Spanje is bang van democratie

De Guardia Civil – zeg maar de Spaanse rijkswacht – is sinds afgelopen week prominent aanwezig in het Catalaanse straatbeeld. Drukkerijen werden gesloten en doorzocht op stembriefjes voor het nakende referendum in Catalonië. Drukplaten van affiches en advertenties van de Catalaanse regering, autonomistische lobbygroepen en kranten waarin ze oproepen om deel te nemen aan het referendum, werden in beslag genomen. De Spaanse minister van Binnenlandse Zaken gooide foto’s ervan op Twitter, wat voor veel hilariteit zorgde.

Probleem

Als één miljoen mensen op straat komen, zou de regering van elk land ter wereld beseffen dat ze met een probleem zit. Zo niet in Spanje. Als één individu vervolgd wordt door Justitie, is dat een probleem voor die ene persoon. Als 712 burgers worden vervolgd om eenzelfde overtreding, dan zit Justitie met een probleem. Zo niet in Spanje.

Spanje zit de jongste dagen duidelijk met een probleem. Een probleem met democratie. Want de centrale regering in Madrid wil koste wat het kost vermijden dat het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum op 1 oktober zou plaatsvinden. Het mag niet van de Grondwet, daarmee de wil miskennend van meer dan 80% van de inwoners van de autonome regio om in een referendum een duidelijke keuze te kunnen maken.

Democratie

In plaats van de strijd politiek te voeren of de dialoog aan te gaan met de deelstaatregering in Barcelona, zoals je zou verwachten in een democratie, gooide Madrid het over de gerechtelijke boeg. Politici en ambtenaren die meewerken aan het referendum, zullen gerechtelijk vervolgd worden. Ook de burgemeesters van de 712 Catalaanse gemeenten die het referendum willen organiseren – dat is meer dan driekwart van de Catalaanse burgemeesters. Zaterdag betoogden ze in Catalonië onder het motto ‘Votarem’ (wij zullen stemmen), al liepen ze de kans gearresteerd te worden. Zondag dan dreigde de procureur-generaal ermee minister-president Carles Puigdemont te arresteren.

Ook Ada Colau is vastbesloten om het referendum te organiseren in de miljoenenstad Barcelona. De populaire radicaal-linkse burgemeester haalde afgelopen zomer de pers met haar plannen om het toerisme binnen de perken te houden in haar stad. Men verweet haar ‘toerismefobie’. Op haar beurt kan zij nu Madrid ‘demofobie’ verwijten, angst voor democratie.

Angst

Die angst is zo groot dat Madrid ondertussen het geweer (letterlijk) van schouder veranderde. Gerechtelijke vervolgingen hangen nu ook boven de hoofden van uitgevers en hoofdredacteurs. Zonder enig bevelschrift worden Catalaanse media verboden nog advertenties of banners te plaatsen over het referendum. Dus niet enkel ‘ja’-advertenties, vóór onafhankelijkheid, dienen verwijderd. Elke advertentie, affiche of banner die oproept om deel te nemen aan het referendum dient geweerd.

En Madrid gaat zelfs een stap verder. Om dit alles te bewerkstelligen, zoals standjes brutaal verwijderen waar pamfletten en gadgets voor het referendum worden uitgedeeld, worden de grove middelen ingezet. Militaire reservetroepen worden ingeschakeld onder het mom ‘de grondwet te verzekeren’. Op de grondwettelijke vrijheden van meningsuiting, pers, vergaderen en stemmen na dan. Een maand na de IS-aanslagen op Barcelona, op een moment dat het land zich in veiligheidsniveau 4 bevindt, worden antiterreureenheden ingezet in Catalonië … op zoek naar de urnen, de stembussen die op 1 oktober zouden worden gebruikt.

Update

De repressie gaat verder. Ondertussen zijn meer dan een miljoen pamfletten door de Spaanse politie in beslag genomen. En wat meer is, in navolging van de Partido Popular opent ook de socialistische PSOE de mogelijkheid om de Catalaanse regering naar huis te sturen en Catalonië rechtstreeks onder Madrileens bestuur te plaatsen …

In de laatste opiniepeiling blijkt wel een grote meerderheid te willen staan stemmen – ondanks het politiegeweld en de intimidatie van Madrid.

Los van de update (15.30 uur) verscheen deze tekst deze ochtend in De Morgen.

Doorbraak organiseert op 28 september een info-avond over Catalonië in Antwerpen. Meer info vind je hier.