Jonas Van der Slycken: ‘Het bbp hanteren als een welvaartskompas is eigenlijk foutief’

De coronacrisis creëert niet enkel een gezondheidsvraagstuk, maar ook een economisch vraagstuk. Hoe kunnen we evolueren naar een duurzamere en meer sociale economie die aan de noden van de mens voldoet? In deze aflevering van Doorbraak Radio geeft Jonas Van der Slycken, doctorandus in de ecologische economie verbonden aan de UGent, zijn visie op hoe we op een duurzamere manier kunnen kijken naar economie en welvaart.

Een alternatieve welvaartsindicator

In zijn onderzoek bestudeert Van der Slycken een alternatieve welvaartsindicator die een ruimere en bredere kijk geeft op het bruto binnenlands product. ‘In de media wordt er telkens gesproken over het feit dat het bbp moet groeien, waardoor het een soort van graadmeter is van hoe goed onze economie het doet.’ Maar volgens Van der Slycken heeft het bbp ook een aantal gebreken. De alternatieve welvaartsindicator uit het onderzoek houdt met een aantal van deze gebreken beter rekening. ‘Meer specifiek houdt de alternatieve indicator rekening met de sociale en ecologische kant van welvaart’. Zaken als vrijwilligerswerk worden dan bijvoorbeeld meegenomen in het meten van onze welvaart. Door naar de sociale en ecologische aspecten te kijken proberen we naar een breder welvaartsperspectief te kijken, zegt Van der Slycken.

Het bbp is in feite de waarde van alle goederen en diensten die op de markt zijn verhandeld. De huidige economie met alle instituties en instelling moet groeien, benadrukt Van der Slycken. ‘Maar die groei heeft een kostenplaatje, dat brengt veel ecologische kosten met zich mee.’ Bovendien vertellen de baten van die groei ook niets over hoe de voordelen verdeeld zijn, zegt Van der Slycken.

De grote van de taart

Wat de verdeling van de welvaart betreft moet er een onderscheid gemaakt worden tussen de rijke landen en de landen in het globale Zuiden. De rijke geïndustrialiseerde landen zijn eigenlijk al aan het groeien sinds WOII, zegt Van der Slycken, we moeten ons dus durven afvragen wanneer we genoeg consumeren en de groei de grens heeft bereikt. ‘De vragen worden niet vaak gesteld in het dominante rond de economie’. Hoeveel is genoeg? Meer consumptie draagt daarom niet altijd bij aan een stijging van de welvaart, zegt Van der Slycken. ‘We zien in rijke landen ook steeds meer welvaartsziektes’.

Als we in het rijke Westen minder consumeren dan maken we ook grondstoffen vrij voor het globale Zuiden, zegt Van der Slycken. ‘Dan kunnen ook zij beter groeien en een samenleving uitbouwen met bijvoorbeeld betere infrastructuur.’ We mogen er in het Westen ook niet zomaar vanuit gaan dat die groei altijd zal terugkeren, benadrukt Van der Slycken. ‘Niets garandeert dat we die groei zullen realiseren’. Dat zien we bijvoorbeeld tijdens deze pandemie. ‘We moeten nadenken over hoe we onze samenleving anders kunnen organiseren’.

Het versterken van de democratie

We kunnen ook meer inspraak geven aan mensen, door de democratie te versterken en verdiepen, vindt Van der Slycken. ‘Een burgerforum kan inzichten verwerven in de visie van de bevolking’. Wetenschappers kunnen dat burgerforum ook bijstaan om zo mensen beter te informeren. ‘Dit kan een kentering teweegbrengen waardoor het systeem rechtvaardiger en duurzamer wordt’. Het kan politici ook aanmoedigen om noodzakelijke maar minder populaire maatregelen toch door te voeren omdat de steun er toch zou kunnen zijn, zegt Van der Slycken. Als voorbeeld haalt Vander Slycken een taks aan voor mensen die frequent het vliegtuig nemen. ‘Bij de rijkste en grootste vervuilers kan de emissiereductie gerealiseerd worden om zo de CO2-uitstoot te verminderen’.

De vierdaagse werkweek

Om meer invulling te kunnen geven aan onze sociale noden, zoals het tijd doorbrengen met familie en vrienden, spreekt Van der Slycken over een vierdaagse werkweek. ‘Ook hier moeten we rekening houden met de mensen die al het minst verdienen’. Een kortere werkweek moet ook een manier creëren om de inkomsten beter te verdelen zodat mensen die al amper rondkomen wel nog voldoende verdienen, zegt Van der Slycken. ‘Mensen die nu al genoeg verdienen zouden dan wel wat minder kunnen gaan verdienen in een kortere werkweek’.

Een maximum inkomen

Het is een idee om andere spelregels op te leggen en een limiet te zetten op de groeiende ongelijkheid, zegt Van der Slycken. ‘Op die manier is het een belangrijk hulpmiddel voor meer rechtvaardige spelregels’. Maar veel politici staan hier weigerachtig tegenover, benadrukt Van der Slycken. Naast een duurzaamheidsburgerforum kunnen we mensen ook hier over laten nadenken vindt Vander Slycken. ‘Fiscaal wordt er al bijgestuurd maar we zien ook veel belastingontduiking en ontwijking’.

Redacteur artikel: Rani De Leeneer

Beluister ook onze andere podcasts: