Spaans-Belgische crisis in de maak over Puigdemont?

De Spaanse regering verloor de gok dat de Catalaanse kiezers het onafhankelijkheidsproces moe zouden zijn en Carles Puigdemont en de pro-onafhankelijkheidspartijen de laan uit zouden sturen. Deze politieke strategie faalde en de Spaanse regering grijpt nu, meer dan ooit tevoren, naar juridische middelen om Puigdemont uit te schakelen. Dat Puigdemont in België verschanst zit en daar vrij zijn gang kan gaan, zit Madrid steeds meer in de maag. Borrelt er een diplomatieke crisis op tussen Spanje en België?

‘Samenzwering’ voor het gerecht

Voor het Spaanse gerecht zullen vanaf volgende week ook andere kopstukken van de onafhankelijkheidspartijen moeten verschijnen, zoals onder andere Marta Rovira (ERC), Marta Pascal (PDeCAT), Anna Gabriel (links-anarchistische CUP) en Mireya Boya (CUP). Het onderzoek naar rebellie en opstand werd naar hen uitgebreid aangezien de openbare aanklager een georganiseerde samenzwering ziet in de samenwerking van de politieke partijen – met ANC en Òmnium Cultural – rond de feiten van oktober in Catalonië.

Vorige maandag besloot de rechter van het Hooggerechtshof Pablo Llarena, van gekende Spaans-conservatieve signatuur, Jordi Sànchez (oud-voorzitter ANC) niet vrij te laten. Sànchez zit daardoor nu al meer dan 100 dagen in voorlopige hechtenis, in afwachting van zijn proces. Sànchez verweet de rechter zijn basisrechten te schenden. De motivatie van Llarena geeft dan ook alle reden om de bewering dat het om politieke gevangenen gaat, kracht bij te zetten. Zo motiveert Llarena zijn beslissing om Sànchez achter slot en grendel te houden door te stellen dat Sànchez ‘zijn pro-onafhankelijkheidsideologie behoudt, en die wel grondwettelijk geldig is, maar de zekerheid uitsluit te stellen dat een herhaling van de misdaad zich onmogelijk kan voordoen, in vergelijking met iemand met de tegenovergestelde ideologie.’ Een wartaaltje dat erop duidt dat Sànchez wel degelijk gevangen zit omwille van zijn politieke ideeën.

Llarena vindt het ook problematisch dat Sànchez zich kandidaat stelde (voor de verkiezingen) die ’tot doel heeft de politieke dynamiek te herstellen die leidde toch deze procesgang’. Pablo Llarena besluit dat Sànchez ‘met ijver betogingen organiseerde om een sociale opstand te bevorderen om specifiek te stimuleren dat, of in de wetenschap dat deze een risico op een onherstelbare gewelddadige reactie tegen de samenleving en de territoriale organisatie van de staat met zich mee brachten.’ De rechter stelt dus dat de immer vreedzame betogingen van de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging in feite een gewelddadige opstand kunnen vormen, waarmee hij al oordeelt over de feiten nog voor het proces moet beginnen. Dat Sànchez opnieuw betogingen kan organiseren, die gewelddadig kunnen zijn, is dus een reden om deze opgesloten te houden.

Puigdemont en de ministers in ballingschap

In Spanje houdt de centrale regering de touwtjes strak in handen. Toen de regering vroeg de kandidatuur van Puigdemont te verhinderen, belden verschillende Spaanse regeringsleden zelfs naar de voorzitter van het Grondwettelijk Hof om hun zorgen over deze zaak van ‘nationaal belang’ over te maken en hem te vragen er haast bij te maken. Vicepremier Soraya Sáenz de Santamaría pochte er zelfs over in de pers.

