Trompeer u niet: de Republikeinen hebben nog niet dé kandidaat vast

Donald Trump is als een lichtbak waar we allen wat betoverd naar staren. De man met het vreemde kapsel is goed op weg om de kandidaat-president te worden voor de Republikeinen. Althans, dat doen de peilingen ons uitschijnen.

Lessen uit de vorige race

In juni 2015 was Trump goed voor 4% van de aanhang van de Grand Old Party, Jeb Bush was de ’talk of the town’. Maar sinds augustus  staat de rijke ondernemer Trump met cijfers tussen de 20% en meer dan 30% op kop. Zijn vranke taal lijkt een achterban te verzamelen waar de andere rechtse presidentskandidaten geen vuist tegen kunnen maken.

Maar het verleden leert ons dat Trump nog niet op beide oren mag slapen. In 2012 had je eerst Rick Perry die het sterk deed, maar hij blunderde inhoudelijk. Dan kwam Herman Cain, maar die moest aftreden na beschuldigingen van seksuele intimidatie.  Zegt de naam Newt Gingrich u nog iets? Tot en met 2012 was Gingrich een politieke has been. Ooit was hij de machtige leider van het Huis van Afgevaardigden die het vuur aan de schenen legde van president Bill Clinton, met onder meer de langste ‘government shutdown’ in de Amerikaanse geschiedenis. In 1995 werd hij uitgeroepen tot ‘man of the year’ door het tijdschrift Time. Congressman Gingrich domineerde enkele maanden de Republikeinse peilingen als de man voor het presidentschap. Hij haalde cijfers vergelijkbaar met die van Donald Trump nu. De tegenstand van de partijtop was echter sterk tegen die ouwe vos. Exit Gingrich. Nadien kwam Rick Santorum als outsider op de proppen. Maar een privékwestie, en alweer het tegenpruttelende partijestablishment deden hem de handdoek in de ring gooien. Mitt Romney werd uiteindelijk de kandidaat, een man van de gematigde vleugel, met volle goedkeuring van de top.

De achterban bewerken

Ook nu mogen we ons niet blindstaren op de leidende positie van de man met de kuif. Want terwijl hij op televisie hoge ogen gooit (en andere ogen van verbazing doet opengaan), is er nog een kandidaat in het veld.

In de peilingen gedomineerd door de vastgoedmagnaat uit New York, staat de Texaan Ted Cruz steevast op de tweede plaats. Cruz komt in televisiedebatten misschien minder spontaan over, of niet zo recht voor de raap als Trump, maar de man houdt stand én hij houdt er min of meer dezelfde meningen op na. Daarnaast rent hij van de ene bijeenkomst naar de andere, hoe groot of klein ook, ervan overtuigd dat hij het kandidaatschap alleen kan winnen door in het veld te staan. Het is een politieke wet in de VS dat de overwinning vaak gaat naar de man of vrouw met ’the ear closest to the ground’ (immers, zoals in het sprookje van Grimm, kan zo iemand het gras horen groeien).

Ook de kandidaat uit de staat New Jersey, Chris Christie, respecteert deze wet. Hij bracht 56 dagen door in de kleine staat New Hampshire om er te verschijnen op meer dan 118 bijeenkomsten. Jeb Bush, aanvankelijk dé topfavoriet, ziet zich nu verplicht om op het ene event na het andere te verschijnen. De kandidaten beseffen immers dat peilingen slechts peilingen zijn, en dat een groot deel van de achterban nog niet heeft beslist wie ze als kandidaat-president voor de Grand Old Party willen. Donald Trump lijkt bijvoorbeeld enorm populair te zijn bij mensen die zelden of nooit naar de stembus trekken (in 2012 was dat 45% van de bevolking). Hijzelf maakt zich sterk dat precies hij die mensen kan mobiliseren, door zijn bekendheid.

De partijtop kan ingrijpen

Ook Ted Cruz pompt ettelijke miljoenen in het onderzoek naar kiezersprofielen. Time meldt dat hij bijvoorbeeld in Iowa zo’n 4 000 vrijwilligers optrommelde om kiezers te peilen, met premièretickets voor Star Wars als wederdienst. Zijn superPACs (Political Action Committees) haalden al dertig miljoen dollar op. Klein bier in vergelijking met Trump, maar de Texaan springt zuinig om met zijn geld. Een klassieke doodsteek voor een campagne is de dreigende schuldenberg. Hij focust zich ook op de staten waar het aantal delegates die een kandidaat nodig heeft om de nominatie te winnen, verdeeld wordt volgens het ‘alles voor de winnaar’-systeem. Een kandidaat heeft 1237 afgevaardigden nodig om zijn uitverkiezing binnen te halen. Cruz maakt het establishment echter zenuwachtig. De Republikeinen zijn nu al twee presidentstermijnen uit het Witte Huis gehouden. Ze zijn er als de dood voor, om van de kiezers opnieuw de deur in het gezicht te krijgen. Die zien Cruz, volgens de profilers, als te weinig gematigd. In tegenstelling tot vroeger wordt de meerderheid van de delegates verdeeld via een proportioneel systeem, waardoor het minder waarschijnlijk is dat een kandidaat tegen het grote partijcongres van juli 2016 zich als genomineerde zal kunnen presenteren. 

De top van de partij – die in de 20ste eeuw 10 van de 16 presidenten leverde – zal er alles aan doen om de radicalen opzij te schuiven om opnieuw in het ovale kantoor te geraken. Desnoods door een Trump of een Cruz te defenestreren. Er vonden al vergaderingen en private dinners plaats waarbij mensen uit de omgeving van de onder meer Jeb Bush en Marco Rubio, maar ook Mitt Romney aanwezig waren, om de mogelijkheid van een machtgreep door de top op het congres te verwezenlijken. Daarbij wordt Marco Rubio, uit Florida, genoemd als dé kandidaat. Voorlopig toch.

Foto:(c) Reporters