In welke vrouw leef ik?

De code van de Duitse codeermachine Enigma werd gekraakt door Alan Turing. Over hem en zijn werk werd een mooie film gemaakt. Hij toont aan dat het een zware klus was en het scheelde geen haar of het was niet gelukt.

De sleutel

Wat voor de Enigma-machine opgaat, gaat ook op voor de poëzie. De dichtkunst is een codeermachine en elk gedicht een bericht. De gedichten van de ene dichter zijn al makkelijker te ontcijferen dan die van de andere. Toch is zelfs het eenvoudigste – doorzichtige – gedicht wat raadselachtig. Hij zit in de centrale versregel en is de sleutel om het gedicht ten volle te begrijpen.

Maar laat de lezer van gedichten zich niet afschrikken door hun eenvoud. Ook de meest simpele gedichten van Guido Gezelle dragen een geheim met zich mee. Hetzelfde geldt voor de poëzie van Astrid & Jana Arns. Moeder en dochter sloegen de handen in elkaar en maakten een dichtbundel waarin ze naar en voor elkaar dichten. Je merkt het niet altijd meteen maar het blijven moeder-dochter berichten.

Mailverkeer

Tussendoor – en dat is een pracht van een idee – staan mails die ze elkaar stuurden. Nog vóór het eerste gedicht heb je er al een. ‘Van Astrid Arns / Verzonden: zaterdag 28 september 2019 15:21 / Aan: Jana Arns / Onderwerp: duobundel / Het zal nog een hele klus worden om een aantal van onze gedichten op elkaar af te stemmen. Maar goed, we gaan van start hé. Mijn volgende gedicht gaat over jou in elk geval. Liefs, mams //
De mails maken het makkelijker greep te krijgen op de gedichten. Als lezer voel je hoe sterk – met ups-and-downs – de band is tussen moeder en dochter. Hoe ze tegenover elkaar staan. In de gedichten dan weer stijgt de bezorgdheid op van de moeder voor de dochter, waartegen de dochter zich vaak – zij het ‘beschaafd’ – afzet. Alsof ze wil zeggen: ‘Ach, mams, maak je niet druk; ik kom er wel overheen.’

Gevarieerdere gevoelens

De duobundel, zoals de moeder het project noemt, toont duidelijk aan dat communicatie veel vormen heeft. De poëzie is daar een veredelde vorm van. Ook opvallend aan de duobundel, is dat weer eens aangetoond wordt dat de gevoelens van een vrouw gevarieerder zijn die van de man. Mannelijke poëzie is rauwe nuchterheid, vrouwelijke heeft meer muziek voor het binnenoor.

Wetenschappelijk waarde

Daarenboven gaat de dochter luchtiger om met het dagelijks gedoe dan de moeder. Is het door de levenservaring? Aan de lezer om dat te ontcijferen. Zo moeilijk is het niet, want de gedichten van zowel de moeder als de dochter geven meer klaarheid dan een populair of wetenschappelijk boek over familierelatie ‘en hoe er mee om te gaan’, zoals de ondertitel van dat soort boeken meestal luidt.

Zo bekeken heeft ‘In welke vrouw ik leef ’, een psychologische waarde.

Het plukken

Een zeer geslaagde bundel dus. Rest mij slechts het plukken van twee gedichten uit de bundel. Die van de dochter staat in romein, deze van de moeder in cursief, zoals dat in de bundel het geval is. En wat de centrale versregel van beide gedichten betreft, het is telkens de zesde. Althans, naar mijn idee.

Op kamers

Er zit storing op de lijn.
Moeder belt wanneer ze niets te zeggen heeft.

Vlak voor het inhaken, lossen de vuurmonden.
In afwezigheid hebben we alles verkeerd gedacht.

Ik doe de abonnementskosten geen eer aan.
Zij is de provider van de moeilijke dialoog.

We hebben één week om de wrevel uit het gesprek te lichten,
de juiste subtitels te schrijven
bij een weerspannig beeld dat nieuwe grenzen aftast.

Zij zegt dat ik te jong ben.
Ik zeg dat ik nooit meer de oude word.
Zij begraaft mijn brooddoos met harde korstjes.

Jana Arns

Leugens

Zij is een sterke vrouw, verdraagt de stenen in haar schoenen,
zegt dat een kat soms haar kittens eet en
dat ik eindelijk moet slapen.

Kijk maar, een reus loopt langs het huis in een veel te warme jas.
Hij duwt zijn voeten in de aarde, slaat met een stok op de deur.

En ik verjaag de angsthaas in mijn borst, smoor zijn gekrijs.
Klem mij vast aan lakens, een zachte stof als vaandel in mijn knuist.

De kamer bewaart haar leugens.

Astrid Arns

IN WELKE VROUW IK LEEF
Gedichten van Astrid en Jana Arns
Uitgeverij P – Leuven
ISBN 978 94 9318 39 1
Aantal bladzijden: 72
Verkoopprijs: 18,50