Viroloog Zeger Debyser: ‘coronapas niet zinvol voor kleinschalige activiteiten’

Morgen komt het overlegcomité samen om uit te maken hoe het verder moet met de coronamaatregelen in België. Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) wil zoveel mogelijk af van de maatregelen, nu de vaccinatiegraad in Vlaanderen zo hoog is. Het zou dan ook beter zijn dat de crisis uit de federale fase wordt getrokken. Op die manier kunnen de regio’s een aangepast beleid gaan voeren. Het verschil tussen Brussel en Vlaanderen is ondertussen zo groot, dat zelfs federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) het niet meer kan ontkennen.

Maar ook de uitbreiding van de coronapas naar kleinere evenementen ligt op tafel. Sommigen vinden het een goed idee om die te verplichten voor trouwfeesten en andere gezelligheidsbijeenkomsten. Eerder brachten we al een analyse die stelde dat de coronapas achterhaald is en geen wetenschappelijke en bio-medische zin meer heeft. Graag zetten we, aan de vooravond van het overlegcomité, nogmaals de puntjes op de i. Deze keer met de hulp van een expert met academische kwalificaties.

Coronapas niet meer zinvol

Zeger Debyser, viroloog aan de KU Leuven, ontfermde zich in het voorjaar over het medische luik van het advies van het Bio-ethisch Comité aangaande de invoering van een coronacertificaat. ‘Wij hebben in ons advies geschreven dat het certificaat kon gebruikt worden voor reizen en voor grote evenementen zoals Pukkelpop. Daarvoor vonden wij het een goed en bruikbaar instrument, al hadden we daar een reeks voorwaarden aan verbonden, zoals de mogelijkheid voor niet-gevaccineerden om toch via een test of een genezen-verklaring uitsluiting te vermijden.’

‘Wanneer men nu spreekt van een uitbreiding naar trouwfeesten of kleinere evenementen, lijkt me dat geen goed idee. In eerste instantie was het certificaat daar nooit voor bedoeld, maar blijkbaar willen sommigen die uitbreiding doorvoeren omdat men de regels nog niet durft te lossen. Ik ben van mening dat we beter de maatregelen loslaten dan de coronapas in te zetten voor kleinere activiteiten. Die heeft namelijk zijn bestaansreden verloren door de intrede van de Deltavariant.’

Dat haalden wij eerder ook al aan, maar niet iedereen kan of wil die redenering volgen. Kan u dat even verduidelijken?

‘Ons advies hebben we destijds geschreven op basis van assumpties. De toen beschikbare data wezen in de richting van een bescherming door de vaccins tegen besmetting en transmissie van 90%. Dat was een belangrijk element, omdat gevaccineerden zo veel minder kans liepen anderen te besmetten. Dat risico kwam ongeveer overeen met dat van iemand die negatief getest of hersteld was van een infectie. Daarom vonden we dat we mensen met een vaccinatiebewijs, een negatieve test of een bewijs van genezing konden vrijstellen van de strenge maatregelen. De coronapas kon zo vrijheid bieden, tot iedereen de kans had gekregen zich te laten vaccineren en een degelijke vaccinatiegraad zou worden bereikt.’

‘Nu is er de Deltavariant, waartegen het vaccin nog steeds efficiënte bescherming biedt wat betreft ziekte en hospitalisatie. Uiteindelijk is dat ook de bedoeling van dit vaccin. Maar de bescherming tegen besmetting en transmissie is danig afgenomen: die blijft nu steken op 40% .  Andere onderzoeken zeggen tot 70%. Daardoor kan je niet meer stellen dat gevaccineerden het virus niet meer kunnen verspreiden. Onze oorspronkelijke redenering is daardoor vervallen.’

Vaccinatiegraad belangrijkste parameter voor beleid

‘De coronapas heeft zijn nut gehad, maar om dit instrument nu nog eens extra in te zetten voor kleinere evenementen, dat heeft geen enkele zin meer. Met de vaccinatiegraad die we nu bereikt hebben is er genoeg individuele bescherming en moeten we de regels voor iedereen loslaten. Nu moeten we niet meer met die pasjes werken.’

Geen pasjes meer en de regels loslaten is dus de boodschap?

