Renate Van Geel: ‘Adoptie moet in belang van het kind, niet van kandidaatouders’

Er was de laatste weken heel wat te doen rond adoptie en er werd zelfs een eventuele pauze voor adopties geopperd. Deze maatregel kwam ter sprake als aanbeveling nadat er enkele gevallen van fraude binnen het adoptiecircuit aan het licht kwamen. In deze aflevering van Doorbraak Radio gaat Renate Van Geel dieper in op deze zaak en interlandelijke adoptie in het algemeen. Zij is geboren in Zuid-Korea en werd vanuit Vlaanderen geadopteerd toen ze 4 maanden oud was. Als psychologisch consulent coacht en begeleidt Van Geel nu geadopteerde mensen en hun omgeving bij de moeilijkheden die ze soms ondervinden.

Expertenpanel

Er zijn vele aspecten in de heisa die rond interlandelijke adoptie is ontstaan. ‘Er is een expertenpanel geweest naar aanleiding van een aantal bewezen frauduleuze adopties.’ Deze heeft besloten dat ze dat toch moeten onderzoeken omdat dat zeker niet de eerste en enige keer was dat dit naar boven kwam, zegt Van Geel. Dat expertenpanel heeft een rapport geschreven met 20 aanbevelingen. ‘Er werd toen onder andere geadviseerd om een pauze in te lassen voor adopties van 2 jaar om die aanbevelingen te implementeren.’ Toen minister Beke dat voorstelde op een persconferentie zijn heel wat reacties op gekomen. Zeker van mensen die betrokken zijn bij adoptie zoals kandidaat-adoptanten die daardoor in een nog onzekerdere situatie terecht zouden komen, zegt Van Geel. ‘Zij wisten niet of ze nog een kindje zouden kunnen ontvangen.’

Maar bij heel wat volwassen geadopteerde mensen is dat rapport juist ontvangen als een soort van erkenning van hun ervaringen en belevingen. ‘Er is een heel deel van die groep die zich toch vragen begon te stellen over hun afkomst maar dan merkten dat hun dossier onvolledig was.’ Er zijn ook mensen die wel hun afkomst kunnen vinden maar er dan achter komen dat tegen hun biologische ouders daar gelogen is, zegt Van Geel. In de media leek het zo een polemiek aan de gang tussen kandidaat-adoptieouders en adoptiediensten enerzijds en geadopteerden anderzijds. Het ging wel degelijk over de fraude die er gebeurd is, aldus Van Geel. ‘In mijn ogen is het van ieders belang dat dit onderzocht wordt maar er spelen heel wat gevoeligheden natuurlijk.’

Voor wie is het beleid?

Er wordt wel gesproken over die 20 aanbevelingen door dat expertenpanel maar in de media zijn die adviezen zeer moeilijk te vinden. ‘Dat is me opgevallen dat in de media vooral gesproken werd over de gevolgen voor kandidaat-adoptanten.’ In tegenstelling tot wat die aanbevelingen zouden kunnen betekenen voor adoptiekinderen en families van oorsprong, zegt Van Geel. ‘Dat heeft mij als geadopteerde wel geraakt, met alle respect voor de kinderwens van mensen.’ Die mensen wegen dan wel enorm zwaar door in het beleid en het beeld over adoptie terwijl adoptiekinderen zelf dat blijkbaar veel minder doen. ‘Die pauze die werd aangekondigd werd zo al afgeschaft.’ Kranten hadden het dan eerder over de kandidaat ouders die weer toekomst zagen, zegt Van Geel.

Het moet voor die kandidaat-ouders zeer fijn zijn maar in mijn ogen is dat niet de essentie waarover adoptie gaat, zegt Van Geel. ‘Adoptie begint met een kind dat zijn of haar ouders verliest of ouders die hun kind verliezen aan adoptie.’ Dat is de start, aldus Van Geel, dat verlies en het trauma voor alle betrokkenen. ‘Het moet gaan over de bezorgdheden om die kinderen en de betrokken families en niet zozeer over de mensen met een kinderwens hier.’ Hun onzekerheid kan Van Geel uiteraard ook begrijpen. Maar die twee zaken houden volgens haar in se geen verband met elkaar.

Belang van het kind

Het is dus zo dat de aandacht meer zou moeten liggen op het belang van de kinderen. ‘Nu legt men die te vaak op de koppels die een kinderwens hebben.’ Dat wordt in het rapport ook aanbevolen, dat heet daarin een paradigmashift. ‘Zo een mentaliteitswijziging duurt altijd wel even en laat zich niet dwingen.’ Als ik dan naar de media en de reacties daarin kijk, vroeg ik me af of die mentaliteitswijziging wel al echt gebeurd is, zegt Van Geel. Er ging nog altijd zeer veel focus naar de kandidaat-adoptanten. In het kader van adoptie zijn zij niet het enige en niet het belangrijkste om het beleid naar te sturen.

Er zijn mensen met een onvervulde kinderwens. ‘Zij moeten ook toegeven dat ze kinderen adopteren omdat ze een kindje willen.’ Er is een heel narratief dat dat goed is voor het kind en dat kinderen ook geholpen worden op die manier, zegt Van Geel. Maar bij adoptie gaat het eigenlijk over de scheiding van een moeder en haar kind. ‘Mijn eigen Koreaanse moeder heeft zich daardoor niet echt geholpen gevoeld.’ Het is genuanceerder om te zeggen dat het een beter leven is voor dat kind hier in het Westen, zegt Van Geel. ‘Wat zouden wij er van vinden als kinderen die tijdelijk niet thuis kunnen wonen in China of Dubai zouden worden geadopteerd door rijke mensen.’ Als ik die vraag stel vinden mensen dat een heel raar idee maar dat is wel deels wat er gebeurd, aldus Van Geel.

Uiteindelijk gaat het over kinderen in deze zaak. ‘Er zijn heel veel arme kinderen in de wereld die een steuntje in de rug kunnen gebruiken.’ Het is ook raar om voor kinderen zo veel geld neer te tellen, aldus Van Geel. Waar geld is, duiken ook heel veel mogelijkheden op tot fraude en bedrog. Uiteindelijk worden er met adoptie in Vlaanderen 20 kinderen geholpen. Structureel verbetert dat niks aan mensen hun omstandigheden, zegt Van Geel. ‘De vraag is dan, wie wordt er geholpen en wiens belang is er het grootste.’

Redacteur: Pieter-Jan Volkaert