Vlaams Belang de grote winnaar van #verkiezingen2019

Van bij de eerste uitslagen bij de verkiezingen van 26 mei 2019 bleek één trend: Vlaams Belang groeit en fors meer dan in de peilingen. Die peilingen lijken de verliezers, want het standhouden van de CD&V werd wel voorspeld, maar blijkt niet in de feiten. Wat wel klopte is de goede score van de PVDA.

N-VA & Vlaams Belang

N-VA slaagt erin de meubelen min of meer te redden. Terwijl we dit schrijven is het net geen 28% of -4,12 procentpunt. Dat is een ernstige tik, maar geen afstraffing. Daarmee blijft de N-VA afgetekend de grootste. De tweede partij is niet langer de CD&V, maar wel, verrassend voor vele waarnemers het Vlaams Belang. Het VB heeft als we dit schrijven 18,2% (+12,33 procentpunt) en CD&V 14% dat is een stap achteruit van 6,45 procentpunt.

Opvallend is de hoge score van het Vlaams Belang in West-Vlaanderen. Vrij onbekende lijsttrekkers en volledig onbekenden die de lijst vullen worden er in verschillende kantons de grootste partij. Met één derde van de stemmen geteld is Vlaams Belang de grootste partij van West-Vlaanderen in het Vlaams Parlement. Nek aan nek met N-VA. Een zelfde beeld in De Kamer, in West-Vlaanderen met N-VA en Vlaams Belang nek aan nek rond de 20%.

Francken-effect

Even opvallend is de mindere score van Vlaams Belang in Vlaams-Brabant. Daar houdt de N-VA van lijsttrekker Theo Francken stand, ze verliest amper. Vlaams Belang blijft er onder de nationale score. Franken wordt zo gezien als ‘dam’ tegen Vlaams Belang én tegelijk wordt hem verweten het VB groot te hebben gemaakt.

Opvallend is dat N-VA en Vlaams Belang geen communicerende vaten blijken te zijn. Vlaams Belang wint duidelijk meer dan het verlies van N-VA. Als is het is te vroeg om de kiezersstromen in beeld te krijgen. Maar in de Vlaamse Beweging zal men wel snel tellen hoeveel Vlaams Belang en N-VA samen hebben. De communautaire druk neemt met deze Vlaamse uitslag fors toe.

De groei van Vlaams Belang blijkt dan toch geen stem voor links zoals N-VA de laatste dagen van de campagne zei. Het lijkt erop dat de groei van het VB de N-VA zo goed als incontournable maakt. Tenzij CD&V, OpenVLD, sp.a en Groen samenwerken. Maar een echt stabiele coalitie lijkt dat niet.

Cordon

Rik Van Cauwelaert stelde in een eerste analyse op VRT de vraag naar het cordon sanitaire. Dat werd een tijd geleden al door enkele politicologen in vraag gesteld, hij vroeg zich af of dat opnieuw zou gebeuren. En op verkiezingsavond waren er enkele schoten voor de boeg.

Er zijn twee stromingen, politici die Vlaams Belang willen ‘in het bad trekken’ om te bewijzen dat hun slogans niet in beleid kunnen omgezet worden. Andere zoals de CD&V-jongerenvoorzitter Sammy Mahdi blijven bij het handhaven van het cordon. Mahdi betreurde het dat een op vier Vlamingen stemde voor ‘de partij van de angst en niet voor een partij van de hoop’. De vraag is of dergelijke retoriek iets verandert. Als je het resultaat in Ninove bekijkt dan kan je daarover twijfelen.

PVDA

De communisten komen in Vlaanderen ook in het Vlaams Parlement én in De Kamer. Op dit moment lijkt het om meer dan enkel de zetel van Peter Mertens te zijn. PVDA zal een fractie kunnen vormen. Ze stappen over de kiesdrempel in Antwerpen, Limburg en Oost-Vlaanderen als we dit schrijven. Een onverhoopt resultaat, het zal zeker voor extra animo zorgen in de Parlementen.

Traditionele verliezers

Ook de opgang van Groen is niet zoals voorspeld. 10% (+2 procentpunt is geen groene tsunami). Groen wordt traditioneel groter gepeild, ook deze keer dus blijkbaar. Groen zal zich wel op de borst kloppen dat ze vooruitgaan tegenover de vorige verkiezingen, maar dé grote overwinning werd het niet. Het bleef ook redelijk stil op het Groen front als we dit schrijven. Groen wordt groter dan sp.a in het Vlaams Parlement, maar niet echt veel groter, een magere troost.

De daling van sp.a geeft een andere trend aan: de verdere achteruitgang van de traditionele partijen in Vlaanderen. Vooral de CD&V krijgt een onverwachte tik. Er was hoop na de lokale verkiezingen van 2018, waar de partij duidelijk won. Maar in de nationale verkiezingen kon ze dat niet doortrekken. De leidende partij van weleer verliest na de centrumsteden nu ook platte land, tot in West-Vlaanderen en Limburg. CD&V is de derde partij geworden van Vlaanderen, na N-VA en Vlaams Belang. Dat moet voor een psychologische schok zorgen. De schok is zo groot dat Miet Smet, uit de ACW-hoek van de partij, pleit voor een verrechtsing van de CD&V.

Ook voor Open Vld is er weinig reden tot feesten. Ze bleven heel stil op de verkiezingsavond op het moment dat we dit schrijven, met uitzondering van Luk Van Biesen die pleitte om het cordon af te schaffen. Wat door voorzitter Gwendolyn Rutten onmiddellijk werd overruled. Liberalen blijven ook na de verkiezingen hun meningsverschillen uitvechten voor de camera.

Een andere traditionele partij die verder wegzakt is de sp.a. Ze lagen goed in de campagne, maar het resultaat bleef uit. Als we dit schrijven heeft sp.a 9,7 % , een historisch dieptepunt. Groen, sp.a en PVDA samen halen ongeveer 25% in het Vlaams Parlement.

Franstaligen verdwijnen

Stelt links in Vlaanderen niet veel meer voor, de Franstaligen in de Vlaamse Rand, voor het Vlaams Parlement verenigd in UF, verdwijnen meer dan waarschijnlijk uit het halfrond.