Jan Denys: ‘Praktijktesten zullen geen structureel racisme verhelpen’

Het staat buiten kijf dat er sprake is van een etnische kloof op de arbeidsmarkt. De tewerkstellingsgraad van autochtone Vlamingen bedraagt 75% terwijl dit bij de allochtone Vlamingen slechts 50% is. Studies van UNIA tonen aan dat er de afgelopen 20 jaar vooruitgang is geboekt maar dat er nog steeds sprake blijft van een etnische kloof. Toch is de realiteit complexer dan deze kloof louter te reduceren tot een probleem van racisme. In deze podcast legt Jan Denys, socioloog en arbeidsexpert bij randstad, uit hoe we deze kloof kunnen verklaren en wat mogelijke oplossingen kunnen zijn.

De invloed van andere factoren

‘Net zoals met de meeste maatschappelijke verschijnselen spelen er ook in het verklaren van de etnische kloof op de arbeidsmarkt een hele reeks factoren mee’, zegt Denys. Dit probleem heeft meerdere oorzaken en is ingewikkelder dan het lijkt. Naast talenkennis zijn zijn er twee belangrijke factoren: opleiding en netwerk. Wie laaggeschoold is of enkel een diploma secundair onderwijs heeft zal minder snel werk vinden dan iemand met een diploma hoger onderwijs. ‘Cijfers tonen aan dat allochtone Vlamingen vaker geen diploma hebben dan autochtone Vlamingen. Wat al een grote verklaringen is voor de kloof,’ aldus Denys.

Naast opleiding speelt ook het hebben van een gedifferentieerd netwerk mee. ‘Het hebben van een groot netwerk vergroot je kansen op de arbeidsmarkt. Wie een sterk netwerk heeft zal sneller een job vinden en innovatiever zijn in zijn of haar loopbaan.’ Dit verklaart waarom er een kloof is in de tewerkstellingsgraad van hooggeschoolde autochtone en allochtone Vlamingen. Zelfs bij hooggeschoolde allochtone Vlamingen is er vaak sprake van een gebrek aan een uitgebreid netwerk en sociaal kapitaal.

Racisme op de arbeidsmarkt

Naast de invloed van opleiding en het hebben van een netwerk speelt ook stereotypering mee. ‘Er is zeker sprake van racisme op de arbeidsmarkt, al kan dit slechts bij een kleine groep werkgevers gereduceerd worden tot zuiver racisme.’ Vaker gaat het over statistische discriminatie waarbij er sprake is van voorkeursgedrag van de werkgevers op basis van vermeende en toegewezen eigenschappen van de groepering waartoe de werknemers behoren. ‘Onze ervaring is dat het dikwijls toch lukt om werkgevers te overtuigen om een allochtone Vlaming in dienst te nemen wanneer er sprake is van statistische discriminatie. Dit is niet het geval bij de zuivere racisten, die uiteindelijk daardoor talent zullen mislopen,’ aldus Denys.

Praktijktesten en quota

Denys ziet geen oplossing in het invoeren van praktijktesten. ‘De meeste problemen zullen gevonden worden in die sectoren waar juist de meeste allochtone Vlamingen aan het werk zijn. Dit zou erop neerkomen dat de sectoren die het meest divers zijn met de vinger gewezen worden,’ zegt Denys.

Ook het invoeren van quota kunnen geen oplossing bieden om de etnische kloof te dichten. ‘Het invoeren van algemene quota is onwerkbaar aangezien er dan geen rekening wordt gehouden met andere zaken zoals de eigenheid van de sector.’

Ligt de oplossing wel bij de overheid?

Denys pleit voor een grotere rol voor ondernemingsraden en een monitorende rol voor de overheid. Opleiding van werknemers is belangrijk maar ook bedrijven spelen een cruciale rol en moeten meer inspanningen doen. ‘Ondernemingsraden zouden zich kunnen bezighouden met deze problematiek en jaarlijkse rapporten uitbrengen om na te gaan waar het fout loopt. De overheid kan dan op die manier jaarlijks een verslag vragen en zo een globaal zicht krijgen op de etnische kloof in de arbeidsmarkt.’

Beluister ook onze andere podcasts: