Als debat-en mediatrainer herken ik de trucs die Karel Verhoeven, hoofdredacteur van De Standaard, hanteert in zijn reactie op de column van Bart De Wever als zou de berichtgeving gekleurd en onjuist zijn in zijn krant. Maar het is ook een gemiste kans om niet inhoudelijk te reageren op de concrete kritiekpunten die De Wever eerder naar voren had gebracht. In plaats daarvan maakt Verhoeven zich schuldig aan het verdraaien van feiten, ‘ jumping to conclusions’ op basis van zaken die niet aan de orde zijn, maar wel door de hoofdredacteur als feiten worden gesuggereerd. Als de traditionele en zelfverklaarde kwaliteitsmedia, zoals De Standaard, niet bereid of in staat zijn om aan kritische introspectie te doen, dan zie ik hun toekomst niet rooskleurig in.

Waarom pakt Karel Verhoeven niet de telefoon en maakt hij een afspraak met De Wever waarbij ook de betrokken journalist aanwezig is die de plank zou hebben misgeslagen? Probeer vervolgens het gesprek zo feitelijk en zo inhoudelijk mogelijk te voeren met als mogelijke agendapunten:

–  Waarom heeft u als hoofdredactie herhaaldelijk toegegeven dat de journalist in kwestie over de schreef is gegaan en waarom stopt dit niet? En als vervolgvraag: gaat u er nu wel iets aan doen? Want dan weten we beiden waar we staan.

– Waarom noemt uw krant die waarnemers/bronnen waarop het ‘foutieve’ artikel gebaseerd is niet bij naam? Tenzij het natuurlijk om anonieme bronnen gaat, want iedereen die wel eens met de media te maken heeft, weet dat journalisten die (terecht) niet prijs geven. Mocht dat laatste het geval zijn, noem het beestje dan bij de naam en verwijs dan naar anonieme bronnen. Of heb het over waarnemers die anoniem willen blijven. Op dat moment weet de kritische lezer dat er wel eens een verborgen agenda bij de anonieme bron kan meespelen…

– Waarom plaatst u in het artikel het omschreven engagement van Bruno Luyten tussen aanhalingstekens? Als vakman/journalist weet u toch dat u hiermee het tegenovergestelde suggereert, toch een kwaliteitskrant onwaardig? Immers in de echte journalistiek zijn ‘Facts sacred, and comments free. Of zoals De Wever in zijn eigen stuk schreef dat het hier zou gaan om roddels en intentieprocessen verpakt als journalistieke verslaggeving. Horen die niet eerder op een opiniepagina thuis,zoals De `Wever in zijn stuk suggereerde?            

Met gestrekt been erin

Media en de politiek hebben elkaar nodig. Maar in plaats van de dialoog aan te gaan, om weer met elkaar op ‘speaking terms’ te komen, koos Verhoeven ervoor om publiekelijk de strijd met De Wever aan te gaan. En hoe… Hij ging er met een gestrekt been vol in, verdraait de feiten of reageert grotendeels naast de kwestie. Ter illustratie enkele voorbeelden uit zijn opiniestuk:

 ‘Als hoofdredacteur van De Standaard kijk ik met stijgende democratische bezorgdheid naar de uithalen van Bart De Wever over onze krant. Hij kiest ervoor om zijn frustratie met de krant enzovoort…’ 

Hier suggereert Verhoeven dat door de kritiek die De Wever aan de dag legt op het functioneren van journalist Bart Brinckman het functioneren van de vrije pers als waakhond van de democratie in gevaar is. Tja, gekker moet het niet worden. Een beroepsgroep als de journalistiek die altijd (en vaak terecht) het functioneren van alles en iedereen aan de kaak stelt behalve zichzelf is nu eenmaal een bekend verschijnsel. Maar dat hiermee de democratie gevaar loopt is pure hoogheidswaanzin! Maar dat is nog niet alles: aan het eind van die zin suggereert hij ook nog dat het allemaal komt door De Wevers frustratie met zijn krant. Ook dit bewijst zijn erg hoge dunk die hij van zichzelf heeft. Want iedereen die De Wever een beetje kent, weet dat kritiek van hem afglijdt als water van een eend, maar dat hij wel allergisch is voor onterechte kritiek op mensen die het niet verdienen. Daarom nam hij het op voor de mensen die in het artikel van Brinckman in zijn ogen tekort werden gedaan.

