Lieven Boeve: ‘De staatspedagogie bedreigt de vrijheid van het onderwijs’

Een dag na de finale goedkeuring van de nieuwe eindtermen in het onderwijs besliste het katholiek onderwijs om naar het Grondwettelijk Hof te stappen. De grootste onderwijskoepel vraagt de opschorting van de eindtermen voor de tweede en derde graad secundair wegens te veel en te gedetailleerd. In deze aflevering van Doorbraak Radio geeft Lieven Boeven, topman van Katholiek Onderwijs Vlaanderen, meer uitleg over de beweegreden om ten strijde te trekken tegen de nieuwe eindtermen.

Eindtermen als minimumdoelen?

De eindtermen zijn 20 jaar geleden opgelegd om een minimumstandaard vast te leggen. De lat moet en mag hoger, zegt Boeve. De eindtermen functioneren in theorie als minimumdoelen die door zoveel mogelijk leerlingen gehaald moeten worden. Het is aan scholen om te bepalen hoe ze die leerstof onderwijzen en wat ze er nog willen aan toevoegen. Maar volgens Boeve is het gevaarlijk dat scholen zich te sterk aanpassen aan de eindtermen waardoor kwaliteit verloren gaat. ‘De minimumdoelen zijn in de praktijk gaan functioneren als de lat.’ Als vrije onderwijsverstrekker wil het katholiek onderwijs zelf de leerdoelen bepalen maar doordat de eindtermen niet langer enkel minimumdoelen zijn is dit onmogelijk geworden, vindt Boeve.

‘De eindtermen mogen niet de volledige onderwijstijd in beslag nemen.’ Boeve vindt dat er 20% van de onderwijstijd moet opengelaten worden voor invullingen van de leraars en de scholen en 10% voor de leerplannen. De eindtermen van de overheid nemen in dat geval dus slechts 70% in. De stichting Leerplanontwikkeling in Nederland gaat uit van dezelfde verdeling, benadrukt Boeve.

De vrijheid van het onderwijs

Het katholiek onderwijs draagt vooral de vrijheid van het onderwijs hoog in het vaandel. Schoolbesturen moeten de vrijheid hebben om hun eigen unieke pedagogische project uit te voeren. Doordat de eindtermen de volledige onderwijstijd bezetten krijgen leerlingen geen brede vorming meer en leren ze over alles iets maar niets grondig. Scholengroepen als de jezuïetencolleges en de Don Bosco scholen gebruiken de vrijheid van het onderwijs om kwaliteit te bieden aan de hand van een eigen pedagogisch project, zegt Boeve. ‘Die scholen hun unieke project wordt verdrongen door de gedetailleerde eindtermen.’

Door de opgelegde eindtermen wordt de variëteit tussen scholen bedreigd en zal het in de toekomst amper nog uitmaken of met al dan niet voor het katholiek onderwijs kiest of niet en voor welke school dan precies, zegt Boeve. Naast het katholiek onderwijs vechten ook de Steinerscholen de eindtermen aan omdat de vrijheid van onderwijs in hun DNA zit. ‘Daarom vecht het katholiek onderwijs de staatspedagogie aan bij het Grondwettelijk Hof.’

Wie stelde de aangescherpte eindtermen op?

Aan de nieuwe eindtermen werd ruim twee jaar gewerkt, in samenspraak met de koepels en de onderwijsexperts. Het katholiek onderwijs was dus vertegenwoordigd in de commissies die de eindtermen opstelden, maar Boeve vindt het niet correct om te stellen dat de eindtermen werden geschreven door het katholiek onderwijs. ‘De eindtermen zijn geschreven door de onderwijsexperts in samenspraak met de administratie.’ Het probleem lag niet in de samenstelling van de commissies, zegt Boeve, maar in het feit dat er geen overkoepelende commissie was die bepaalde hoe ver de eindtermen mogen gaan. Ook had de Raad van State in november 2020 reeds ernstige bedenkingen bij de omvang en de gedetailleerdheid van de eindtermen.

Zijn verschillende onderwijsnetten wel nog van deze tijd?

Boeve maakt zich dus vooral zorgen dat de strakke eindtermen de vrijheid en variëteit van het onderwijs tenietdoen. Maar is het wel nog van deze tijd dat verschillende onderwijsnetten een ander pedagogisch project hanteren? Politici onderschatten het belang van artikel 24 van de grondwet over de vrijheid van onderwijs, zegt Boeve. ‘Ouders zijn vrij een school te kiezen voor hun kind volgens eigen inzichten.’ Het opstellen van eindtermen en het miskennen van het nut van vrije leerplannen is een fout die veel politici maken. De eindtermen moeten opnieuw slechts minimumdoelen worden waarbij de lat in de klas hoger wordt gelegd, stelt Boeve.

Auteur artikel: Rani De Leeneer