Vandaag 1903: Cuba verhuurt ‘voor de eeuwigheid’ Guantánamo Bay aan de VS.

Tomás Estrada Palma, de eerste president van Cuba verhuurt ‘voor de eeuwigheid’ Guantánamo Bay aan de Verenigde Staten. Het is de oudste overzeese marinebasis van de Verenigde Staten en de enige in een land waar de VS niet eens diplomatieke relaties mee heeft. Als in 1962 de Cubacrisis uitbreekt en bekend wordt dat de Sovjets op Cuba raketten willen stationeren, laten de Amerikanen Guantánamo Bay versterken met talloze bunkers. Castro steekt nooit een vinger uit naar de marinebasis.

In de jaren 1990 kreeg Guantánamo Bay een nieuwe bestemming voor het onderbrengen van bootvluchtelingen uit onder meer Cuba en Haïti. Dat bleek vooral juridisch interessant: de basis ligt op Cubaans grondgebied en bijgevolg konden en kunnen de vluchtelingen in Guantánamo Bay geen aanspraak maken op bescherming door de Amerikaanse grondwet. Dit maakte het voor de Verenigde Staten eenvoudig om ongewenste vluchtelingen terug naar huis te sturen. Ook met mensenrechtenverdragen die de VS had afgesloten moest geen of weinig rekening worden gehouden.

Dat bewees zijn ‘nut’ vanaf 2001. Toen werd een deel van de marinebasis ingericht als gevangenenkamp voor terreurverdachten van organisaties als de Taliban en Al-Qaeda. De status van deze circa 750 gevangengezette terreurverdachten zorgde internationaal voor veel heibel. De gevangenen vallen niet onder de Amerikaanse grondwet en ook de Geneefse Conventies zijn op hen niet van toepassing. De VS weigert immers hen te kwalificeren als krijgsgevangenen. Bovendien, zegt Washington, zijn de Geneefse Conventies niet van toepassing omdat er officieel geen sprake is van oorlog.

Volgens Amnesty International zitten nu nog 35 mannen in de Amerikaanse militaire gevangenis van Guantánamo Bay. Daarvan zijn er 19 waarvan de vrijlating is goedgekeurd, maar die toch nog altijd vastzitten. In totaal hebben er meer dan 700 moslimmannen en -jongeren verbleven.