Kenneth Lasoen: ‘Inlichtingendiensten scoren wel successen’

De zaak Jürgen Conings plaatst de inlichtingendiensten opnieuw onder het vergrootglas. Onze inlichtingendiensten komen vaak negatief in beeld terwijl ze wel goed werk leveren. In deze aflevering van Doorbraak Radio geeft Kenneth Lasoen, expert inlichtingendiensten en veiligheid, meer uitleg over de werking van onze inlichtingendiensten.

Hoeveel inlichtingendiensten telt België?

België heeft twee inlichtingendiensten, namelijk de staatsveiligheid en de inlichtingendienst van het leger. Het is wel belangrijk om een onderscheid te maken tussen inlichtingendiensten en veiligheidsdiensten, benadrukt Lasoen. Het OCAD is bijvoorbeeld geen inlichtingendienst maar een veiligheidsdienst. ‘Het OCAD wordt ondersteund door andere inlichtingendiensten, maar oefent die functie niet zelf uit.’

Vaak gaan er stemmen op om de twee inlichtingendiensten te fusioneren, maar Lasoen wijst erop dat ook andere democratische landen meer dan één inlichtingendienst hebben. ‘Het is geen slechte zaak om twee inlichtingendiensten te hebben aangezien dit voor extra controle en een gezonde concurrentie zorgt.’ Het is belangrijk om het onderscheid te maken tussen binnenlandse en buitenlandse veiligheid, zegt Lansoen. De twee inlichtingendiensten werken niet op hetzelfde domein. ‘Samenwerking tussen de diensten is van essentieel belang.’ Op momenten van crisis is er meer nood aan het werk van de inlichtingendiensten en jammer genoeg heeft dit in het verleden al geleid tot ongezonde concurrentie. ‘In crisistijd nam de staatsveiligheid vaak ad hoc de rol van de inlichtingendienst van het leger over.’

Negatief in het daglicht

Het negatieve beeld over de inlichtingendiensten is vaak onterecht. ’Concurrentiedrang zal er altijd zijn maar over het algemeen functioneren de inlichtingendienst wel goed, benadrukt Lasoen. Het probleem is dat de inlichtingendiensten vaak onvoldoende communiceren. Daardoor ontstaat er een vacuüm dat wordt opgevuld door journalisten die sensationele verhalen schrijven aan de hand van de beperkte informatie die ze hebben. Het zijn de inlichtingendiensten die zelf verduidelijking zouden moeten geven, maar in België is dat een heikel punt. ‘Hun successen worden geheim gehouden terwijl hun falen breed wordt uitgesmeerd in de media.’

Verder mag je niet onderschatten dat de inlichtingendiensten lijden onder politiek gewin, zegt Lasoen. ‘Wanneer er iets fout loopt wordt de schuld meteen afgeschoven op de inlichtingendiensten en defensie.’

Structurele veranderingen

Om de inlichtingendiensten optimaal te laten functioneren is er vooral nood aan structurele veranderingen. ‘De diensten zijn de afgelopen jaren wel versterkt maar altijd met tijdelijke middelen voor terreurbestrijding.’ De staatsveiligheid is met meer problemen bezig dan terreurbestrijding alleen en daar zijn structurele veranderingen voor nodig. ‘De besparingslogica is hopelijk eindelijk voorbij.’

Ook op cybergebied is er een inhaalbeweging nodig, vindt Lasoen. ‘Ook daar zijn meer mensen en middelen nodig.’ Dat is een hele uitdaging omdat dit over overheidsfuncties gaat. ‘De verloning in overheidsfuncties is niet concurrentieel genoeg waardoor het moeilijk is om de juiste profielen te vinden.’

Samenwerking met andere landen

België is koploper wat betreft samenwerking met inlichtingendiensten van andere landen. Tussen onze eigen inlichtingendiensten heerst er heel wat concurrentie, maar het tegenovergestelde is waar wat betreft internationale samenwerking, zegt Lasoen. ‘Dit is wel slechts het geval in bepaalde domeinen.’ De band tussen de Belgische en Nederlandse inlichtingendiensten is sterk maar dat wil niet zeggen dat de Nederlandse inlichtingendiensten ons niet zouden bespioneren. ‘Dat kan soms leiden tot moeilijke gesprekken.’ Maar in grensoverschrijdende materies zoals terreur werken de inlichtingendiensten over de landsgrenzen heen wel nauw samen.