Twee drietrapsraketten

Ik zal de laatste zijn om overdreven veel geloof te hechten aan peilingen. En bovendien kan er de komende 21 maanden nog veel gebeuren. Om maar iets te zeggen : na de overwinning van de Rode Duivels tegen Wales kunnen de Belgischgezinden er luidop van beginnen te dromen dat de wereldbeker in Brazilië (waarvan de start ongeveer zal samenvallen met de verkiezingen) roet in het Vlaams-nationale eten strooit.

Euforie wordt paniek

Maar toch, de impact van de peilingen op de politiek is onmiskenbaar. Vooral langs Franstalige kant is die zonder meer spectaculair. Na het succes van de communautaire onderhandelingen en het aantreden van Di Rupo I was de euforie groot. Bart De Wever lag uitgeteld in de touwen. De Vlaamse kiezer zou zijn extremisme ongenadig afstraffen, en de traditionele partijen rijkelijk belonen voor hun staatsmanschap. Maar de opiniepeilingen laten keer op keer precies het tegenovergestelde zien. Daardoor slaat de Franstalige euforie om in paniek. Het beeld van De Wever als leeglopende ballon ruimt plaats voor dat van de drietrapsraket : De Wever wint eerst de verkiezingen in Antwerpen, krijgt daardoor voldoende momentum om de verkiezingen van 2014 te winnen, en roept vervolgens de Vlaamse onafhankelijkheid uit.
De recente verklaringen van een aantal Franstalige politici over de voorbereiding van het plan B zijn symptomatisch voor die paniekaanval. De grote vraag is nu welke invloed dit alles zal hebben op die andere drietrapsraket : de staatshervorming. De lancering daarvan is tot nu toe vlekkeloos verlopen. De institutionele meerderheid vormt een gesloten falanx die de controversiële eerste fase van de staatshervorming (splitsing BHV) met gemak door het Parlement heeft geloodst. Over de definitieve voorstellen voor de tweede fase (hervorming Senaat en samenvallende verkiezingen) werd in juli verrassend snel een akkoord bereikt.

Derde fase

Maar het echte werk begint nu pas. Over de eerste twee fasen was het institutionele akkoord zeer gedetailleerd (met uitzondering van de bevoegdheden voor de Senaat). De derde fase (nieuwe bevoegdheden en herziening financieringswet) is heel ander bier. Niet alleen gaat het hier om een veel complexere operatie, bovendien is het akkoord zelf op veel punten vaag. Bijkomend probleem is dat ook de deelstaten bij de besluitvorming moeten worden betrokken. En de Franstaligen zijn het onderling nog niet eens geraakt over het inpassen van de nieuwe gemeenschapsbevoegdheden in hun complexe institutionele model. Voor Le Soir (31 augustus) zijn dat evenveel redenen om zeer pessimistisch te zijn over het slagen van de derde fase.

Het is onvoorspelbaar welke invloed de lokale verkiezingen hierop zullen hebben. Een geslaagde lancering van De Wever’s drietrapsraket kan de Franstaligen ertoe aanzetten om niet te moeilijk te doen over de derde fase. De redenering is dan dat een rimpelloze en verregaande derde fase misschien nog de enige manier is om de N-VA de wind uit de zeilen te nemen tegen 2014. Alleen, met de splitsing van BHV heeft dat blijkbaar niet gewerkt. Vandaar een andere mogelijke reactie. Als er in 2014 toch een big bang staat te gebeuren, waarom dan nu nog veel tijd en energie steken in die derde fase ? Waarom nu de Vlamingen ter wille zijn en bakzeil halen in de ogen van de achterban, als het institutionele bord toch helemaal wordt afgeveegd in 2014 ? En trouwens, het enige wat de Franstaligen echt wilden, een royale herfinanciering van Brussel, is nu al grotendeels in de sjakos.

Anders gezegd : misschien wordt het na 14 oktober dekking zoeken als de derde trap van de staatshervormingsraket met veel lawaai explodeert.

Deze bijdrag verscheen ook op deredactie.be