Te veel en te weinig verwacht van het fiscale in het regeerakkoord

Schuldig pleiten past. Dat blijkt wel nu het stof rond het regeerakkoord wat is gaan liggen. Ook ik heb reikhalzend uitgekeken naar het regeerakkoord van nu al enkele weken terug. Op zichzelf is dat uiteraard geen halsmisdrijf. Wel het feit dat we er met z’n allen met de verkeerde verwachtingen naar hebben uitgekeken.

We hebben het regeerakkoord gelezen met de verwachting daarin te lezen welke nieuwe belastingen er zouden volgen en wat er morgen op fiscaal vlak zal veranderen. En dit hebben we er niet in gevonden. Enkele paragrafen van het akkoord laten toe wild te speculeren over wat er op ons zou kunnen afkomen. Maar het is niet meer of niet minder dan nattevingerwerk. En dat om de heel eenvoudige reden dat de dames en heren ministers en andere excellenties, auteurs van het akkoord, het zelf ook niet weten. Dat is niet eens een verwijt. Concrete fiscale wetgeving ontwikkelen blijkt immers tot de meest complexe aller opdrachten te behoren. Wie dat niet gelooft moet het maar eens vragen aan de intussen talloze ministers en staatsecretarissen die hun levenswerk maakten van nieuwe belastingen, maar wier initiatief stuk liep op vernietigingsarresten van het Grondwettelijk Hof en dito beslissingen van de Raad van State. Hoewel het niet zijn cup of tea was, wist Albert Einstein het al. ‘The hardest thing in the world to understand is the income tax,’ liet hij optekenen.

Dooie mus

Betekent dat echter dat we geen afkeuren mogen laten blijken over het regeerakkoord? Of moeten we dan toch maar blij zijn met de dooie mus die het regeerakkoord op fiscaal vlak voor het volk in petto had? Uiteraard niet.

Het regeerakkoord munt inderdaad uit in wolligheid, het intrappen van opstaande deuren, nietszeggende dooddoeners. Kortom: oude wijn in nieuwe zakken. De idee van ‘taxificatie’ – het herstellen van de rust en vrede tussen de belastingplichtige en de fiscale administratie – is eenvoudige copy-paste uit het vorige regeerakkoord. En, wie vandaag zou durven beweren dat fiscale wetgeving niet tot een koterij verworden is, moet worden weggezet als een hedendaagse ketter. Brutally honest: wellicht is het beter in het regeerakkoord helemaal niets te zeggen dan dit soort gemeenplaatsen en clichés aan te halen.

Onderneming in moeilijkheden

Maar wat hadden we dan wel mogen verwachten in het regeerakkoord? De rayon van de Belgische fiscale wetgeving en handhaving, kan worden vergeleken met een onderneming in moeilijkheden. Er wordt gekampt met grote efficiëntieverliezen. Er is te weinig basisinfrastructuur. Te weinig overzicht en nauwelijks nog structuur. Onze fiscaliteit is internationaal onvoldoende onderscheidend en kan nauwelijks nog iemand bekoren.

In een moderne benadering van de fiscaliteit heeft de fiscus zich al eerder tot doel gesteld de belastingplichtigen als ‘klanten’ te willen behandelen. Maar de service en kwaliteit waarop deze ‘klanten’ kunnen rekenen is vaak bedroevend. De algemene toestand van onze fiscaliteit is zodoende in een negatieve spiraal, met de allures van een draaikolk, terechtgekomen. En hoe langer men wacht, hoe hoger de urgentie en hoe geringer de mogelijkheden tot herstel met beperkte ingrepen. België heeft de mogelijkheden op een ‘early intervention’ enkele malen aan zich laten voorbijgaan.

Crisismnagement

De regering moet zich in zulke omstandigheid spiegelen aan wat een crisismanager doen zou. Experten  prediken dat in zulke omstandigheden de missie en de visie van de organisatie in de eerste plaats moet worden geherdefinieerd. Zowel voor externe als interne reden is dat noodzakelijk.

Extern moet het duidelijk zijn waarvoor de organisatie staat. Intern moet het medewerkers motiveren. En voor iedereen geeft het aan wat de marsrichting is, welke strategie zal worden gevolgd.

Maar over dit laatste rept het regeerakkoord met geen woord. Een Japans spreekwoord luidt: ‘Visie zonder actie is dagdromen. Actie zonder visie is een nachtmerrie.’ We moeten toch toegeven, daarvoor is zelfs geen overdrijving nodig, dat onze fiscaliteit verworden is tot een nachtmerrie. Er dienen zich dus meer dan waarschijnlijk drie jaar van bijkomende koterijen aan.