Hoe de Europese Unie bijna het telen van oude variëteiten van planten verbood

Met ‘Semences sous influences’ verscheen begin april een bijzonder semi-journalistiek stripverhaal van de Brusselaar Renaud De Heyn.

Het is een soort gekleurd (letterlijk en figuurlijk) verslag of stripreportage van de strijd rond een Europese richtlijn (202/55/CE) over zaaigoed en biotechnologie. Of je nu de irrationele propaganda tegen biotechnologisch veredelde gewassen gelooft of niet, dit stripverslag loont altijd de moeit. Al is het maar om de werking van de Europese Unie (EU) in dergelijke discussies te leren kennen.

Hervorming

In april 2022 zou de Europese Commissie een impactstudie bekendmaken over de registratieprocedures van landbouwproducten. Het gaat om oude lokale variëteiten, die niet gestandaardiseerd zijn en dus door de Europese Unie verboden werden wat betreft landbouw en opname in de voedselketen. Het laatste trimester van 2022 zou de Unie dan een voorstel tot hervorming klaar moeten hebben, dat zowel genetisch gemodificeerde – als oude gewassen zou integreren in het Europese landbouwbeleid en de voedselveiligheid van de Europese Unie.

Wat betreft dit onderwerp is vooral door groenlinkse activisten zeer veel desinformatie verspreid en dan vooral over de zogenaamde hybride of niet-reproductieve zaden en de rol van de agro-alimentaire industrie en multinationals. De mensenrechtenraad van de Verenigde Naties kwam er al aan te pas in dit dossier en ook de Wereldvoedselorganisatie (FAO) deed haar zeg. Heel dit kluwen is nu in een reportage uit de doeken gedaan door een vrij onbekende Brusselse striptekenaar.

Renaud De Heyn

Renaud De Heyn (°1972) is een scenarist en tekenaar die in 1993 zijn studies striptekenen afrondde aan het Institut Saint-Luc in Brussel. Hij richtte mee de uitgeverij La Cinquième Couche op. Zijn bekendste werk is het drieluik ‘La Tentation‘. Hoewel hij een auteur in de marge van de kunstvorm is, verscheen links en rechts werk van hem.

Daarnaast gaf hij het vak striptekenen in het Marokkaanse Tétouan dankzij een samenwerkingsverband van de Fédération Wallonie-Bruxelles. Dit leidde tot de eerste school voor stripkunst en het eerste stripblad in de Maghreb (Chouf). Sedert 2015 geeft hij het vak narratieve grafiek aan de académie des arts visuels van Sint-Jans-Molenbeek. Semences sous influences is dus een reportage in stripvorm.

Magnum opus

Na zijn magnum opus La Tentation dat in drie delen een reis langs de Zijderoute vertelde, is het een nieuw hoogtepunt en weer een hybride stripgenre. Door de prachtige grafische vertelling van de moslimcultuur in Syrië, Iran en Pakistan groeide La Tentation uit tot een Geheimtip qua reisverhalen. De hybride vorm van reisverhaal en stripverhaal. De verleiding uit de titel van het drieluik gaat over religieuze bekering.

In aquarellen, schetsen, collages en allerhande technieken schept De Heyn een journalistieke reportage over zaaigoed en over het leefmilieu. Vanuit dat perspectief is het net als tal van documentaires voor televisie een zeer gekleurd en zelfs ecologistisch geheel. Wie zich verwacht aan de demonisering zoals door Greenpeace en andere activisten tegen onder andere Monsanto (nu onderdeel van Bayer Cropscience) kunnen we alvast teleurstellen.

Intellectueel eerlijk

De Heyn blijft doorgaans intellectueel heel eerlijk. Hoewel niet geheel objectief, is deze stripreportage een visueel uitzonderlijk geslaagd journalistiek werkstuk dat de evolutie rond hoe naar zaaigoed wordt gekeken en de rol van genetici, activisten, multinationals en internationale instellingen. De rol van de Europese Unie wordt prachtig geïllustreerd en dat zowel in overdrachtelijke als letterlijke zin. Vooral de rol van de 25.000 lobbyisten en de 30.000 EU-ambtenaren is zelden door ‘echte’ journalisten zo goed onder woorden of in beeld gebracht.

Het enerzijds registreren en anderzijds octrooieren of patenten of brevetten op biologische gewassen toelaten is immers het onderwerp waar deze stripreportage naartoe werkt en naar het einde toe op een bijna apocalyptische manier met ontzettend veel humor grafisch vertelt.

Nieuwe hybride journalistiek

Alles eindigt trouwens positief. Want sinds 1 januari 2022 zijn alle oude zaaivariëteiten in de hele Unie vrij en moeten ze van de Europese Unie niet meer in een cataloog ingeschreven worden om te mogen geplant en verhandeld te worden. Dat is te danken aan het werk van de Franse organisatie Semae waarvan het ontstaan en de ontwikkeling in deze stripreportage ruim aan bod komt.

Het recht om oude zaadvariëteiten te gebruiken en hoe de Unie dit door lobbywerk van multinationals bijna verbood en hoe de inzet van enkelingen, ondergefinancierde organisaties en boeren het tij wisten te keren is in dit stripverhaal beter journalistiek gebracht dan in (hoofdzakelijk Franse) tv-documentaires en krantenartikelen.

Wie graag een grondige en geëngageerde reportage leest en kennis durft te maken met een nieuw hybride journalistiek genre mag zeker niet voorbijgaan aan dit in Frankrijk uitgegeven boek. In Brussel is het onder andere te koop bij de Franstalige stripwinkel The Skull, maar hoogstwaarschijnlijk ook bij de andere stripspeciaalzaken in Brussel en het Franstalig landsgedeelte.