Spanje trekt naar nieuwe verkiezingen

De Spaanse verkiezingen gaven op 20 december een ongezien resultaat: geen enkele van de twee traditionele partijen slaagde erin een voldoende meerderheid achter zich te krijgen voor het vormen van een werkbare regering. De Kamer van Volksvertegenwoordigers is zo verdeeld, dat de meeste analisten toen al inzetten op nieuwe verkiezingen. Wat volgde waren maanden van politiek schouwspel.

Politiek schaakspel

Dat er geen werkbare coalitie buiten een Spaanse Große Koalition mogelijk was, met of zonder het centrumrechtse Ciudadanos al glijmiddel, werd snel duidelijk. Aan zowel linkse als rechtse zijde kon enkel een coalitie gevormd worden met het akkoord van de Catalaanse partijen. Hun voorwaarde was duidelijk: geef ons een referendum over onafhankelijkheid en we steunen jullie regering. Iets wat voor de Spaanse partijen, met uitzondering van Podemos, onverteerbaar blijft.

De kandidaat van de conservatieve Partido Popular (PP), huidig eerste minister Mariano Rajoy, kreeg van in het begin de wind tegen. Sinds jaren houdt de stroom corruptiezaken niet op binnen de rangen van zijn partij, wat Rajoy grotendeels negeert. Dat heeft echter niet tot gevolg gehad dat de PP er electoraal zwaar voor geboet heeft: de partij blijft onbegrijpelijk eerste scoren in de peilingen. De corruptie en de politieke inertie van Rajoy hebben wel tot gevolg dat de andere partijen de PP mijden. De PP’s rechtstreekse concurrenten van Ciudadanos hebben het moeilijk een coalitie met de PP verkocht te krijgen aan hun kiezer. Ze willen symbool staan voor een corruptievrije politiek en verandering, waar de Partido Popular in geen geval met kan geassocieerd worden. De PSOE ziet een Große Koalition als haar politiek graf en zo blijft Rajoy buiten spel.

De leider van Ciudadanos, Albert Rivera, en deze van de sociaaldemocraten (PSOE), Pedro Sánchez, zagen zich dan ook tot elkaar veroordeeld. Ciudadanos probeerde de PP aan te moedigen zich neer te leggen bij een regering Sánchez-Rivera door zich te onthouden, maar mislukte daarin. De PSOE probeerde Podemos tot samenwerking te bewegen, maar mislukte daar ook in. Wat volgde waren maanden van politiek theater waarbij men elkaar de zwarte piet doorschoof voor het mislukken van de onderhandelingen. Het doel was duidelijk: aantonen dat men zijn politieke verantwoordelijkheid opneemt tegenover de kiezer in de aanloop naar een nieuwe verkiezingsronde.

Peilingen

Verwacht wordt dat nieuwe verkiezingen zullen gehouden worden op zondag 26 juni (amper enkele dagen na het Britse EU-referendum). De hoop dat er nu nog een regeringscoalitie kan gevormd worden, is minimaal. De partijen zitten echter met een probleem: de peilingen geven aan dat een scenario met gelijkaardige resultaten als in december niet ondenkbeeldig is. Dat zou de druk op de PSOE, om tot een Große Koalition te komen, sterk verhogen. Het lijkt er zelfs op dat de inertie van Rajoy hem nauwelijks heeft aangetast: de PP scoort licht hoger in de peilingen. Aangezien het Spaanse kiessysteem de grote partijen en de landelijke kieskringen bevoordeelt, kan dit wel eens voor een verrassing zorgen. De kans op een coalitie van de Partido Popular met Ciudadanos zou dan ook verhogen.

Mochten de huidige resultaten zich herhalen, dan zit Spanje met een probleem. De financiële markten zijn nu al zenuwachtig over het uitblijven van een stabiele regering in een groot EU-land met een staatsschuld tegen de 100% en waar de motor van de economie nog altijd tegenpruttelt.

Foto (c) Reporters