That’s entertainment!

Awel, eerlijk waar, ik heb me goed geamuseerd de voorbije verkiezingszondag, over en weer zappend tussen VRT en VTM. De twee zenders die de weken voordien uitpakten met een origineel opwarmformat. Vergeet het saaie studiodebat. De commerciële zender vergastte ons op een Big Brother-achtig kasteelconclaaf, het huis van vertrouwen dook het klaslokaal in, waar politici geconfronteerd werden met puberale oprispingen.

Kwatongen beweren dat Eric Goens en Tom Waes de kiesstrijd wilden manipuleren en vooral het VB een hak wilden zetten. Dat is niet onmogelijk, maar ook bij het Belang moeten ze beseffen dat het publiek een gladiatorengevecht wil zien. Entertainment, waarbij de kiezer één keer op een knop mag drukken, één keer de duim naar boven of beneden, als een Romeinse keizer.

Rock-‘n-roll

Ooit was politiek saai en vol gewijde stiltes. Wat er echt toe deed werd bij voorkeur geregeld op buitenverblijven in de Ardennen. Ik spreek over de tijd van Tindemans, Dehaene, en andere slaapverwekkend grote staatslieden die zich alleen over het cijfer achter de komma druk dienden te maken. Yves Leterme moet zowat de laatste geweest zijn. Een man die kon speechen als het achterste van een dode kip. Alleen toen hij de Brabançonne met de Marseillaise verwisselde, ontstond er enige leut. Naar het schijnt heeft hij vandaag ergens een lucratief postje bij de UEFA.

Ere wie ere toekomt, Guy Verhofstadt heeft de rock’-n-roll in de vaderlandse politiek gebracht. Het ‘joenk’ dat de burgermanifesten uit zijn pen schudde, maar ook de vader is van de ontspoorde financiën en de diepe putten waarin de Belgische staat vandaag dreigt te verdrinken. Het paars van de late jaren ’90 heeft in al zijn frivoliteit een puinhoop nagelaten, en laat blauw en Groen nu net de grote verliezers van de voorbije verkiezingen zijn.

Verhofstadt en zijn spindoctor Noël Slangen hebben de spektakeldemocratie verfijnd. Politiek moest flitsend, luchtig, sexy, mediageniek, en niet al te ideologisch zijn. Inhoud is ondergeschikt aan perceptie. Wat Georges-Louis Bouchez (MR) en Maxime Prévot (Les Engagés) vandaag demonstreren, is een uitloper van dat scharniermoment, toen Slangen de naamsverandering van VLD naar Open-Vld introduceerde. De communicatie-adviseur die mee aan de basis ligt van de totale afgang van de Vlaamse liberalen, en nog regelmatig op het scherm te zien is als ‘politiek expert’.

Ferme Walen

Merkwaardig genoeg lopen de Walen hier op ons vooruit. De motor van de PTB, de communistische voorhoede, sputtert. Die van de socialistische broeders idem. Ecolo stort zowat in. De doctrinaire zelfgenoegzaamheid van deze partijen, gelinkt aan ouderwets cliëntelisme, begint zelfs onze Franstalige buren te vervelen.

Het is niet toevallig dat zowel MR (Mouvement Reformateur) en, nog meer, Les Engagés, zich naamsgewijs van elke ideologische ballast hebben ontdaan. Ze betreden als een voetbalclub het veld, willen veel supporters in de tribunes, en dokteren tactische plannetjes uit die met het nodige lef moeten worden uitgevoerd. Hun speelruimte beweegt zich tussen theater, marketing en sportieve rivaliteit. Er is een coach die de lijnen uitzet, de lakens uitdeelt en in de media alomtegenwoordig is.

Prévot zei het met zoveel woorden: ideologieën zijn 19de eeuwse fossielen, de toekomst is aan de postmoderne merkenpolitiek. Les engagés betekent alles en niets, het is de naam voor een supportersclub, maar het werkt wonderwel. Iedereen wil erbij horen, zeker als er gewonnen wordt. Bouchez en Prévot kopiëren de stijl van de Franse president Emmanuel Macron, die eveneens onder vage, goed klinkende passe-partouts als ‘En marche’ en ‘Renaissance’ aan post-ideologische politiek doet.

Het is misschien ook niet toevallig dat Georges-Louis Bouchez, de grote winnaar in Wallonië, voorzitter is van een voetbalclub, genaamd Francs Borains, vrij vertaald ‘De Ferme Walen’. De begrippen links en rechts worden retorisch nog gebruikt, maar Bouchez is dat stadium al lang voorbij. Hij wil gewoon winnen, elke dag. Hij misleidt, verrast, transformeert. Macht is niet langer zomaar één keer op een affiche staan en dan in een zetel gaan zitten. Het betekent permanent inspelen op de situatie, één-tweetjes opzetten, tackelen, af en toe met twee voeten vooruit, en, uiteraard: scoren.

Leedvermaak

Dit nieuwe politieke paradigma zal ons veel vreugde bezorgen, ik voel het nu al. Conner Rousseau heeft het helemaal in de vingers, maar evenmin heeft Bart De Wever enige moeite met flipfloppen. Vlaamse onafhankelijkheid? Komaan zeg, wie heeft het daar nog over. De monarchie afschaffen? Moi? Kandidaat-premiers worden weer burgemeester, of omgekeerd. De entertainmentpolitiek krijgt eindelijk het publiek weer mee, dat ervan geniet als van een goeie sportwedstrijd. Journalisten applaudisseren voluit voor politieke trucs en zelfs leugentjes om bestwil. Het heet allemaal ‘strategie’.

Waar er winnaars zijn, zijn er ook verliezers, en daar hoort enige Schadenfreude bij: het plezier van de tegenstander op zijn bek te zien gaan. Meteen was dit, naast de euforische busrit van de N-VA tenoren, hét beeld van de dag: de zelfbegrafenis op de Melsensstraat, de speech van Alexander met echte (ja toch?) tranen, de knuffels, de drie rouwvrouwen in hun vreselijke broekpakken, bereid om mee het graf in te springen, de beteuterde Ongena, de aangeslagen Quickie, de onvindbare Somers. Puur genieten was dit.

Dat Groen dan weer doet alsof het de verkiezingen gewonnen heeft, vind ik zéér onsportief, alsof ze de tegenstanders het leedvermaak misgunnen. Er moet geween zijn en tandengeknars, harde woorden en lange messen. De kiesdrempel is de ultieme hindernis waarover we de tegenstander willen zien stuiteren en zijn tanden breken, jammer dat er geen anti-stemmen als duwtje-in-de-rug kunnen gegeven worden. Dat komt misschien nog. Neen, de democratie is springlevend, en dankzij de media, het internet en de peilingbureau’s zijn het elke dag verkiezingen.

In alle kranten bespeur ik dezelfde blijdschap en opluchting. De besten hebben gewonnen. Eric Goens en Tom Waes moeten nu snel tot Ridder in de Leopoldsorde worden geslagen, ze hebben het land gered en ons weer hoop gegeven, vertrouwen, geloof in de politiek. En zin aan deze schrijftafel om nóg positiever, nóg meer verbindend en constructief over dit alles te berichten.