Uitspraken tussen neus en lippen

Teksten over mens en maatschappij worden doorgaans erg genuanceerd gebracht, het oog gericht op het vermijden van uitspraken die sommige lezers tegen de borst zouden stuiten. Maar tussendoor, wanneer nieuwsberichten heet van de naald moeten worden gebracht en het bewustzijn gericht is op de waan van de dag, durven er al eens boodschappen onverhoeds tussen de regels in te sluipen. Vaak zeggen die meer dan de zwaarwichtig geschreven opinieartikels zelf. Hieronder een recente bloemlezing, alle verschenen tijdens het eerste stuk van de maand februari van dit jaar, van dergelijke accidents de parcours.

1. Uit De Standaard van 4 februari 2019, in een artikel over weeskinderen uit Congo die ter adoptie werden aangeboden maar in de praktijk ontvoerd werden naar ons land. Een dame afkomstig uit dit land, Julienne Mpemba, bleek hiervan de spilfiguur en zou daar een flinke stuiver aan overgehouden hebben. Daarom zat ze op dat ogenblik dan ook in verzekerde bewaring. Mevr. Mpemba was als juriste werkzaam bij het Waalse Gewest, en terloops stelde de krant: ‘Ooit nam ze voor de PS deel aan de Europese Parlementsverkiezingen. Ze waande zich jarenlang onaantastbaar.’
2. Het Nederlandse NRC Handelsblad van 2 februari 2019, liet een studax aan het woord in een sterk onderbouwd artikel over het prijskaartje dat aan een doorgedreven energietransitie dreigt te hangen. De man liet tussen neus en lippen vallen: ‘Links beheerst het debat, maar de kiezer neemt (voorlopig) een scherpe bocht naar rechts.’
3. Een beeld zegt meer dan duizend woorden. Probeert u zich eens voor te stellen hoe de aanstoker eruit ziet die aan de oorsprong lag van de horde mails en sms’jes die begin februari van dit jaar Joke Schauvliege naar de uitgang dreven. Wat denkt u? Vooreerst is het natuurlijk een ‘hij’, want politici op dergelijke wijze stalken is een daad van agressie –en dus denken we aan iemand van het mannelijke geslacht. En allicht zal het wel om een activist gaan uit de progressief-linkse hoek. De Standaard gaf op 7 februari laatstleden de foto van de persoon in kwestie mee. Man? √. Lang en wat onverzorgd haar? √. Baardje? √. Pulletje aan?. √ Geringschattende blik? √. Opvallend rode broek? √. Anorak? √. Stereotypen zijn er om bevestigd te worden.
4. In de pers worden welhaast uitsluitend voorstanders van inclusief onderwijs aan het woord gelaten: het politiek correcte adagium luidt dat je daar wel voor moèt zijn – Frank Vandenbroucke (niets mis met de man) heeft daar een principieel standpunt van gemaakt. Ik heb zelf een gehandicapte zoon en heb zo mijn twijfels over die gecanoniseerde opinie. Een terloopse opmerking van een BV die aan het woord kwam in het familiale televisieweekblad Primo Magazine (aflevering 26 jan.-1 feb. 2019) en tussen de soep en de patatten iets liet vallen over zijn eigen zoon die met autisme kampt en blijkbaar school loopt in het reguliere onderwijs: ‘Jasper kwam soms wenend thuis van school. “Iedereen wil me altijd helpen”, zei hij. Dat wilde hij helemaal niet. Daardoor voelde hij zich nog meer “anders” dan voorheen.’
5. In een opinieartikel in Le Soir van 7 februari 2019 liet Béatrice Delvaux, toen zij de nieuwe premie voor kotstudenten die de Waalse regering wil invoeren op de rooster legde, terzijde vallen: ‘Met dergelijke Walen hebben we de Vlamingen niet meer nodig om België te verzwakken’. Haar editoriaal verscheen overigens onder de kop ‘Au secours! Les Wallons régionalisent’.
6. Een opiniestuk van de hand van prof. Koen Lemmens van de KU Leuven uit De Standaard van 11 februari 2019 die, zonder politieke correctheid als oorzaak te benoemen, handelde over de dreigende versmalling van het intellectuele speelveld. Terloops liet hij weten: ‘Waar de verlichting de kaart trok van de sprekende, denkende en (zelf)kritische mens, zien we vandaag juist een groeiende bekommernis voor de toehoorder, wiens gevoelens niet gekwetst mogen worden. Het is maar de vraag hoe de roep om (…) het aanpassen van taalgebruik in literatuur en kunst, te rijmen vallen met een robuuste bescherming van (…) de vrijheid van gedachten.’
7. Uit het instructieboekje van mijn nieuwe Audi. Op p. 263 (!) staat nogal laconiek te lezen: ‘Weergave gebedskompas. Kies de linkerkeuzetoets (>Mekka). Aansluitend wordt u op het infotainmentscherm de gebedsrichting in relatie met uw wagenpositie getoond.’ Het item ressorteert onder de algemene noemer ‘Verkeersinformatie’. Ik ben bijzonder opgetogen over de multiculturele ingesteldheid van mijn zopas gekochte wagen.
8. Uit Knack van 19 feb. 2019, in een artikel over de staat van het milieubeleid en de impact van diverse ecologische bewegingen hierop. De bekende bioloog Dirk Draulans liet tussen neus en lippen vallen: ‘Mocht voorzitster Meyrem Almaci de klimaatdossiers beter in de vingers hebben, zou de partij nog veel meer kapitaliseren’. Maar ja, als je een partijvoorzitster kiest op basis van een groot blad, in plaats van rekening te houden met intelligentie en werkkracht die je nodig hebt om dossiers te doorgronden, zijn dat de gevolgen die je mag verwachten.
9. Uit de sp.a-brochure Tips voor een geslaagde campagne die het heeft over hoe je in debat moet gaan. We citeren: ‘Punctuele feiten zijn hier ondergeschikt aan jouw waardenkader. Sprekende voorbeelden en een overtuigende houding zijn belangrijker.’ Om het wat duidelijker te formuleren: ‘Feiten zijn niet belangrijk, de boodschap moet vooral politiek correct zijn’. Zie ook dit artikel op Doorbraak.
10. We beleven het hoogtij van de verkiezingsprogramma’s. Een belangrijk aandachtspunt blijkt ons pensioenstelsel te zijn. Daar zijn allicht redenen voor, die op de eerste plaats te maken hebben met de betaalbaarheid ervan. Het Vlaams Belang eist een minimumpensioen van 1500 per maand, en ook de PVDA en de sp.a willen dat. Bien étonnés de se trouver ensemble… John Crombez in De Standaard van 18 februari 2019: ‘Ik kan ook alleen maar vaststellen dat Vlaams Belang hele stukken van ons programma kopieert.’