Doemdenkende media overdrijven gevaar voor voedseltekorten

Naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne verscheen eind maart op VRT NWS een onrustwekkend artikel. In de titel staat te lezen dat de wereld effectief honger zal lijden door dit conflict.

Dat her en der voedseltekorten zouden kunnen ontstaan, wil niemand ontkennen. Toch neemt men liever een voorschot op het gegeven dat het drama zich effectief gaat voltrekken. Een schoolvoorbeeld van hoe hedendaagse journalistiek vaak alleen nog maar vanuit een negatieve hoek kan denken.

Het Russische graan heeft de orkaan doorstaan

Wat ze in bovenvermeld artikel aangaande de oorlog naar voren schuiven, kunnen we evengoed punt voor punt neutraliseren. Zo spreken ze om te beginnen over Egypte dat zeer afhankelijk blijft van Russische graantoevoer. Ze suggereren hierbij ook in één adem dat wanneer in Egypte de graanreserves opraken, je hier de honger meteen gaat voelen.

Meenden ze dit nu uit onwetendheid? Of dacht er echt iemand een moment dat Egypte om wille van de door ons uitgeroepen sancties de honger vrijwillig tegemoet ging stappen? In de vakpers verscheen onlangs het volgende: Egypte blijft koper van Russische tarwe. Zij beklagen zich wel over de kost ervan, maar meer ook niet.

Het ABCD van de graanhandel

In het bewuste artikel op VRT NWS lees je echter dat Rusland als gevolg van de sancties geen graan meer exporteert. Van een klap gesproken: ineens verdwijnt 15-18% van de wereldwijde graanexport. Maar ook deze uitspraak vormt een schoolvoorbeeld van fout nieuws. Zoals je via de link hierboven kan lezen, spreekt de vakpers dit gewoon tegen. De Russische graanexport viel nooit stil.

De wereldwijde graanhandel zit trouwens voor 70% in handen van vier westerse bedrijven, het zogenaamde ‘ABCD-kartel‘. Gaat het over Rusland, blazen sommige van deze actoren warm en koud tegelijk. De grootste, Cargill, gaf echter onomwonden te kennen door te zullen gaan met  het verhandelen van Russisch graan. ‘Ze kunnen de wereld niet laten verhongeren’, heet het dan. Deze firma’s zijn zeker geen ‘Broeders van Liefde’. Weet u het nog? De prijzen van  tarwe gingen fors de hoogte in, lang voordat in Oekraïne een eerste schot werd gelost. Maar aangaande Rusland kan je hun moeilijk ongelijk geven.

Oekraïense Wintertarwe

Het aandeel van Russische tarwe in de wereldhandel komt dus wellicht niet in gevaar. Om problemen in onze voedselketen te vermijden, moet Oekraïne nog altijd een slordige 10% van de wereldwijde export aan tarwe blijven verzorgen. Maar ook dit volume zal zo maar niet ineens in een zwart gat verdwijnen.

Bij het uitbreken van het conflict luidde de wereldpers hierover nochtans meteen de alarmbel: men ging niet kunnen zaaien in april, een ramp. Fluisterden de ABCD-bedrijven hen dat in het oor? In ieder geval weet intussen iedereen beter. Ook in Oekraïne gaat het om wintertarwe, en deze zit al lang in de grond. Komt er voor midden juni een einde aan het conflict, gaat de oogst door zonder dat er nog veel volk zal naar komen kijken. Mensen vergeten snel.

Oekraïne als buffer

Zelfs bij een langdurig oorlog, zal het gros van de tarwe nog steeds worden geoogst. Blijft er een deel in de grond, moet ook dat niet direct een ramp heten. Doordat de rest van de wereld meer wintergraan zaaide als gevolg van de stijgende prijzen, blijft het zeer waarschijnlijk dat de wereldwijde bevoorrading gewoon zonder meer doorloopt. Eerder dan de oorlog, zal het weer de komende zomer hierin een belangrijke rol spelen. Valt dit tegen, pas dan hebben we echt pech.

Bij slecht weer speelde Oekraïne de laatste jaren een belangrijke rol als buffer. Mogelijk geraken we dus een deel van onze reserves kwijt. Maar of we effectief een buffer gaan nodig hebben, ligt dus nog lang niet vast.

Zwarte Zee Havens

Een andere bron van doemdenken vormt de blokkade van de havens rond de Zwarte Zee. En deze kan zelfs wanneer het gewapend conflict stopt nog een tijdje blijven duren. Maar ook hier kan je een mouw aan passen. Keer je de logistieke keten om, gaat het Oekraïense graan niet via Odessa de wereld in (noord naar zuid), maar via Polen en de Baltische zee (zuid naar noord).

Kort schematisch geschetst gaat de graancollectie (zoals dat in het vakjargon heet) als volgt: boer – lokale silo’s – via trein, binnenschip naar havens – opslag in de havensilo – en tenslotte export via zeeschip. De spoorlijnen naar Polen zijn nog steeds intact. En tenzij de Russen Oekraïne totaal kapot willen bombarderen, gaat dit zo blijven.

Zomergerst en maïs

Afgezien van maïs, is het belangrijkste zomergraan in Oekraïne gerst. Deze gerst wordt in essentie verwerkt tot mout en gaat dus naar brouwerijen, zit in bier. Loopt er hier wat mis, nou ja, wat dan? Van een beetje minder zattigheid zal de wereld zeker niet slechter worden.

En ook met maïs komt het goed. Binnen de Europese Unie gaan we overal ecologisch braakland activeren. Het meest in het oog springt het Duitse voorbeeld. Hier gaan ze in één klap 1 miljoen ha in gebruik kunnen nemen. Het gaat daarbij vooral om land dat men onder druk van milieulobbies liet verkommeren. Deze grond verschraalde, maar blijft uiterst geschikt voor maïs. Alleen al het Duitse oppervlak compenseert zo tot ongeveer 50% van het (theoretische) Oekraïense deficit. Dat maïs, ook snijmaïs, goed kan dienen als varkensvoer, nemen de Duitsers er graag bij: hun toekomst met ‘Wurst’ blijft lekker verzekerd.

Op dezelfde nagel kloppen

De oorlog in Oekraïne verschaft de klassieke pers een riedeltje over onheil dat we wereldwijd zullen voelen. En ze laten het ook zo graag aflopen, alsof de schade op het terrein en het leed van de mensen ter plaatse nog niet erg genoeg lijkt.

Door te wijzen op mogelijke geopolitieke complicaties, trekken journalisten het conflict dichterbij, trekken ze het als het ware onze huiskamers in. Hierdoor verzekeren ze zich weer van een nagel om op te kloppen. En weken, als het moet zelfs maanden, steeds op die zelfde nagel blijven kloppen, lijkt al een tijdje de favoriete sport van moderne media.