‘Godsdienst mag zich nooit boven de wet stellen’ vinden Koen Metsu, Julien De Wit en Brahim Laytouss

De aanslagen van 22 maart 2016 zette het land in rep en roer. Sindsdien is het gevaar voor terrorisme nog niet geweken. De opmars van radicaal links en rechts, islamterreur, maar ook cyberterrorisme en nucleair terrorisme blijven een probleem. Metsu en De Wit kaarten in hun boek Ontwapenddit probleem aan en trachten ook oplossingen te zoeken. In deze aflevering van Doorbraak Radio gaan beide auteurs in gesprek met Brahim Laytouss, imam in Gent en hoofd van de Islamic Development and Research Academy (IDARA).

Waar gaat dit boek over?

In hun boek nemen Metsu en De Wit de lezer mee achter de schermen van de veiligheidswereld. Het veiligheidsapparaat wordt tegen het licht gehouden en onder andere staatsveiligheid, justitie, Europol en defensie worden onderzocht. ‘Onze veiligheid voelt soms een beetje ontwapend aan.’ Met het boek willen Metsu en De Wit zich niet enkel beperken tot het blootleggen van de problemen maar ook oplossingen aanreiken. ‘Ons veiligheidsbeleid beschermt onze vrijheid en de weegschaal van Vrouwe Justitia mag dus terug wat meer in balans komen.’

De dreiging van terreur uit de hoek van het islamisme blijft sterk aanwezig, zegt Metsu. ‘Het zou politiek incorrect zijn om dit te verbloemen.’ Het boek beperkt zich niet louter tot islamterreur, ook cyberterrorisme en bioterreur komen bijvoorbeeld aan bod. Vaak kan er een link gelegd worden tussen verschillende vormen van terreur. Het boek focust niet enkel op het verleden maar ook op de toekomst. Er wordt gekeken naar de actuele dreiging van cyberterreur en nucleair terrorisme, zegt De Wit. ‘Terrorisme wordt vaak gezien als iets dat in het verleden gebeurde, terwijl de dreiging nog steeds zeer actueel is.’

Het onderscheid tussen islam en islamisme

De islam is een godsdienst zoals alle andere godsdiensten, het is dus niet correct om alle moslims over één kam te scheren, zegt Laytouss. Het islamisme daarentegen is een ideologie met een geopolitieke agenda, een instrument om ideeën over te brengen die tot spanningen leiden tussen bevolkingsgroepen. Het islamisme probeert een bepaalde ideologie door te voeren in de moskeeën en het onderwijs. Die visie strookt niet met de gangbare visie van de islam, benadrukt Laytouss. De gevolgen voor onze maatschappij zijn enorm.

In hun boek proberen Metsu en De Wit dit onderscheid zeker te maken. ‘Wij hebben absoluut geen probleem met de islam als godsdienst, maar wel met de fundamentalistische visie op de islam.’ Het wordt problematisch wanneer sommigen de Koran boven de wet stellen. De islam mag zeker aanwezig zijn, maar wel binnen de contouren van de rechten en vrijheden die wij in onze samenleving kennen, zegt De Wit. Godsdienst is belangrijk voor persoonlijke vorming, maar mag nooit een negatieve impact hebben op anderen of boven de wet willen staan, wat bij het proselitisme wel het geval is.

Benadering in context

De teksten van de islam zijn zeer oud en het is belangrijk om deze in de hedendaagse context te plaatsen. Van zodra een godsdienst het waardenpluralisme afwijst en alle andere aspecten van iemands identiteit buiten beschouwing zet, ontstaat er een probleem, zegt De Wit.

Volgens Laytouss kan een moslim perfect een democraat zijn en dus onze waarden en normen mee onderschrijven, maar bij het fundamenteel islamisme lijkt dit onverzoenbaar. ‘We leven allemaal samen in een soort waardenpluralisme en ons identiteit wordt niet enkel bepaald door onze godsdienst.’ De geschriften van de islam moeten dus gecontextualiseerd worden, zegt Metsu.

De straffeloosheid

Metsu vindt dat we in België niet adequaat genoeg omspringen met het straffen van daders, waardoor er juist meer criminaliteit ontstaat. Door de toenemende criminaliteit hebben justitie en defensie meer middelen nodig, maar die zijn er niet. Op dit moment lijkt het soms alsof we defensie niet nodig hebben omdat we ons niet in een oorlog bevinden, maar dat wil niet zeggen dat er niet in geïnvesteerd moet worden. ‘Een straf moet opnieuw een geijkte straf worden, waardoor de criminaliteit terug wordt gedrongen.’ Op die manier kan de criminaliteit worden aangepakt zonder de noodzaak om de middelen te verhogen.

Deradicaliseren

Volgens Laytouss is het zeker mogelijk dat geradicaliseerde moslims opnieuw op het rechte pad komen. ‘Het is belangrijk om hen van bepaalde ideeën te ontkoppelen en opnieuw te linken met het geloof.’ Geen enkele godsdienst kan immers ooit tot doel hebben om mensen te doden. Het is belangrijk om te kijken in welke mate terreurdaders in staat zijn om opnieuw de draad op te pikken als burger in de maatschappij, zegt Laytouss.

Het boek Ontwapend van Koen Metsu en Julien De Wit is te koop in de online boekhandel van Doorbraak.

Redacteur artikel: Rani De Leeneer