Voor de kladderadats

Zes miljoen Duitsers hebben Angela Merkel zondagavond op tv horen zeggen dat ze geen alternatief heeft, voor het geval haar beleid inzake de migratiecrisis mislukt. Merkel kan zich niet eens voorstellen dat zoiets gebeurt ‘weil das alles gut durchdacht ist und ja auch logisch ist. Es zweifelt ja auch an dieser Logik keiner.’ Zo spreekt de Duitse kanselier, die niet toevallig ook doctor in de natuurwetenschappen is. Helaas voor haar volgt de politiek andere wetten dan die van de fysica. Welgeteld een week rest er nog om de toestroom van vluchtelingen naar Europa drastisch te doen dalen. We beleven dus de ontknoping van een drama dat in de zomer van vorig jaar begonnen is.

Vanaf deze week patrouilleren vier NAVO-oorlogsschepen – een Grieks, een Turks en een Canadees fregat, en het Duitse bevoorradingsschip ‘Bonn’- tussen de Griekse eilanden en de Turkse kust. Van die flottielje wordt heel veel verwacht. De radar van de fregatten moet elk bootje op de Turkse kust detecteren nog voor het van wal steekt en zijn positie doorgeven aan de Turkse kustwacht. Die moet beletten dat het vaartuig zee kiest, en indien dat toch al gebeurd is, de zeereis afbreken en de opvarenden aan land brengen. Hebben de bootjes de Turkse territoriale wateren al verlaten, dan moeten vaartuigen van Frontex de vluchtelingen onderscheppen en aan land brengen in Turkije. De NAVO-missie is vorige week in ijltempo uitgedokterd door Ursula von der Leyen, de Duitse minister van Defensie en trouwe luitenant van Angela Merkel. De Duitsers coördineren de maritieme actie van op de ‘Bonn’.

De operatie heeft een dubbel doel: enerzijds de Turken ertoe dwingen de vluchtelingen tegen te houden en anderzijds de vluchtelingen ontmoedigen om aan de gevaarlijke overtocht te beginnen. De NAVO rekent erop dat de tv-beelden van vluchtelingen die van een kale reis terugkeren anderen de moed zullen ontnemen om er aan te beginnen.  De Griekse minister van migratie verwacht dat het aantal nieuwkomers met 70% zal verminderen. Turkije heeft zich na urenlang armworstelen bereid verklaard om alle vluchtelingen die van op zijn kust vertrokken zijn terug te nemen. Wat er met hen moet gebeuren, is niet duidelijk. Als de poort naar Europa via de Egeïsche Zee en de Balkanroute dicht gaat, kunnen ze het nog altijd proberen via Libië en Lampedusa. Nu al worden vluchtelingen in het centrum van Athene benaderd door mensensmokkelaars die hun alternatieve routes voorstellen, bijvoorbeeld over Albanië, Bulgarije of per boot naar de hiel van Italië.

De Duitse regering rekent erop dat het militaire optreden de toevloed tegen 7 maart aanzienlijk vermindert. Dan kan Merkel op de top van de EU en Turkije uitpakken met een succes waarmee ze haar politieke vel kan redden. Want de populariteit van Mutti kalft af en de twijfel over haar asielpolitiek groeit met de dag. Volgens de meest recente peiling van Infratest dimap in opdracht van het NDR-programma ‘Panorama’ wil 21% van de ondervraagden een totale opnamestop. 38% het ziet zitten dat er elk jaar 200.000 migranten bijkomen; 17% wil zelfs gaan tot een half miljoen en 3% heeft geen bezwaar tegen 1 miljoen.

De enquête heeft ook gepeild naar de kansen op integratie van al die nieuwkomers. Die kan volgens 52% van de Duitsers alleen slagen, als de toestroom begrensd wordt; 29% is hoe dan ook van mening dat de integratie zal mislukken.

De zorgen van de Duitsers zijn enorm.  Ze vragen zich ondermeer af wie dat allemaal zal betalen, en waar de nieuwkomers onderdak zullen vinden. 45% van de ondervraagden ziet de concurrentie op de arbeidsmarkt toenemen;  volgens 62% van de bevolking zullen de criminaliteitscijfers stijgen en 57% vreest dat de islam in Duitsland te sterk wordt.

De angst wordt duidelijk politiek gekanaliseerd. Bij de traditionele partijen zegt een meerderheid niet bang te zijn: 57% van de CDU-kiezers tot 79% bij de Groenen. De grootste angsthazen zitten bij de AfD, waar niet minder dan 88% van de kiezers er niet gerust op is. Het is vooral naar de uitslag van die Alternative für Deutschland bij de verkiezingen op 13 maart in drie deelstaten (Baden-Württemberg, Rheinland-Pfalz en Sachsen-Anhalt) dat wordt uitgekeken.

Het staat nu al vast dat de uitslag voor Merkel en haar coalitie een kwestie van politiek overleven wordt. De kanselier is in elk geval vastbesloten te vechten. Woensdag 2 maart hield ze crisisoverleg met CSU-voorzitter Horst Seehofer, haar klassieke nemesis.  Vrijdag 4 maart gaat ze naar de CDU-partijdag in Baden-Württemberg, waar gevreesd wordt voor een regelrechte hecatombe over twee weken.

Ook de Grieken rekenen erop dat de toestroom binnen de week stilvalt. Nu de grens met Macedonië zo goed als dicht is, zitten tienduizenden mensen in Griekenland vast. Aan de grens in Idomeni bleef het tot nu toe bij wat schermutselingen met de Macedonische grenswachters, die de wanhopige vluchtelingen met traangas tegenhouden. Het kan niet lang duren voor daar doden vallen. Naar schatting 30.000 vluchtelingen zijn nog onderweg naar het noorden en in totaal zouden er 100.000 mensen in Griekenland vastzitten. De stemming onder de Griekse bevolking tegenover de vluchtelingen is snel aan het omslaan. In Noord-Griekenland werden al enkele mogelijke opvangcentra in brand gestoken.

Het toerisme op enkele Griekse eilanden is volledig ingestort: min 90% op Lesbos, min 40% op Samos. Luchtvaartmaatschappijen schrappen vluchten en cruiseschepen verleggen hun route. Toerisme is goed voor een kwart van het BBP in Griekenland en een van de weinige hoopvolle sectoren voor economisch herstel. Vandaar dat de armlastige Griekse regering alweer de hand uitsteekt naar Europa. Naast een versoepeling van de besparingsmaatregelen vraagt Athene de EU 480 miljoen euro noodhulp en EU-commissaris Stylianides stelt woensdag 2 maart een noodplan voor. De Europese commissie zou werken aan een hulppakket van 700 miljoen euro, waarvan het grootste deel de komende drie jaar naar Griekenland zou gaan, in de vorm van voedselhulp en het bouwen van noodwoningen. Aangezien het EU-budget voor vluchtelingen dit jaar al compleet op is, zal het geld moeten komen van de Europese dienst voor Humanitaire Hulp. Dat budget wordt normaal gebruikt voor hulp aan Afrika en het Nabije Oosten, maar zal nu voor intern gebruik worden aangewend.

Foto: (c) Reporters