Niet het einde van de wereld: waarom wij de eerste generatie zijn met perspectief op een duurzame planeet

Het lava van de onheilswoorden over het einde van de wereld wordt dikker. Hannah Ritchie, onderzoeker in Oxford en co-uitgever van ‘Our World in Data’, is rebels in Niet het einde van de wereld.

Aan het einde van elke ‘Conference of the Parties of the United Nations Framework Convention on Climate Change’, ook bekend als ‘COP’, incasseren de uitgeputte onderhandelaars de kritiek dat zij de ondergang van de wereld in 2100 niet keren. De meeste journalisten zijn het eens over het naderend einde, maar Hannah Ritchie brengt hun kuddegedrag naar buiten in Niet het einde van de wereld. Deze generatie heeft volgens haar wél kans op een duurzame planeet.

Doemdenkers

Ritchie is Schots, dertiger, onderzoeker van het ‘Programme for Global Development’ aan de universiteit van Oxford en co-uitgever van Our World in Data, een wetenschappelijke website die zich richt op de aanpak van grote mondiale problemen. Ze miste, betreurt ze in de eerste bladzijden, hoe ze als student milieuwetenschappen geen gelijksoortige tekst als haar boek had. Zij was murw door de mantra’s van de doemdenkers, en staat daarmee niet alleen.

In 2021 werd aan honderdduizend 16- tot 25-jarigen over de hele wereld, van het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten tot India en Nigeria, gevraagd hoe zij denken over de klimaatverandering. Drie kwart was bang voor de toekomst en meer dan de helft vond dat ‘de mensheid ten dode is opgeschreven’. De pessimisten scheppen verlamming. Kinderen baren schrikte af. Wat niet nodig is, want er zijn meer stappen voorwaarts dan de mode meldt. Bijvoorbeeld, het aantal ondervoede bewoners van de derde wereld zakte van 35 naar 13 procent tussen 1970 en 2015.

Gezond verstand

Niet het einde van de wereld bevat gezond verstand, heeft cijfers en leest gemakkelijk. Ritchie baseert zich op de vele beschikbare wetenschappelijke studies.  Ze beklemtoont het systemische karakter van de problemen en hun oplossingen. Zij mist sympathie voor de-growth (het remmen van de economisch groei) en de massieve vermindering van de wereldbevolking. Met leiderschap en vastberadenheid kunnen wij de opwarming beperken tot 2 graden Celsius boven de temperatuur van de pre–industriële tijd, is haar vooruitzicht. Ritchie vernoemt wel niet de subsidies: in 2022 noteerde het Internationaal Muntfonds 7 biljoen dollar subsidies voor fossiele energie.

Het sterkste deel van het boek handelt over de voedselproductie met de huidige landbouwtechnieken en de voedselverspilling. De landbouw veroorzaakt 25 procent van de stikstofuitstoot, gebruikt 46 procent van de bewoonbare aarde, slorpt 70 procent van het zoet water op en is de hoofdoorzaak van het verlies aan bioverscheidenheid. De helft van het graan is voor dierenvoeding en de helft van de mensenvoeding is verloren voor het op de tafel komt.

Een belangrijk recept, aldus Ritchie, is dus minder vlees eten om zijn ontregelende weerslag te stoppen op de ontbossing, de stikstof en de biodiversiteit. Vandaag kunnen wij producten maken die precies zijn als vlees, maar dan zonder dieren te slachten en de daarmee gepaard gaande milieudecadentie. Ritchie: ‘Alle wereldbewoners kunnen goed gevoed worden op een planeet die zichzelf niet levend opeet.’ Ondanks de positieve trends ontrafelt het ecosysteem verder. Kan men verwachten dat in 2024 met 76 landen die naar de stembus trekken — samen de helft van de wereldbevolking — moedige leiders zullen opstaan die lastige beslissingen nemen?

De Zweedse arts en statisticus Rosling publiceerde in 2018 het boek Factfulness waarin hij tien redenen geeft waarom wij een verkeerd beeld hebben van de wereld en waarom het beter gaat dan we denken. Hannah Ritchie is de Hans Rosling van het milieu.