Tom Ongena: ’80 procent tewerkstelling is kwestie van moeten’

Nu de parlementen terug op volle toeren draaien en belangrijke begrotingsgesprekken voorbij zijn, kan er terug naar de inhoud van het beleid gekeken worden. Het arbeidsmarktbeleid is zo een zeer uitgebreid thema dat wel vaker aan bod komt in de podcast. In deze aflevering van Doorbraak Radio gaat Tom Ongena, Vlaams parlementslid voor Open VLD, dieper in op dit onderwerp. Hij heeft het over de arbeidsmarkt en de doelstellingen en tools die de Vlaamse overheid daarvoor heeft. Zelf zetelt hij ook in de commissies bevoegd voor dit domein.

80 procent werkzaamheid

De belangrijkste doelstelling die we in Vlaanderen hebben is de tewerkstellingsgraad van 80 procent. ‘Het is geen kwestie van willen maar een kwestie van moeten.’ Ik denk dat in onze Vlaamse arbeidsmarkt het een van de grootste uitdagingen is waar we voor staan, zegt Ongena. Dit om meer mensen aan de slag te krijgen. ‘Je kan geen krant opendoen en je ziet berichten over krapten.’ Tekort aan leerkrachten, zorgpersoneel, horecapersoneel, huishoudhulp, vrachtwagenchauffeurs, etc. Er komt elke dag een nieuwe groep bij waar men zegt dat er vacatures openstaan en dat ze geen mensen vinden, zegt Ongena.

Dat zorgt allemaal ook voor extra werkdruk voor zij die wel aan de slag zijn. ‘We moeten er voor zorgen dat we zo niet in een neerwaartse spiraal terecht komen, waar mensen overladen worden en uitvallen.’ Langs de andere kant moeten die vacatures ingevuld worden om onze welvaart overeind te houden, zegt Ongena. We weten allemaal dat alle sociale voorzieningen, premies en ondersteuning die we gelukkig genoeg geven, alleen maar kunnen betaald worden als er genoeg mensen aan de slag zijn. ‘Als je dan ook weet dat er de komende tien jaar voor elke vijf mensen die op pensioen gaan er maar vier klaar staan om hen te vervangen.’ Zo staan we in Vlaanderen wel voor een enorme uitdaging. ‘Als we niet naar die tachtig procent gaan, zetten we heel ons welvaartsmodel op het spel.’ Ongena is alvast blij dat Vlaanderen en ook de federale overheid toch die ambitie heel duidelijk in hun regeerakkoord hebben ingeschreven. Het is natuurlijk meer dan het inschrijven. Ze moeten ook de maatregelen nemen die nu stilaan worden genomen.

Vlaanderen versus het federale

In het Vlaams parlement lijkt het wek dat er meer drive en ambitie in het arbeidsmarktbeleid zit dan wat er nu op het federale niveau beslist is. Maar Ongena is het daar niet helemaal mee eens. ‘Als je ziet wat er na de werkgelegenheidsconferentie in het federale akkoord uit de bus is gekomen.’ Daar wordt er zeker tegemoet gekomen aan de vraag van Vlaanderen. Of het genoeg gaat zijn dat weet ik niet en dat moeten we opvolgen, zegt Ongena. ‘Maar ik denk dat er wel stappen gezet worden waar we niet naast kunnen kijken.’

Vlaamse bevoegdheden

We moeten ook opletten, zegt Ongena, want vanuit Vlaanderen hebben we al heel veel bevoegdheden op zeer veel vlakken. Dus op die vlakken kunnen we wel al dingen doen. ‘Als Vlaams parlementslid focus ik me liever daarop, wat doen we vandaag in Vlaanderen en vooral, wat moeten we beter doen.’ Want Ongena denkt dat er in Vlaanderen wel nog een hele weg af te leggen is. ‘Als je vandaag bijvoorbeeld naar de VDAB kijkt, dan is de output te laag.’ Zo is er de begeleiding van oudere werkzoekenden en bruggepensioneerden. Zij worden amper geholpen door de VDAB terwijl ze vaak wel willen werken, zegt Ongena.

Als je dan ook kijkt naar de opleidingen van de VDAB, daar is slechts 11 procent van de deelnemers boven de 50 jaar. ‘Dat is echt wel een probleem voor de begeleiding van deze kwetsbare groep.’ Vanuit Vlaanderen wordt er snel met de vinger gewezen naar andere overheden terwijl we zelf ook veel kunnen doen, zegt Ongena. Zeker bij die VDAB is er dan werk aan de winkel. Een andere zaak is de sanctionering. ‘Dit mag geen doel op zich zijn maar wel een belangrijke stok achter de deur.’ Dat is er voor zorgen dat werkzoekenden veel actiever maar ook strikter worden begeleid. ‘Als zij niet voldoende inspanning leveren, moet daar ook een sanctie aan vast hangen.’ Maar er is zelfs te zien dat deze sanctionering gehalveerd is het laatste jaar, zegt Ongena.

Dus ik denk dat we ook moeten durven naar onszelf kijken, zegt Ongena. ‘Als er een zaak is waar Vlaanderen zeker voor bevoegd is, dan is het het omscholen en bijscholen van mensen.’ Dat is in de eerste plaats een belangrijke taak voor de VDAB en zeker voor de sectoren met knelpuntvacatures. ‘Dat gebeurt ook, in de voorbije maanden zijn daar serieuze inspanningen in gebeurd.’ Vlaanderen heeft daar heel wat instrumenten die men inzet, zegt Ongena, alleen stel je daar ook vast dat ondanks de ambitie de doelstellingen niet worden gehaald. ‘Dus we moeten ook wel echt kijken naar hoe we het in Vlaanderen zelf doen en een tandje bijsteken of we geraken niet aan die tachtig procent.’

Redacteur: Pieter-Jan Volkaert