Een bom onder de Europese Centrale Bank?

Heeft het Duitse grondwettelijke hof in Karlsruhe nu een bom gelegd onder de werking van de Europese Centrale Bank (ECB) en de Europese Unie? Op vraag van enkele Duitse burgers moest zij oordelen of de ECB haar boekje te buiten was gegaan of niet. De ECB heeft immers als opdracht een monetair beleid uit te voeren dat voor inflatie van minder dan — maar liefst zo dicht mogelijk bij — twee procent zorgt.

‘Sinds de financiële crisis is de ECB echter begonnen met het opkopen van obligaties om deflatie tegen te gaan’, legt Ute Lettanie, assistent publieksrecht aan de Universiteit van Antwerpen en doctoraatsstudente omtrent de legitimiteit van de ECB, ons uit. Het gevolg daarvan is dat de rentes negatief zijn geworden en spaarders de dupe zijn. ‘Meer nog, er is een ongelijkheid opgetreden tussen spaarders en investeerder en daarom zijn enkele Duitse burgers naar de rechtbank gestapt.’

Uiteindelijk komt de vraag bij het Duitse Grondwettelijke Hof: dat moet zich buigen over de vraag of een Europese instelling haar boekje te buiten is gegaan. Daarom stelde het Hof ook een prejudiciële vraag aan het Europees Hof van Justitie. Die oordelen dat de ECB binnen haar bevoegdheid is gebleven. ‘Maar het Duitse grondwettelijke hof oordeelt dat volgens de Europese verdragen het economisch beleid aan de lidstaten toebehoort en dat dus de ECB wel degelijk volgens de huidige werking in de fout is gegaan’, licht Lettanie verder toe.

Drie maand tijd om aan te passen

De Duitse nationale bank heeft nu drie maand de tijd om in overleg te bepalen wat er met het opkoopprogramma moet gebeuren en wat te doen met het reeds opgekochte schuldpapier. ‘Dit is dus niet alleen een botsing tussen rechtbanken, maar wel de vraag naar meer duidelijkheid’, verklaart Lettanie.

Verdragen moeten de realiteit volgen en moeten dus aangepast worden. In dit geval betekent dit ook dat er politieke keuzes moeten gemaakt worden. Het gaat hierbij niet om minder Europa, zoals de eurosceptici beweren, of net meer Europa zoals de eurofielen willen, maar wel om welk Europa we willen. ‘Willen we een meer fiscale en financiële unie met meer solidariteit zoals de zuidelijke landen willen, of blijven de geldstromen beperkt tot leningen onder voorwaarden zoals de noordelijke landen willen’, legt Lettanie de keuze uit die de EU nu zal moeten maken.

Luister voor meer details naar onze podcast.

Beluister ook onze andere podcasts: