Waarom Catalonië zijn toekomst in eigen handen zal nemen

De aanhangers van Catalaanse onafhankelijkheid krijgen vaak de vraag waarom ze niet tevreden zijn met de huidige autonomie van Catalonië. Het antwoord is simpel: We willen in ons eigen land leven, net zoals iedereen.

Unionistische politici kaatsen vaak terug met een dooddoener: Spanje is al een van de meest gedecentraliseerde landen in de wereld! Is dat echt zo? Geen Amerikaan, Schot of Belg zou aanvaarden dat gedecentraliseerde bevoegdheden tenietgedaan kunnen worden door een eenvoudige meerderheid in het nationale parlement, en dat zonder gevolgen zoals hier gebeurt.

Op papier heeft Catalonië autonomie, in werkelijkheid blijft daar weinig van over. Dankzij de centralistische ijver van de Spaanse overheid worden Barcelona’s voorstedelijk treinnetwerk, zeehaven en luchthaven strak in handen gehouden door de overheid in Madrid.

In Duitsland daarentegen kan de stadstaat Hamburg haar eigen voorstedelijk treinnetwerk, zee- en luchthaven bezitten en beheren zonder daarvoor de Duitse eenheid in vraag te stellen. In de Verenigde Staten wordt het strafwetboek bepaald door de 50 staten. In Catalonië kunnen we niet eens beschikken over een eigen Hoge Raad voor de Justitie. Elke instelling wordt strak gecontroleerd en beperkt vanuit de centrale regering.

Alsof het nog niet genoeg is, worden Catalanen nog steeds gediscrimineerd voor het spreken van hun eigen taal, meer dan veertig jaar na de dood van dictator Francisco Franco. In een van de ontelbare voorbeelden dit jaar alleen al, werd een universiteitsprofessor voor € 601 beboet omdat hij Catalaans durfde te spreken tegen een Spaanse politieagent op de luchthaven van Barcelona.

Twee beslissingen van de centrale regering liggen aan de grondslag van de onafhankelijkheidsbeweging. Ten eerste is er Madrids herhaalde weigering om de verbintenissen inzake openbare investeringen in Catalonië na te komen. Ten tweede was er de uitspraak van het Grondwettelijk Hof over het Catalaans Autonomiestatuut, waarbij het hof, handelend in opdracht van de in Madrid regerende Partido Popular, meende de democratische wil van het Catalaanse volk te moeten corrigeren.

Het hof wijzigde en snoeide in een tekst die was goedgekeurd door de parlementen van Spanje en Catalonië, en nog belangrijker, door 73,9 % van de Catalaanse kiezers in een bindend referendum. Het hof – waarvan de leden duidelijke partijbanden hebben en ervan verdacht worden partijlijnen te volgen – knapte het vuile werk op van de conservatieve partij en legde de partijagenda op. Hierdoor schond het de grondwet die het verondersteld wordt te verdedigen.

Dat is niets nieuws. Opeenvolgende Spaanse regeringen hebben straffeloos de Catalaanse autonomie geschonden. Ze hebben wetgeving doorgedrukt over zaken waar ze geen bevoegdheid over hebben en Catalaanse decreten aangevochten die perfect grondwettelijk zijn, waardoor deze automatisch geschorst werden. Ondertussen verzuimt de regering van eerste minister Mariano Rajoy het om 34 uitspraken van het Grondwettelijk Hof, in het voordeel van Catalonië, na te komen.

De Spaanse regering en het Congres van Afgevaardigden hebben herhaaldelijk voorstellen voor een bindend referendum over onafhankelijkheid afgewezen – een maatregel die de steun geniet van 8 op 10 inwoners van de regio volgens de meeste opiniepeilingen.

Meer dan de helft van de Catalaanse bevolking zou een bindend referendum steunen, zelfs indien dat verboden zou zijn door de Spaanse wet of tegengewerkt worden door de regering. Opiniepeilingen tonen ook aan dat een overgrote meerderheid het resultaat van een referendum zou aanvaarden, wat het resultaat ook moge zijn.

