Twee aarzelende bekeerlingen

Bij Fayard in Parijs verscheen vorige maand Inch’Allah – L’islamisation à visage découvert (openlijke islamisering), een boek geredigeerd door twee sterjournalisten van Le Monde, Gérard Davet en Fabrice Lhomme. Het beschrijft de ontwikkelingen in het departement Seine-Saint-Denis – ‘93’ voor de kenners, ten noordoosten van Parijs.

Ik heb het niet gelezen, maar de auteurs hopen dat hun werk (‘onderzoeksjournalistiek’) het debat over de islamisering zal openen. Het spreekt dat Élisabeth Lévy van Causeur zich vrolijk maakt over die ambitie, want dat debat wordt al twintig jaar en meer gevoerd, zij het blijkbaar niet in de redactielokalen van Le Monde.

Ze hebben het warme water uitgevonden zegt Lévy, maar ze apprecieert niettemin dat die twee het onderwerp hebben durven aanraken. Terecht, want hoe voorzichtig zij ook zijn, en hoe ver zij zich ook van ideologische standpunten zeggen te houden, de publicatie levert hen zware verwijten op, gaande van islamofoob, tot fascistisch en nazi. Invectieven dus waar gewoonlijk anderen recht op hadden toen zij hun mond opendeden over wat ze zagen: ‘Depuis la sortie du livre, nous sommes qualifiés d’islamophobes, de fascistes et même de nazis sur les réseaux sociaux.’

Feiten zie je altijd binnen een kader

Dat deze journalisten vrij zouden zijn van ideologie (een onmogelijkheid) blijkt alvast niet uit wat Gérard Davet bij France Inter vertelde (fragmentje hier) naar aanleiding van wat ze  bijvoorbeeld in een stelplaats van de RATP zagen. Ze verzekeren dat het hen alleen om de feiten ging, terwijl al hun voorgangers, die dezelfde dingen signaleerden, volgens Davet en Lhomme verkeerde verbanden legden, verbanden met de islamideologie met name. Denken de auteurs dan dat feiten losjes op zich bestaan? En dat een volkomen neutrale waarneming mogelijk is, en dat weigeren om een expliciet ‘ideologisch’ standpunt in te nemen géén ideologie is?

Lévy vindt het alles bijeen positief dat minstens al twee journalisten van Le Monde uit de ontkenningsfase geraakt zijn. Niet iedereen bij die krant is even gelukkig met dat boek, meent ze te weten. Ook Alain Finkielkraut zegt blij te zijn dat er nu ‘een scheur in het gordijn’ is gekomen, maar waarschuwt: ‘Voor #metoo bracht men er een task force van 15 man op de been, maar als het gaat over agressie in de scholen,’ [een jongere had een pistool tegen de slaap van zijn lerares geduwd] ‘dan volstaat een onderhoud met een socioloog, Benjamin Moignard, die ons uitlegde dat amper 1% van de leerkrachten te maken krijgt met fysieke agressie, dat er vandaag niet meer agressie is dan gisteren, en dat er talloze studies voorhanden zijn die aantonen dat herhaaldelijk straffen contraproductief werkt en nog meer geweld losmaakt. De dag daarop had dezelfde krant dan een grote enquête rond de ongelijkheid in Seine-Saint-Denis: In Île-de-France, arme scholen voor de arme wijken’, was de kop. ‘Anders gezegd, als daar geweld voorkomt, dan hangt dat samen met de situatie waarin de Republiek de jongeren van de banlieues en de probleemwijken heeft gebracht.’

‘Had u dan gehoopt dat Le Monde van de ene dag op de andere zijn stokpaardjes zou laten vallen?’ vraagt Lévy hem.
‘Voor Le Monde zelf is er nog niets veranderd.’ En Finkielkraut gaat nog even door over die sociologen die geregeld opgetrommeld worden: ‘Voor #metoo wordt er dus een task force van 15 man gemobiliseerd, en worden alle beschuldigingen letterlijk genomen. Voor #pasdevague brengt men een socioloog in stelling, want de sociologie is niet langer de wetenschap van de samenleving, maar de wetenschap van de ontkenning van wat men ziet, met een paar statistieken ter staving.’
Maar hij besluit met een wens: ‘Misschien dat dankzij dit boek het klimaat binnen de media begint te veranderen.’