Sarkozy: redder van rechts of vrijage met Macron?

De verkiezingsoverwinning van Macron met zijn La République en Marche schudde in 2017 het Franse partijlandschap door elkaar. Met uitzondering van het Rassemblement National kregen alle partijen rake klappen. De traditionele linkse en rechtse partijen werden kaalgeplukt. Bij de Europese verkiezingen van 2019 liet de traditioneel rechtse partij Les Républicains, met 8,48% zelfs de zwakste score ooit noteren. De oude partijen die gedurende 35 jaar afwisselend het land bestuurden, behaalden samen nog amper 15%. Het is dan ook logisch dat ze met een bang hartje uitkijken naar de gemeenteraads- en Senaatsverkiezingen van maart 2020. In het vooruitzicht hiervan trachten de gedecimeerde traditionele partijen recht te krabbelen, evenwel met weinig overtuiging. Juist nu verscheen bij Éditions de L’Observatoire het merkwaardige boek Passions van oud-president Nicolas Sarkozy. Heel wat verweesde kiezers van la droite profonde hopen meteen op een terugkeer. Anderzijds valt ook de vriendschappelijke relatie tussen Sarkozy en Macron op. Wat is nu de bedoeling van de man zelf?

Passions

Sarkozy stipt van bij de eerste bladzijde aan dat hij geen mémoires wou schrijven, wel een terugblik op zijn carrière, weliswaar zonder chronologie of thematiek. Dit uitgangspunt geeft hem de mogelijkheid zonder druk van actualiteit of politieke strijd uit te weiden over wat hem in het leven getroffen heeft. Slechts eenmaal wijkt hij af van dit voornemen. Dit om zijn keuze voor de politiek te duiden. Want die smaak kreeg hij vroeg te pakken, toen hij werd uitgenodigd op een congres van de gaullistische partij Union pour la Défense de la République. Hij mocht daar als jongeman een korte toespraak houden, en trok de aandacht van premier Jacques Chirac die hem prompt uitnodigde in Matignon, zijn ambtswoning. Daar vroeg hij de jonge Nicolas om voor hem te werken, en dat werd het begin van een jarenlange tumultueuze samenwerking. Chirac heeft hij slechts éénmaal bij zijn voornaam aangesproken, namelijk bij de presidentiële overdracht waar hij de man die hem als zijn zoon beschouwde bedankte voor de geboden kans.

Bernadette, Cecilia, Carla, Brigitte et les autres

Hoe fel de ruzies met Jacques Chirac ook opliepen, met diens echtgenote Bernadette was Sarkozy altijd heel close. Over Cécilia, zijn tweede vrouw, en over zijn privéleven in het algemeen blijft hij vrij discreet. Wanneer hij echter in het parlement grof over zijn huwelijksproblemen wordt aangepakt – Comment peut-il diriger la France alors qu’il ne peut pas maîtriser sa femme? Hoe kan hij Frankrijk besturen als hij niet eens zijn vrouw de baas kan – en Paris Match op de cover uitpakt met een foto van Cécilia met haar minnaar, repliceert hij sober dat het een zwakte was om niet vroeger een einde aan zijn huwelijk te maken. Deze bekentenis nam vrouwelijk Frankrijk hem niet eens kwalijk, wel integendeel. Hoe verschillend verliep het allemaal met Carla Bruni! Twee maanden na zijn verkiezing nodigde president Macron en première dame Brigitte, het koppel Nicolas en Carla uit op het Élysée. Brigitte Macron had naar eigen zeggen steeds veel sympathie voor Sarkozy. Hoezeer contrasteerde deze ontvangst niet met het onbeleefde afscheid dat François Hollande hen voordien had gereserveerd. Met het feminisme en de vrouwenpolitiek in het algemeen had Sarkozy het duidelijk moeilijker. Zo verwijt hij feministen eerder mannen aan te vallen dan vrouwen te verdedigen. Toch betrok hij met succes steeds veel vrouwen in zijn politieke entourage. Hij vermeldt hierbij uitdrukkelijk de verdiensten van Christine Lagarde en Rachida Dati.

De collega’s

Grappig komt de auteur uit de hoek als hij het over zijn collega-presidenten heeft. Hij gebruikt daartoe het sleutelwoord modernité. Zo deelde Valéry Giscard d’Estaing een gerichte coup de vieux uit aan zijn voorganger Georges Pompidou, die op identieke wijze Charles De Gaulle had bediend. François Mitterrand zorgde voor een premature veroudering van de nochtans jongere Valéry Giscard d’Estaing. De breuk van Sarkozy met voorganger Chirac, en die van Macron met Hollande horen in dezelfde reeks thuis. Als een ezelsstamp voegt Sarkozy eraan toe dat François Hollande eigenlijk als enige nooit modern is geweest, vermits hij zichzelf verlaagde tot président normal! Fransen, aldus Sarkozy, willen een ‘soevereine’ president – Mais, si le président est seulement normal, c’est la fonction qu’il banalise: een president die alleen maar normaal is, maakt de functie zelf gewoontjes.

