Theresa May wankelt (aflevering 35)*

Kort na het partijcongres van de Tory’s stond ik voor de camera van Terzake doodleuk te vertellen dat Theresa May wellicht Kerstmis niet zou halen. Het was toen 4 oktober 2017 en ik citeerde oud-Defensieminister Michael Portillo.

Die woensdag werd de congresspeech van de premier een van de meest vreemde vertoningen van een regerings- en partijleider uit de moderne geschiedenis. ’Met die vrouw kunnen we niet verder’, klonk het toen in de partijrangen.

‘I am not a quitter’

9 juni, een dag na de verkiezingen die Theresa May onverwacht uitschreef. Toen ze in april de ‘snap election’ aankondigde werd de tweede vrouwelijke premier in de Britse geschiedenis volop vergeleken met Hendrik VIII. Ze leek almachtig en had een zwakke tegenstander voor zich. Maar de verkiezingscampagne draaide helemaal anders uit. ‘Haar hoofd ligt op het politieke kapblok’ tikte ik vlijtig over de uitslag. ‘May is een absolute monarch. Het wordt tijd om regicide te plegen’, de politieke verslaggeefster van de BBC citeerde een sms’je van een Tory minister. Echter, in augustus zat de premier er nog steeds. ‘I am not a quitter’ en Theresa May gaf aan dat ze nog gerust een verkiezing kon uitvechten. Het partijbastion kraakte.

De vroegere partijvoorzitter van de Conservatives, Grant Shapps, probeerde in het najaar genoeg parlementsleden te verzamelen om de premier uit Downing Street te wippen. De teller stond ongeveer op 30 opstandelingen. Hij mislukte en het regeringskabinet verzamelde zich rond May. Boris Johnson was naar het schijnt betrokken in het complot, maar hij gebaarde van krommenaas.

Triomf van ‘er nog zijn’

Terwijl de Britse regering zelf nog uitdokterde wat ‘Brexit means Brexit’ precies betekent, vocht Downing Street op het einde van het jaar terug. De premier had begin december een eerste akkoord bereikt met de EU. Hoewel het met horten en stoten gebeurde — de Noord-Ierse DUP wilde aanvankelijk het akkoord niet steunen — trok May triomfantelijk terug naar Londen. Maar de vreugde was van korte duur. De regering verloor in het parlement een symbolische stemming over de legislatieve uitvoering van de brexit.

‘Hij zei dat ik tegen Kerstmis weg zou zijn, wel ik ben er nog altijd’, stoer proclameerde de premier haar overleven in de laatste zitting van 2017 in het Lagerhuis. Haar regering werd geteisterd door seksschandalen en was eens te meer hopeloos verdeeld over de brexit. Maar het feit dat ze er nog was, werd verkondigd als een triomf.

‘Een satelliet van de EU’

2018 is nog jong en opnieuw wordt de positie van Theresa May uitgedaagd. ‘Ze is nu kwetsbaarder dan ooit’, verklaarde een bron aan The Guardian. De brexitvleugel van de partij bekritiseert haar openlijk. De conservatieve Jacob Rees-Mogg vindt dat het regeringsbeleid tegenover de EU compleet faalt. Hij leidt nu een openlijke revolte tegen het akkoord dat de EU-wetgeving nog bindend is gedurende een transitieperiode van twee jaar. ‘We worden als een satellietstaat geketend aan de EU’, vertelt hij.

Boris Johnson, de minister van Buitenlandse Zaken, komt dan weer op de proppen met een oude eis. ‘Stop het geld dat we uit de brexit halen in de sociale zekerheid’. Volgens de minister, die ook de Leave-campagne leidde tijdens het brexitreferendum, was de inmiddels fel gecontesteerde belofte op de rode dubbeldekker – van 350 miljoen pond per jaar – zelfs nog een te lage schatting. Hij baseert zich op nieuwe overheidsdocumenten. Het kabinet reageerde ‘not amused’ op de verklaringen van Johnson. De minister van Binnenlandse Zaken vond dat hij beter zijn mond hield. Volgens de Financiënminister moeide Boris zich beter met zijn eigen affaires.

‘We moeten onze shit bijeen krijgen’

Wat de claim van Johnson ook moge zijn, het is een reactie op de toenemende klacht dat de nationale ziekteverzekering te weinig financiële middelen heeft. Ook de te krappe huizenmarkt is een kopzorg van vele Britten, net als het onderwijs en het openbare vervoer. Jeremy Corbyn van Labour krijgt zowat vrij spel om over deze thema’s zijn visie uiteen te zetten. Tot nog toe was ‘Venezuela’ het enige antwoord dat de conservatieven konden bedenken. Binnen de regeringspartij groeit de zorg dat men te weinig aandacht schenkt aan deze thema’s. ‘Voor je het weet is Corbyn premier als we onze shit niet bijeen krijgen’, liet een backbencher zich ontvallen.

Volgens het partijreglement moet 15% van de eigen parlementsleden een motie van wantrouwen indienen om een parlementaire stemming over de positie van de premier te krijgen. 15% betekent vandaag 46 aanvragen. Volgens bepaalde nieuwsbronnen zou het bevoegde partijcomité op dit moment in het bezit zijn 40 verzoeken.

En dus, wankelt Theresa May nog maar eens.

Deze tekst verscheen eerder op Knack.be.