De Catalaanse minister-president in ballingschap blijft echter een kiezel in de Madrileense schoen. Gezien Madrid uit vrees voor de uitspraak van de Belgische rechter het Europees aanhoudingsmandaat tegen Puigdemont introk, kon deze ongestoord naar Denemarken reizen om de Catalaanse zaak er in het daglicht te stellen. In Brussel houdt Puigdemont dan weer vergaderingen met de parlementsleden van zijn partij, van andere partijen enz. Zo blijft hij voortdurend in de media opduiken, wat de Spaanse regering duidelijk niet zint.

De Spaanse regering probeert dan maar via zijn ambassadrice in Brussel, Cecilia Yuste, druk te zetten op de Belgische regering om een meer vijandige houding aan de dag te leggen tegen Carles Puigdemont en zijn ministers in ballingschap. Spanje zou niet begrijpen dat de Belgische regering ‘een voortvluchtige voor het Spaanse gerecht laat betijen.’ Dat Carles Puigdemont zondag 18/02 een ‘Raad van Verkozenen’ in Brussel zou samenroepen om zich in ballingschap te laten verkiezen tot president van de Republiek Catalonië, zou al helemaal onverteerbaar zijn voor Madrid.

De Spaanse regering zou dan wel begrijpen dat het moeilijk is voor de Belgische regering om Puigdemont het land uit te zetten, maar het zou dan tenminste verwachten van Charles Michel dat deze zich negatief uitlaat over Puigdemont. Opvallend is ook dat voor Madrid de officiële Vlaamse Vertegenwoordiging in Madrid een doorn in het oog is. Volgens de goed ingelichte journalist José Antonio Zarzalejos, die zich in de hoogste machtscirkels van conservatief Spanje begeeft, vindt Madrid dat de officiële vertegenwoordiging van Vlaanderen zich camoufleert in een cultureel netwerk en ‘expliciet’ in Spanje gevestigd is om contacten te onderhouden met de vertegenwoordigers van de Catalaanse en Baskische regeringen. Hierbij wordt rechtstreeks met de vinger gewezen naar de Vertegenwoordiger van de Vlaamse regering in Spanje, André Hebbelinck, die volgens de journalist ‘alle en elke stelling van de independentisten genegen is’, wat dan rechtstreeks gekoppeld wordt aan de steun die Puigdemont van de N-VA krijgt.

De rol van de N-VA

Het onophoudelijk – en ongestoord – pendelen van Catalaanse politici tussen Barcelona en Brussel irriteert de Spaanse regering telkens meer. De muur waar ze in België tegen stoten, zouden de Spanjaarden onder andere wijten aan de rol van de N-VA in de regering Michel en het feit dat de Belgische regering ‘de meest complexe’ in Europa is, doelend op de verschillende evenwichten binnen de federale regering.

Wanneer eind maart, volgens de strategie van de Spaanse regering, het gerecht de politieke rechten ontneemt van Puigdemont e.a., zou Spanje opnieuw het Europees aanhoudingsbevel willen activeren, met het risico dat een Belgische rechter hen enkel zou uitleveren voor overtredingen van minder belang, zoals ongehoorzaamheid of fraude (wegens het gebruiken van overheidsgeld voor het referendum). Dat de politieke rechten van Puigdemont, Junqueras e.a. hen ontnomen zouden worden, dient ook een ander doel: Madrid aast op het hernemen van de Catalaanse verkiezingen, zonder een uitgesloten Puigdemont en gevolg. Indien ten laatste tegen 7 april het Catalaans parlement geen nieuwe minister-president aanduidt – Puigdemont werd door het Grondwettelijk Hof al de facto uitgesloten, dan worden automatisch nieuwe verkiezingen uitgeroepen.

Indien het tussen Spanje en België uiteindelijk tot een diplomatieke crisis komt, zal deze duidelijk zijn oorsprong hebben in Madrid. Dat de regering Michel een regeringscrisis zou toelaten over Catalonië, terwijl de partijen alvast de borst nat maken voor verkiezingsjaar 2019, lijkt dan weer weinig waarschijnlijk. Puigdemont kan dus nog rustig ademhalen.