Binnen het politieke luik zijn de meeste bladzijden uiteraard gewijd aan zijn verhouding met Jacques Chirac. Een eerste groot incident met zijn politieke vader vormde zijn intrede als minister in de regering van Edouard Balladur, terwijl Chirac hem secretaris-generaal van de partij had willen maken. Er volgden nog talrijke vijandigheden, maar Sarkozy relativeert veel ervan in zijn boek.

Gemengde anekdotes

Sarkozy portretteert in Passions ook menig politicus, de ene met een fijn penseel, de andere met een fijn fileermes. Passeren de revue – François Mitterrand, il m’avait donné une leçon de vie: van hem kreeg ik een levensles – dan Dominique de Villepin,  fréquemment perché dans un monde virtuel: vaak in een virtuele wereld vertoevend – of Alain Juppé, les rapports humains n’étaient pas ses points fort: met mensen omgaan was niet zijn sterke punt – Simone Veil, nous avions pour un rien des fous rires complices: in verstandhouding schaterden wij het uit om niemendalletjes – Ségolène Royal, une femme qui utilise à merveille de sa féminité: een vrouw die haar vrouwelijkheid perfect uitspeelt – François Fillon, son attitude durant mes épreuves judiciaires m’a blessé: zijn houding bij mijn juridische perikelen heeft mij gekwetst.

Sarkozy wordt echter ronduit passioneel als Carla Bruni ter sprake komt, Au moment où je m’y attendais le moins, j’ai fait la rencontre la plus importante de ma vie. Celle qui a le plus compté, qui m’a le plus apporté: op het moment dat ik het nog het minst verwachtte, had ik de meest belangrijke ontmoeting van mijn leven, de meest gewichtige, die mij het meest heeft geschonken.

Onmogelijke terugkeer?

Niet voor het eerst hoopt een deel van het rechtse kiezerskorps op een terugkeer van Sarkozy. Voor hen is hij de man van de actie die rechts kan redden, en staat hij steeds ter beschikking als Frankrijk hem nodig heeft. Toch gaat men dan wat makkelijk voorbij aan de affaires waarvoor Justitie hem nog steeds in het vizier heeft. Het gaat tweemaal over illegale financiering van zijn campagnes, en over een poging tot omkoping van een voormalig rechter.

Wat zegt de man zelf over een mogelijke terugkeer? In Passions moet de lezer het stellen met een korte zin waarin hij verklaart de politiek niet te missen.
Met het oog op de volgende verkiezingen duikt de naam van de ex-president echter geregeld op, en niet enkel binnen de eigen partij. De pers stelt zich namelijk vragen over de relatie tussen Sarkozy en huidig president Macron. Hun samenkomsten en politieke besprekingen halen geregeld de kolommen. Over Sarkozy wordt verteld dat hij Macron raad zou hebben gegeven bij de crisis rond de gilets jaunes. Politici van Sarkozy’s eigen partij, Les Républicains, merken dan weer op dat hij zeer discreet is gebleven bij de crisis die het land teistert. Vast staat dat zolang Macron de echtgenoot van Carla Bruni als vriend kan houden, hij hem niet als vijand heeft. De huidige president is immers niet vergeten hoe furieus Sarkozy reageerde op de beledigingen van zijn opvolger François Hollande.

Naast de loutere politieke relatie tussen Sarkozy en Macron tekent zich ook een meer amicale verhouding af. Zo was er de uitnodiging van Macron, kort na zijn overwinning, voor een vriendschappelijk diner met zijn viertjes in het Élysée. Verder is er de goede relatie met Brigitte Macron en de fijne geste van de president om bij de begrafenis van Sarkozy’s moeder onverwacht een imposante escorte te voorzien. Dit allemaal in schril contrast met François Hollande die Sarkozy pertinent uitsloot bij herdenkingen en die ‘zijn’ ministers opdroeg om zijn voorganger tijdens interviews zoveel mogelijk neer te sabelen. Volgens journalisten zou ook Macron zijn voorganger Hollande verfoeien. Toch valt die goede verstandhouding niet bij al zijn sympathisanten in goede aarde. Begrijpelijk vermits hun held alzo een president steunt die door diens partij Les Républicains wordt bekampt. Vraag is echter in hoeverre Sarkozy zelf nog achter zijn partij staat. Een en ander zal duidelijk worden bij de verkiezingen van maart 2020. Ook niet vergeten dat de volgende presidentsverkiezingen er eerst in 2022 aankomen, en er dus nog heel wat water door de Seine zal vloeien. En ten slotte nog dit: is er wel sprake van een terugkeer als je nooit vertrokken bent?

__________

vertaling citaten: Marc Vanfraechem