Jan Tytgat: ‘Algemene basisfinanciering optimaliseert onderwijs en innovatief onderzoek’

Op 11 mei vinden de rectorverkiezingen aan de KU Leuven plaats. De huidige rector Luc Sels wordt uitgedaagd door Jan Tytgat. Die toonde vier jaar geleden al interesse in het rectorschap. Hij stelde zich toen echter nog niet kandidaat. In deze aflevering van Doorbraak Radio geeft Jan Tytgat, kandidaat-rector en toxicoloog, meer uitleg over het beleid dat hij wenst te voeren aan de KU Leuven.

De rol van vriendelijke waakhond

Na de verkiezing van Luc Sels als rector van de KU Leuven verklaarde Tytgat de komende jaren als vriendelijke waakhond op te treden. Was er dan controle nodig? De KU Leuven is een belangrijke universiteit met veel studenten en personeelsleden. Tytgat vindt dat er veel frustratie en teleurstelling heerst over de huidige gang van zaken. ‘Mensen met kritiek moeten niet aan de zijlijn blijven staan en de moed hebben om een alternatief te bieden.’ De rectorverkiezing in mei is het ideale moment hiervoor, zegt Tytgat. ‘Het is belangrijk dat er een inhoudelijk debat komt over de rectorverkiezing.’

De pandemie zal de komende jaren een enorme impact hebben op het onderwijs en het onderzoek. De teleurstelling van onderzoekers die niet aan financiering geraken, zal alleen maar groter worden. Daarom stelt Tytgat een alternatief voor met als leuze: Nadenken is goed, vooruitdenken is beter. Verder wil Tytgat ook een proactieve rector zijn. ‘Het huidige beleid aan de KU Leuven is te reactief.’

De algemene basisfinanciering als krijtlijn

Wanneer de campagne op kruissnelheid komt zullen er meer details bekend gemaakt worden over het beleid dat Tytgat aan de KU Leuven wil voeren. Maar de krijtlijnen zijn wel al bekend. Momenteel worden de middelen van het Bijzondere Onderzoekfonds (BOF) zeer competitief verdeeld. Heel veel onderzoeksvoorstellen worden finaal niet goedgekeurd. Daardoor wordt er met ruim 8 miljoen euro niets gedaan, zegt Tytgat. ‘De middelen die er zijn, moeten geoptimaliseerd worden aan de hand van een algemene basisfinanciering.’ Op die manier wordt individualisme minder gestimuleerd en wordt er meer uitgegaan van vertrouwen naar de onderzoekers toe. Uiteraard met de nodige evaluatiemomenten, zegt Tytgat. ‘De mens achter de wetenschapper moet op de voorgrond treden. Daarom is er nood aan een meer humane aanpak.’ De algemene basisfinanciering neemt de druk weg en maakt tijd vrij voor het optimaliseren van onderwijs en onderzoek.

De algemene basisfinanciering creëert ook innovatief onderzoek, benadrukt Tytgat. In een competitief model van projectaanvragen gaan heel veel professoren kiezen voor zekerheid. ‘Dat komt de innovatie niet ten goede.’ Innovatieve briljante ideeën van jonge professoren zullen meer kansen krijgen in een model van algemene basisfinanciering, zegt Tytgat.

Onderwijs voor de studenten

Ook wat betreft het onderwijs wil Tytgat veranderingen doorvoeren. Het eerste punt is de aangepaste academische kalender. ‘De meeste studenten zijn geen vragende partij voor de aangepaste academische kalender zoals die nu op tafel ligt.’ Tytgat wil wanneer hij rector wordt in de eerste plaats vooral luisteren naar de studenten en openstaan voor suggesties. In dialoog worden de voor- en nadelen van een nieuwe kalender dan besproken, benadrukt Tytgat. De nieuwe kalender zoals die nu voorligt laat de tweede zittijd zeer kort op de eerste zittijd volgen. Daardoor zal het academiejaar ook iets vroeger beginnen dan nu het geval is. ‘Dit kan voor meer stress zorgen bij studenten.’ Er moet gekeken worden of het verschuiven van de tweede zittijd voordelen biedt of niet.

Tytgat zou als nieuwe rector ook meer nadruk willen leggen op het maatschappelijk belang van studenten. ‘Als universiteit spelen we een rol in het maatschappelijk vormen van studenten en in hun de kans te bieden om die rol te vervullen.’ De nieuwe academische kalender zoals die nu voorligt zet de rol die studenten spelen in bijvoorbeeld de jeugdbewegingen of studentenkringen, te hard onder druk.

Heroriëntering

Heel wat studenten doen langer dan gemiddeld over hun studie. Tytgat benadrukt dat hij hierover zeker in dialoog wil gaan met studenten alvorens er beslissingen worden gemaakt. Maar dat ook de kwaliteitsdrempel bewaard moet worden. Een verplichte niet-bindende ijkingsproef kan een eerste stap zijn. Studenten starten op verschillende niveaus aan hun studies hoger onderwijs. Een ijkingsproef is dan een goede tool om te peilen hoe goed een student is voorbereid. ‘Dat wil niet zeggen dat een student niet mag starten. Maar de KU Leuven moet er wel voor zorgen dat de afgeleverde diploma’s een hoge kwaliteit blijven behouden.’

Wetenschappers in de cockpit van de samenleving

De coronapandemie heeft de maatschappelijke aandacht voor het werk van wetenschappers opnieuw op de voorgrond geplaatst. De aanwezigheid van wetenschappers als experten is een goede zaak, vindt Tytgat. Maar het is ook belangrijk dat er goede afspraken zijn over hoe ver de communicatie van wetenschappers mag reiken. ‘Wetenschappers zijn geen beleidsmakers. Het is aan het beleid om op basis van de transparante informatie van wetenschappers beslissingen te maken.’ Wetenschappers informeren de maatschappij. Maar daar stopt het, zegt Tytgat.

Redacteur artikel: Rani De Leeneer