Maurits Vande Reyde: ‘Het Vlaams Parlement moet zijn democratische macht grijpen’

Onlangs zei Maurits Vande Reyde dat het tijd is dat het Vlaams Parlement zijn democratische macht grijpt. In theorie is het parlement uiteraard democratisch verkozen. Het wordt ook heel goed geregeld en beschreven in de grondwet wat het parlement juist kan en mag. Net zoals de rol van de regering ook in die grondwet is vastgelegd. Maar in de praktijk is de macht van het parlement toch beperkt door een hele reeks factoren. In deze aflevering van Doorbraak Radio komt het Vlaams parlementslid voor Open Vld meer uitleg geven over wat hij juist bedoelde met deze uitspraak.

Systeemfouten

Al van toen hij jongerenvoorzitter was voor de Open Vld heeft Vande Reyde het gevoel dat individuele parlementsleden te weinig macht hebben. ‘Dat gevoel is nog meer versterkt vanaf ik in het parlement ben gekomen.’ Als parlement moeten we daar iets aan doen, zegt Vande Reyde, want niemand anders kan dat doen. ‘Nu, tijdens dat coronajaar, is dat gevoel nog duizend keer meer naar boven gekomen.’ Die systeemfouten die leiden tot de gebrekkige democratische macht van het parlement, worden in zo een situatie nog eens versterkt. ‘Al die ingrijpende beslissingen, daar heeft het parlement eigenlijk nooit iets over kunnen zeggen.’

Als Vlaams parlementslid is het logisch dat je van daaruit er iets aan wilt veranderen. ‘Maar als je daar iets over zegt of er iets aan wilt doen, krijg je bij collega’s vaak meewarige reacties.’ Ik vind het wel echt nodig dat we op lange termijn moeten zorgen dat de volledige macht bij ons komt, zegt Vande Reyde. De macht zit nu vooral bij de partijen, bij de regering en bij de administratie. ‘Op belangrijke zaken zoals de besteding van belastinggeld of wanneer er beslissingen worden genomen, heeft een parlementslid geen invloed.’

Debat ontbreekt

In de coronacrisis zijn er wel een aantal moeilijke beslissingen genomen zonder dat er debat is geweest. ‘De beslissingen over de scholen, de jeugdactiviteiten, de avondklok en nog zo veel meer.’ Die beslissingen zijn genomen zonder het parlement in zijn rol te erkennen, zegt Vande Reyde. ‘Dat is een gevolg van het parlement dat al veel langer te weinig op zijn strepen staat.’ Zo wordt er in dit land al heel lang met het parlement omgegaan. ‘De macht wordt gegeven aan de regering. En in crisisperiodes zie je dat tot extreme situaties leiden.’ Vande Reyde vindt dat te veel. Dit crisisjaar zou moeten leiden tot een grondig debat over hoe de rol van het parlement kan versterkt worden.

De particratie

Het is een combinatie van zowel de particratie als het feit dat de macht zo veel meer bij de regering ligt. ‘Voor alle duidelijkheid, dit gaat niet over een kwaadaardig complot.’ Tot nu toe zijn de mensen die die macht beheersen, daar altijd legitiem in geweest, zegt Vande Reyde. ‘Maar het systeem is er enorm hard op geënt dat het vooral bij de partijen en regeringen ligt.’ De twee versterken elkaar ook in die rol. Het is zo dat de regeringsleden natuurlijk vaak volgen wat de partijen zelf willen. ‘Parlementsleden kunnen wel een invloed hebben binnen die partij, maar beslissingen worden toch vaak door de top genomen.’

Je kan je dan afvragen of het kwaad kan als je die mensen aan de top toch vertrouwt. ‘Maar het zou wel eens kunnen dat er mensen en partijen in de regering komen waar je minder vertrouwen in hebt.’ Mensen die misschien wel een heel ander beleid willen voeren. Dan zou er spijt zijn dat die macht nu zo veel bij de partijen en de regering is gelegd, zegt Vande Reyde. ‘Ik denk dat we in ons land meer naar systemen zoals in de VS of in Nederland moeten gaan.’ Daar is de macht van de partijen beperkt. Er bestaat een systeem van ‘checks and balances’ waar het parlement zich enorm mee versterkt. Die rol als beslissende macht ziet Vande Reyde ook voor ons Vlaams Parlement.

Volksvertegenwoordigers

Parlementsleden zijn in de eerste plaats vertegenwoordigers van de bevolking. Niet enkel van hun stemmers. ‘Dat gevoel van volksvertegenwoordiger moet echt versterkt worden.’ In Amerika zie je die mentaliteit bijvoorbeeld veel harder, zegt Vande Reyde. De partijen zijn daar eerder blokken met zeer beperkte macht. ‘Dat moeten we bij ons toch ook meer krijgen.’ Dan gaat de band met de mensen ook sterker beginnen te worden, zegt Vande Reyde. Je ziet in Vlaanderen vaak dat het draait rond centralistisch georganiseerde organisaties. Vakbonden die het voor het zeggen hebben. Of overheidsbedrijven waar miljoenen naar gesmeten worden. Dat gevoel dat er echt gekeken word naar de mensen ontbreekt vaak, zegt Vande Reyde. ‘Laat ons een beleid voeren voor de mensen. En niet voor belangenorganisaties her en der.’

Redacteur: Pieter-Jan Volkaert