Van stille kracht naar witte woede

In 1900 verscheen De stille kracht, de Indonesiëroman van Louis Couperus, (1863-1923), zonder twijfel een van onze belangrijkste auteurs. Niet toevallig in het sterfjaar van Friedrich Nietzsche. En helemaal niet toevallig in het officiële publicatiejaar van Freuds Die Traumdeutung. Doorheen de tekst verwijst Couperus naar de vluchtige verschijningen van in het wit geklede hadji’s, pelgrims die uit Mekka teruggekeerd zijn.  En op de allerlaatste bladzijde wordt duidelijk wat hier echt aan de hand is:

‘En in het voelen ervan, tegelijk met de weemoed van het afscheid dat zo dadelijk dreigde, zagen zij niet, te midden der golvende, deinende, gonzende menigte, die als eerbiediglijk voortstuwde de gele en purperen voornaamheden der uit Mekka terugkerende hadji’s — zagen zij niet die éne, grote witte, rijzen boven de menigte uit en kijken met zijn grijnslach naar de man, die hoe hij ook zijn leven geademd had in Java, zwakker was geweest dan Dat…’

Kerend tij

Het is hier niet de bedoeling de huidige coronacrisis te vergelijken met het naderende einde van het Europese kolonialisme. De associatie is evenwel niet geheel vrijblijvend. Ook wij zagen op televisie en in de media steeds meer witte gestalten van artsen, verpleegkundigen en zorgverstrekkers verschijnen. Samen met de experten en de hen achterna hinkende politici, vulden zij stilaan maar zeker ons wereldbeeld in.  Een beetje zoals Java aan het einde van de roman — en ook in werkelijkheid — fundamenteel aan het veranderen was.

Nog geen twee generaties na de roman van Couperus werden de koloniale heren en hun zich vervelende dames op één nacht Untermenschen in de vreselijke Jappenkampen. Diegenen die op tijd ontsnapt waren, zaten in veel kleinere huizen aan de Hollandse grachten. Daar beklaagden ze zich over het onbegrip van hun kleinburgerlijke landgenoten en schudden het hoofd over de onverschilligheid van hun Javaans personeel. Dat had immers ’toch zoveel aan hen te danken’. Soms kan het tij wel erg snel keren.

Stille kracht

Plotseling waren ook wij potentieel aan de goede zorgen toevertrouwd van lieve mensen die we tot voor kort vooral in series als Grey’s Anatomy konden waarderen. We hadden ons echter waarschijnlijk bijna nooit afgevraagd waarom het zo cruciale werk van deze zorgverstrekkers zo weinig gewaardeerd werd.  En in een onbeschaamd kapitalistische samenleving wordt waardering op de eerste plaats in euro’s en centen uitgedrukt. Iets wat dus zelden of nooit het geval was.

Maar, net als in Indonesië, was zij er wel, de stille kracht van al die mensen in het wit. Zonder meten of rekenen stonden ze dag en nacht klaar om hun gezondheid en hun leven voor ons te wagen en ons gat af te vegen, als ik het even concreet mag uitdrukken.

Witte woede

Daarom, om wat zij al generaties, al hun leven lang doen en wij hebben nagelaten, moeten we hopen dat deze stille woede heel binnenkort een witte woede wordt. Dat niemand nog kan wegkijken. En er zijn veel redenen voor deze woede. Het gaat hier om onderbetaalde en overwerkte werknemers. Hoofdzakelijk — en hoe zou dat komen? — meisjes en vrouwen (en wij maar petities tekenen tegen de uitbuiting van meisjes en vrouwen in Bangladesh en Saudi-Arabië).  Ten derde valt bij nader toezien op dat deze witte woede helemaal niet zo ‘wit’ is. Ze bestaat voor een hoog percentage uit migranten, vluchtelingen en asielzoekers — niet-blanken dus. Dat werd in Le Monde van 17 mei (blz. 18 en 20) in detail, met statistieken en interviews bij de hand, aangetoond. We hebben het hier over een drievoudige discriminatie (kapitalisme, seksisme en racisme). In feite moeten we verwonderd zijn dat die opstand niet vroeger is losgebarsten.

In het licht van dit onrecht is het ook tijd dat wij eindelijk ons geduld verliezen met mensen die het blijkbaar nog steeds niet gesnapt hebben. Heel onze gezondheidszorg zou namelijk zonder meer in elkaar storten indien zij erin slagen hun domme en immorele programma’s te realiseren.

Envoi

Bye bye bekrompen (eigen)belangers!

Bye bye geleerde en ongeletterde dagelijkse islambashers!

Keer naar uw dorp

En blijf daar tot jullie tot inzicht komen

Of tot jullie later, oud en versleten, vakkundig en respectvol verzorgd worden door

Aisha, Farhad of Nahima.