Poetin en Assad hebben zijn leven gered

In 2010 komt de Vlaamse pater Daniël Maes (we interviewden hem eerder hier op Doorbraak) aan in Syrië om er te helpen bij de heropbouw van het eeuwenoude klooster van Mar Yacub bij Qara, vlak bij de grens met Libanon. Pater Daniël besluit om voor ‘het thuisfront’ een dagboek bij te houden, dat hij met regelmatige tussenpozen mailt. Ondertussen zijn we zeven jaar later en groeiden die rondgestuurde mails uit tot een ooggetuigenverslag vanuit een land dat door een oorlog is verscheurd. En laat die dekselse Pater er dan ook nog eens een heel andere mening op nahouden dan wat de media in Vlaanderen over die oorlog in Syrië vertellen … De Nederlandse uitgeverij De Blauwe Tijger kwam op het idee om de verslagen te herwerken tot een boek, tot boeken eigenlijk. Deel 1 (2010 tot 2013) verscheen in oktober 2017.

Dagboek vol ontdekkingen

In het begin van het Oorlogsdagboek is er nog niets aan de hand. Er is geen oorlog en pater Maes bezingt de lof van het mooie land en beschrijft de eigenaardigheden van de bureaucratie met reispassen, papiertjes, soldaten en ambtenaren.  Je leert samen met reiziger pater Daniël het land en het klooster kennen. De pater is ook danig onder de indruk van de  Byzantijnse liturgie die deel uitmaakt van het kloosterleven. Al blijkt een kloosterleven in Syrië toch wel verschillend van het kloosterleven in Vlaanderen. O ja, dit boek is geschreven door een pater en dus is het geloof nergens ver weg. Voor mij geen probleem (integendeel), maar als u weet dat het u ergert … u bent gewaarschuwd. Dit onderdeel van het boek leest als een ontdekkingsreis, naar het land en het leven en de nieuwe mensen die hij op die reis ontmoet.

Al is de pater-schrijver onder de indruk van het land, de vriendelijkheid, de gastvrijheid van de inwoners én het samenleven van christenen en moslims in dit deel van het Midden-Oosten, hij is ook niet blind voor de mankementen. Zo ontdekt de pater dat de naam ‘Israël’ niet mag uitgesproken worden in het openbaar en hij schrijft: ‘In Syrië is tien procent van de bevolking spion voor de regering’ (p. 20).

Verandering in Syrië

Gaandeweg verandert de toon in het dagboek. De christenen worden ongerust en de dreiging neemt toe. Het leven in het klooster verandert, er komen veiligheidsmaatregelen. Dat zorgt er ook voor dat een deel van het inkomen van het klooster wegvalt omdat de bezoekers, de toeristen, wegblijven. Toch proberen de kloosterlingen zo goed en zo kwaad als dat kan om hun gewone kloosterleven overeind te houden.

Met de gevechten in Syrië komen ook de eerste vluchtelingen in het klooster. Het zijn voor het overgrote deel moslimvluchtelingen die onderdak krijgen in een eeuwenoud christelijk klooster in Syrië dat in zijn geschiedenis al verschillende keren verwoest is geweest. De verandering in het boek groeit tot de oorlog letterlijk voor de poort van het klooster komt. De bommen vliegen er fluitend overheen en … daar stopt deel 1 van het dagboek. Het is dan 2 maart 2013. Het begin van een woelige periode voor het klooster. Een perfecte cliffhanger voor het tweede deel van de oorlogsdagboeken van Pater Daniël Maes. Naar verluidt zou dat zo goed als klaar zijn.

Meer dan persoonlijk

Het Syrische dagboek is meer dan een persoonlijk geschrift, maar het blijft een persoonlijk perspectief. De vraag die ik me stelde bij het lezen was of pater Maes niet te zeer in de actie zit om het brede perspectief te zien. Het perspectief van de pater is het oosterse perspectief: ‘De samenzwering van Amerika, Israël, Frankrijk en Engeland is nauwkeurig voorbereid en was bedoeld om tegelijk in Libanon en Syrië te worden uitgevoerd.’ (p. 118) Daar komt bij dat ‘de heersers van deze wereld de media schaamteloos kunnen wijsmaken wat ze willen. Klakkeloos worden de leugens overgenomen opdat de onrust die zij graag hebben later ook werkelijk zal ontstaan.’ (p. 123) Vanuit het oosterse perspectief heeft het Westen het Oosten ontwricht door de inval in Irak, door de steun aan Israël, de samenwerking met Saoedi-Arabië. Dat bedoelt de pater wanneer hij zegt dat de westerse christenen een grotere bedreiging zijn voor de christenen in het Oosten dan de moslims.

Het boek is dus zeker interessant om lezen, het brengt in ons taalgebied en in het boekenaanbod over Syrië, een perspectief binnen op de oorlog dat hier in het Westen zelden aan bod komt. De visie in Poetin en Assad hebben ons leven gered is waarschijnlijk niet meer of minder gekleurd dan het perspectief van waaruit het hele conflict in het Midden-Oosten door het Westen en de dus de westerse media bezien en verslagen worden. Dit boek is een bijzonder interessante aanvulling op het media-dieet dat wij krijgen. Het zet de lezer aan het denken over het perspectief van onze media, dat is al even neutraal als het perspectief van pater Maes, al wordt die laatste door Knack gezien als een ‘apologeet van de dictator Assad’.

Christenen

Het boek geeft ook een kijk van binnenuit op het leven en denken van de christenen in het Midden-Oosten. Ze blijken hun zaak ook helemaal anders te beschouwen dan vanuit ons oogpunt. Ze zijn er al een millennium een minderheid. Maar een minderheid die er iets te betekenen heeft. Wie als westerling dit boek leest, beseft dat we dat niet met westerse superioriteit moeten aanpakken. De christenen in het Midden-Oosten weten best hoe de zaken zelf aan te pakken. ‘De toekomst van de christenen ligt niet in een imperialistische oorlog van het Westen maar in hun eeuwenoude wijze van samenleven met alle andere Arabische broeders en zusters, zoals ze het eeuwen hebben gedaan, verbonden met hun land en tradities.’ (p. 212)

Het Syrisch oorlogsdagboek van pater Daniël Maes is dus zeker het lezen waard. ‘De oorlog in Syrië lijkt een onontwarbaar kluwen te worden. Zie hier enkele waarnemingen, vaststellingen en verwachtingen … op zoek naar tekenen van hoop.’ (p. 199; 9 oktober 2012) Beter kunnen we het niet samenvatten. Het boek is aangeraden lectuur voor wie de eigen vastgeroeste visies wel eens in vraag wil stellen. Ik kijk alvast uit naar deel 2, met de geruststelling dat het goed afloopt met pater Daniël Maes.