Onbewezen stellingen

Het vervolg van Verhoevens opiniestuk is een aaneenschakeling van onbewezen stellingen en aannames, zoals: 

‘…N-VA-ideologen mijmeren wel vaker over een belangrijk medium (nvda: met belangrijk medium bedoelt hij zijn eigen krant…) dat hun project zou onderschrijven. Willen ze hun macht duurzaam verankeren, dan moeten genoeg krachten in de maatschappij hun wereldbeeld delen…’

De vraag die ik me dan als kritische lezer opnieuw stel: hoe komt hij erbij om dit er allemaal bij te slepen. Maar ook waar baseert hij dit op? Wie zijn z’n bronnen?

Vervolgens schrijft hij:

‘…Nu is het project (nvda: met project wordt het machtsstreven van de N-VA bedoeld) dat de politiek meer macht moet krijgen ten koste van rechters, media of tussenstructuren zoals vakbonden, ziekenfondsen of ngo’s. In die trant passen ook de voorstellen voor een noodtoestand en om vrije meningsuiting te beteugelen in de strijd tegen terreur. De partij ziet zichzelf op alle fronten leiden en ze verwacht steun. Over veel media is ze teleurgesteld, maar over ‘de koers’ van De Standaard is de ontgoocheling bitter in het Antwerpse hoofdkwartier en dan vooral bij voorzitter De Wever.’ 

Tja, dit is een opiniestuk en daarin mag je dingen suggereren. Maar in plaats van gratuite dit soort dingen als hoofdredacteur te schrijven, zou ook hier enige onderbouwing wel passen. Daarom zeg ik altijd tijdens een debat- of mediatraining: wie stelt moet bewijzen… 

Los daarvan denk ik dat het ‘crying over spilled milk is’, om als Bart De Wever met zo’n hoofdredacteur de dialoog proberen aan te gaan. Als je zonder fatsoenlijke argumentatie/onderbouwing zo verwrongen vastzit in je denkbeelden over de grootste politieke partij van Vlaanderen, is de kans om tot een vergelijk te komen, zo goed als nul. 

Gebrek aan realiteitszin

Interessant is ook de vraag hoe het nu komt dat media zoals De Standaard niet of onvoldoende in staat zijn om te doen wat ze moeten doen: kwaliteitsvolle journalistiek brengen. U wilt als kritische lezer toch ook graag zo objectief mogelijke informatie? Of wilt u een mening opgedrongen krijgen? Daarom vraag ik me af of het nu een vorm van conservatisme is, of eerder een gebrek aan realiteitszin waarom journalisten als Karel Verhoeven zich zo opstellen? Of komt het doordat ze op de een of andere manier niet of onvoldoende willen beseffen dat hun machtsrol als gatekeeper voorbij is? Dat ze links en rechts door de sociale media gepasseerd worden. Want ook die frustratie proefde ik toen Verhoeven in zijn opiniestuk het toch weer niet kon nalaten om de mediastrategie van Bart De Wever met die van Trump te vergelijken. Zo voorspelbaar…

Lippendienst

Misschien moet ik wel wat meer medelijden hebben met de journalisten van de mainstream media. Omgaan met de nieuwe realiteit is ook voor deze beroepsgroep niet altijd even eenvoudig. Maar als de mainstream media niet snel weer gewoon zo objectief mogelijke journalistiek gaan bedrijven in plaats van hun eigen stokpaardjes te berijden, gaat het van kwaad tot erger. Journalisten moeten dan niet raar opkijken dat de kritische nieuwsconsument straks denkt: wie gelooft die traditionele mainstream media nog? Alleen door te streven naar meer objectiviteit kunnen ze (nog) voorkomen dat hun lezers/kijkers/luisteraars verder afhaken, zodat ze straks niet hoeven te hengelen naar een postje als perswoordvoerder bij hun favoriete politieke partij. Dit als beloning voor de lippendienst die ze jaren bewezen hebben.