Toekomst van brexit en Theresa May op tafel

‘Ik ben er met mijn verstand en mijn hart ervan overtuigd dat dit een besluit is in het belang van heel ons Verenigd Koninkrijk.’ Theresa Mays slotwoorden van haar persconferentie gisterenavond waren nog niet koud of Sammy Wilson, de brexitwoordvoerder van de Noord-Ierse Democratic Unionist Party (DUP), maakte gehakt van het 585 pagina’s tellende brexitakkoord – u vindt hier de tekst. ‘Het is een slecht akkoord.’ De DUP, die Theresa May in het Britse parlement aan een meerderheid helpt, heeft geen last van onduidelijkheid.

Uitersten vinden elkaar

Enkele uren eerder stonden Alastair Campbell en Jacob Rees-Mogg voor een keertje broederlijk zij aan zij. De eerste vindt de hele brexit een waanzinnige operatie en wil niks liever dan het ongedaan maken en de tweede is de kampioen van de conservatieve eurosceptici. Jacob Rees-Mogg, een verloren gelopen personage uit Downton Abbey, sprak in geheel eigen stijl over ‘middle muddle fiddle fuddle’. Het akkoord maakt naar zijn mening het Verenigd Koninkrijk een vazalstaat van de EU. En Alastair Campbell, de vroegere spindokter van Tony Blair, gaf hem gewoon gelijk. Soms gebeuren er onwaarschijnlijke zaken.

Ontslag van de premier?

De Britse premier besprak urenlang de voorgestelde tekst met haar ministers in haar iconische ambtswoning in Downing Street. De aangekondigde persconferentie werd uitgesteld, wat de media deed vermoeden dat ze op tegenstand botste. Journalisten berichtten dat heel wat Tory parlementsleden – lekker ouderwets – brieven opstelden om het ontslag van de premier te eisen. 48 brieven zijn voldoende om de vertrouwensstemming uit te lokken.

Overal tegenstanders

Toen ze op de middag in het Lagerhuis naar aloude traditie vragen beantwoordde kreeg ze zoals te verwachten de wind van voren. Maar niet alleen van de oppositie die spreekt van een janboel, maar ook van eigen haar parlementsleden. Euroscepticus Peter Bone– die begin dit jaar nog sprak van ‘Brexit Queen’ Theresa May – waarschuwde haar dat ze met haar voorgestelde plan de steun zou verliezen van vele parlementsleden en miljoenen kiezers. ‘Beseft u premier dat u niet de brexit voorlegt waar mensen voor kozen?!’, kapittelde de man.

Steun van belangrijkste ministers

Uiteindelijk lijken Mays ministers het akkoord te steunen. Downing Street maakte gewag van de ‘collectieve steun’ van het kabinet. Dat is niet hetzelfde als ‘unanieme’ steun.  Het gonst nog van de geruchten van mogelijke ontslagnemende kabinetsleden. Volgens bronnen was minstens een 1/3^devan haar ministers tegen het plan. Wellicht geniet Theresa May wel de steun van de belangrijkste ministers. Ontslagbrieven van ‘big beasts’ zoals brexitminister Dominic Raab zouden haar meer dan pijn doen. Deze week nam ‘Junior Minister’ Jo Johnson – de broer van Boris – nog ontslag. In tegenstelling tot de grote broer is Jo een ‘Remainer’, tegen de brexit. Maar zijn argumentatie klinkt hetzelfde als bij Boris: het VK verliest alleen maar bij de voorgestelde plannen. Jo Johnson wil echter een tweede referendum, terwijl Boris een andere deal wil.

Het Lagerhuis als belangrijkste horde

Michel Barnier en president Emannuel Macron mogen dan wel juichen het brengt de premier weinig op. Theresa May moet haar uiterste best doen om de parlementsleden en de publieke opinie ervan te overtuigen dat dit het beste resultaat is wat de Britse regering kon bereiken. ‘Het wordt mijn deal of geen deal’ en tegen de eurosceptische vleugel zal ze vermanen dat indien ze haar akkoord niet steunen er van brexit helemaal niks in huis komt. Omdat ze op zoveel tegenstand botst in de eigen rangen wordt het de grote uitdaging om de leden van de andere partijen te overtuigen.

Jeremy Corbyn, partijleider en euroscepticus

Enkele dagen voor het bereikte akkoord bleek alweer hoe ook Labour, de belangrijkste oppositiepartij, verdeeld is over de hele kwestie. Aan het Duitse ‘Der Spiegel’ vertelde partijleider Jeremy Corbyn dat brexit niet gestopt kan worden. ‘Het referendum vond plaats en Artikel 50 is geactiveerd. Het enige wat we kunnen doen is de redenen erkennen waarom mensen Leave stemden’. Daarmee ging hij in tegen heel wat partijleden willen, maar blijft de man trouw aan zijn eigen principes. Die beginselvastheid is de reden waarom hij op handen gedragen wordt door diezelfde partijleden. Corbyn spreekt ook niet graag over een tweede referendum. Hij stelt gewoon nieuwe verkiezingen voor waarbij Labour belooft het beter te doen in de onderhandelingen met de EU dan de Tory regering van Theresa May.

Onzekere toekomst

Theresa May slaagt vooralsnog in elke gemiste politieke horde – ze mist ze niet, ze loopt er gewoon tegenaan – te overleven. Ze belandt wellicht in de grootste storm van haar premierschap. De kans dat ze erin slaagt een meerderheid voor haar plan in het Lagerhuis te vergaren is bijzonder klein. Haar leiderschap van de Conservative Party wordt – na maanden van geruchten – met grote waarschijnlijkheid uitgedaagd. Wie moet dan de klus klaren? Een eurosceptische conservatief zoals Boris Johnson of de vroegere brexitminister David Davis? Of komen er verkiezingen en neemt de eurosceptische Jeremy Corbyn Downing Street over?

By Jove it’s a fiddle fuddle!