‘Ja, al denk ik dat er nog situaties zijn waarin voorzichtigheid geboden is. Op druk openbaar vervoer of bij grote massa-evenementen passen we beter nog op. In Brussel vrees ik ook dat we strenger moeten zijn dan in Vlaanderen. Ik meen dat de vaccinatiegraad nu de belangrijkste parameter is om beleid op te bepalen. In regio’s waar we een hoge vaccinatiegraad bereikt hebben kunnen we de regels lossen. Ik zeg dus niet dat we overal alle regels moeten afschaffen, maar er moet toch veel meer mogelijk worden.’

‘Daarom lijkt het me ook belangrijk dat we een regionaal beleid kunnen gaan voeren, afgestemd op de vaccinatiegraad. Daar waar die niet hoog genoeg is, kunnen dan nog strengere regels gelden. Daar gaan de hospitalisaties namelijk nog blijven stijgen en dat moet onder controle blijven. Je kan die koppeling van beleid aan vaccinatiegraad zien als een beloning. Langs de andere kant kan het ook een stimulans zijn voor die regio’s met een slechter resultaat qua vaccinatie om een tandje bij te steken. Twijfelaars gaan zien dat er meer vrijheid komt op plaatsen waar de vaccinatiegraad hoog genoeg is en kunnen zo over de streep getrokken worden.’

Individuele verantwoordelijkheid

We kunnen het dan eindelijk terug overlaten aan het gezonde verstand van de mensen om zich aan te passen aan de situatie en uit vrije wil de nodige maatregelen te nemen…

‘Inderdaad. Wanneer je je onwel voelt kan je nog een mondmasker dragen of gewoon binnen blijven. Indien je tot een risicogroep behoort of je om welke reden dan ook niet gevaccineerd bent, kan je misschien beter niet naar een groot festival gaan, of een mondmasker dragen en afstand bewaren. Maar laat ons dat nu stilaan overlaten aan de individuele verantwoordelijkheid van de mensen.’

Geen antivax standpunt!

‘We moeten heel goed blijven uitleggen wat het vaccin nu wel of niet doet, tegen wat het wel en niet beschermt. Wanneer je het neemt loop je een veel kleiner risico op ziekte, hospitalisatie en overlijden. Neem je het niet, dan is dat je persoonlijke vrije keuze, maar dan loop je een groter risico. Dan moet je ook weten wat je kan ondernemen om daar mee om te gaan.’

‘Ik wil benadrukken dat het loslaten van de coronapas voor binnenlands gebruik geen antivaccinatiestandpunt is. De vaccins werken wel degelijk en doen wat ze beloofd hebben: beschermen tegen ziekte, hospitalisatie en overlijden. Het was de bedoeling om via uitgebreide vaccinatie, op vrijwillige basis, de hospitalisaties onder controle te krijgen en de zorg te vrijwaren. We zijn nu stilaan op dat punt aangekomen. We kunnen de maatregelen dus verder lossen en de niet-gevaccineerden moeten dan voorzichtiger zijn en zich op andere manieren beschermen. Dat is het gevolg van hun vrije keuze.’

Conclusie

We pleiten er dus voor om de federale fase van de coronacrisis te beëindigen om een regionaal beleid toe te laten op basis van de effectieve vaccinatiegraad. Uiteindelijk hebben de experten en de politiek beloofd dat bij het behalen van de vooropgestelde vaccinatiegraad we het rijk der vrijheid mochten betreden. In Vlaanderen hebben we die doelstelling al lang gehaald.

We zijn het stilaan beu om behandeld te worden als kleuters. Wij willen, als volwassenen, terug zelf onze persoonlijke verantwoordelijkheid opnemen, zonder te worden bestookt met allerlei onheilstijdingen die enkel dienen om de angst te voeden.

Voor een pasjesmaatschappij bedanken wij vriendelijk doch kordaat. En jawel, minister Vandenbroucke, wanneer we een pas nodig hebben om ‘in georganiseerde vrijheid’ te kunnen deelnemen aan de maatschappij, zijn we in een pasjesmaatschappij aanbeland. Bij Terzake mopperen dat u dat geen leuke term vindt, doet daar geen afbreuk aan.