Vlaams Parlement moeten gevoerd worden in plaats van in het federale parlement. Want de vraag is niet of hij kan aanblijven als minister van Binnenlandse Zaken maar wel of hij nog geloofwaardigheid heeft als minister-president. Veel mensen twijfelen aan zijn verhaal maar volgens Devos kan het zeker kloppen dat Jambon zich het gesprek met de Slowaakse ambassadeur niet meer goed herinnert.

De fouten bij Justitie en politie

Volgens Drabbe kennen we de fouten bij Justitie en politie al sinds de zaak-Dutroux. Maar in die 25 jaar is er op weinig gebeurd op het federale niveau. De hervormingen hebben niet voor meer klaarheid en duidelijkheid gezorgd in de structuren. Devos deelt deze mening. ‘Er zijn goede evoluties maar vooral bij Justitie is er nog veel werk.’

In die zin is het dus opmerkelijk dat vooral Jan Jambon hard wordt aangepakt, en Koen Geens als minister van Justitie buiten schot lijkt te staan. Voor sommige partijen zullen hier zeker politieke motieven achter schuilen en grijpen ze zo hun kans om de N-VA te viseren. Het is vooral de communicatiefout die Jambon heeft gemaakt die hem nog een tijdje zal achtervolgen, zegt Drabbe. Een doorstart van de Vlaamse regering, nu Vivaldi in de steigers staat, kan soelaas brengen. ‘Een toekomstproject zoals Flanders Technology’ en de vernieuwing van de vijf communautaire resoluties van het Vlaams Parlement, die Liesbeth Homans al vooropstelde, zal volgens Drabbe nodig zijn om de N-VA en de Vlaamse regering terug op de kaart te zetten. Carl Devos onderschrijft die analyse van de Doorbraak-uitgever.

Het gesprek vond plaats op vrijdag 4 september om 10u00, dus nog ruim voor Egbert Lachaert en Conner Rousseau werden aangesteld als preformateur van de Vivaldiregering.