Catalonië is een volwassen samenleving en heeft leiders die bereid zijn tot onderhandelen. Na drie verkiezingsrondes in het licht van de autonomiekwestie zijn de opties voor een onderhandelde oplossing echter uitgeput voor de volksvertegenwoordigers.

Nadat 85 van de 135 Catalaanse parlementsleden beslisten om een onafhankelijkheidsreferendum te organiseren, antwoordde Madrid met de vervolging en veroordeling van de voormalige Catalaanse minister-president Artur Mas en drie van zijn collega’s voor het nakomen van hun mandaat.

Madrid nam aanstoot aan de steun die Mas gaf aan de niet-bindende volksraadpleging over onafhankelijkheid in 2014. Aan die raadpleging nam 40 % van de kiesgerechtigde bevolking deel, waarvan 81 % voor onafhankelijkheid stemde. De Catalaanse parlementsvoorzitster Carme Forcadell en vier van haar collega’s moesten ook al verschijnen voor de rechtbank wegens een debat over onafhankelijkheid.

Hoe is het mogelijk dat Spanje, een lid van de Europese Unie, niet in staat is om een vreedzaam conflict op te lossen dat 20 % van haar bevolking aangaat? De Catalaanse Nationale Assemblee (ANC), als deel van het maatschappelijke middenveld, verdedigt Catalonië’s recht om te stemmen over onafhankelijkheid. Gezien de politieke patstelling steunen we de Catalaanse regering in haar verbintenis om een referendum te houden ongeacht de omstandigheden.

Catalonië’s vraag naar politieke onafhankelijkheid is niet het gevolg van hersenspinsels uit een partijhoofdkwartier. Elk jaar nemen bijna twee miljoen mensen de straten in om stemrecht en onafhankelijkheid op te eisen. Deze burgerbetrokkenheid – in een regio met iets meer dan zeven miljoen inwoners – ligt aan de basis van ANC. Organisaties zoals de onze – zonder enige band met politieke partijen – zijn de waarborg dat er een oplossing gevonden zal worden door middel van de stembus en niet via achterkamerpolitiek.

De EU vindt haar oorsprong in het respect voor mensenrechten – inclusief deze van de minderheden –, menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid en de rechtstaat. Hierdoor kan het zijn rug niet keren naar zoveel mensen die het recht om te kunnen stemmen opeisen. Wat voor een boodschap stuurt het naar de wereld indien de eigen lidstaten niet in staat zijn om zijn fundamentele waarden toe te passen?

Het Catalaans parlement heeft de regeringsbegroting voor 2017 goedgekeurd. Het volgende agendapunt wordt het aannemen van de Wet over de Overgang naar Onafhankelijkheid, die geratificeerd moet worden door het in september geplande referendum. Rajoy heeft, zoals verwacht, beloofd dat het referendum ‘nooit’ zou plaatsvinden. Geen enkele regeringsverantwoordelijke wil echter uitleggen hoe ze de organisatie van dit referendum dan willen tegenhouden.

Mocht Madrid naar dwangmaatregelen willen grijpen, dan zal ANC verzekeren dat de volksvertegenwoordigers hun verkiezingsbeloftes kunnen nakomen. Als we een kamp moeten opzetten en moeten slapen voor het parlement, dan staan we er klaar voor. Als we voor de Spaanse politie moeten staan met niets meer dan onze stembiljetten, dan staan we er klaar voor. We zullen de democratie verdedigen in Catalonië, met in ons hand de vlam van de vrijheid en de Europese waarden.

Jordi Sànchez is voorzitter van de Catalaanse Nationale Assemblee (ANC), een volksbeweging die de politieke onafhankelijkheid van Catalonië wil bereiken.

Foto: Jordi Sànchez op de Gewone Algemene Vergadering van de ANC (29/04/2017)