Welkom democratie

Lange tijd dachten wij dat de politieke carrière van Erdogan geen lang leven zou beschoren zijn. Lange tijd werd hij op handen gedragen door westerse politici omdat Turkije volgens hen een ondemocratische legerstaat was.

Herinner u de woorden van Erdogan over de democratie: ‘Democratie is als een trein. Je springt ervan af als je je doel hebt bereikt.’ Ik had de gezichtsuitdrukkingen van die Europese leiders, die indertijd dweepten met Erdogan, wel eens willen zien bij het horen van deze woorden.

Want democratie en religie kunnen enkel samengaan als de democratie sterker staat en in een land als Turkije waren de democratische principes altijd zwakker. Het leger hield alles in het oog maar kon geen onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaak. De legeroversten executeerden onschuldige studenten, die ze als een gevaar voor de staat beschouwden, en sloten onschuldige journalisten op terwijl de echte vijanden van de Turkse republiek zich gedeisd voorbereidden op een staatsinfiltratie.

Volksopstand

Het staatsapparaat werd een kluwen van verschillende, kwaadaardige, religieuze strekkingen met als gemeenschappelijke doel de seculiere staat omverwerpen. Ieder werkte voor zijn eigen agenda totdat Erdogan besloot dat één plus één te veel werd. De zogezegde coup in de zomer van 2016 gaf hem de status van een echte volksheld. Een volksheld die zich verschool achter kanten gordijnen en die zijn volk toesprak via Facetime. Hij jutte het volk op en zorgde ervoor dat er een volksopstand ontstond. De Bosporus kleurde rood van de Turkse vlaggen… en van het bloed. We zagen wild roepende, hysterische mannen op de tankwagens klimmen en beelden van een Turkse soldaat van wie de keel was overgesneden. Het parlement in Ankara werd gebombardeerd die nacht. Opeens moesten mensen tonen wie het meest van zijn of haar vaderland hield door de straten op te gaan. Zo niet was men een landverrader. Dit was geen nationalisme maar een enge verovering van de politieke islam. Istanbul was gevallen.

Gülen

De gülenisten werden zich bewust van de precaire situatie, Turkije was niet meer van hen. Turkse generaals vluchtten weg en vroegen asiel aan in Griekenland. De ironie overtroef de geschiedenis. Journalisten, gelinkt aan Gülen, werden als aangeschoten wild opgejaagd, uit hun bedden gelicht en zonder proces gevangengezet. De wraak van Ergenekon en Balyoz was zoet, dacht ik toen.

Doel en middelen

Ondertussen werden alle prominente leden van de AKP één voor één opzijgeschoven: Melih Gökcek (burgemeester van Ankara), Fatma Sahin (voormalig minister), Bülent Arinc (voormalig vice-premier en de man die de fameuze woorden ‘een vrouw zou in het openbaar niet mogen lachen’ uitsprak), Abdullah Gül (voormalig premier), Ahmet Davutoglu (voormalig premier).

Er blijkt één constante te zijn in de politieke loopbaan van Erdogan en dat is van zoveel mogelijk mensen en middelen gebruikmaken om zijn doelen te bereiken. Als jonge politicus al zat hij gehurkt op de grond naast zijn leermeester Necmettin Erbakan die hij later zou omruilen voor de imam in ballingschap, Fethullah Gülen. En het lot van Gülen en zijn volgelingen ziet er niet rooskleurig uit op dit moment.

Dat is Erdogan, alleen hij kan de waarde van eender wat doen dalen tot een absoluut dieptepunt: vriendschap, loyauteit, de Turkse lire… Deze laatste compenseerde hij door met zakjes Turkse thee van exact 200 gr te gooien naar de mensen op straat terwijl hij in een bus door de stoffige straten reed tijdens zijn hele campagne. Dikke stofwolken op straat verborgen zijn minachting voor het volk. Het volk zag enkel het zakje thee.

Zo hoorden ze ook jarenlang enkel de complottheorieën: een tijd lang ging het over buitenlandse machten die Turkije wilden destabiliseren. Nederlanders waren fascisten en nazaten van nazi’s. Het Westen zou jaloers zijn op Turkije. Europeanen zouden over de hele wereld niet meer veilig over straat kunnen. Zijn laatste uitspraak over de Nieuw-Zeelanders na de terroristische aanval in Christchurch toonde weinig empathie en veel onwetendheid en haat. Israël is volgens de ‘pacifist’ een fascistisch en racistisch land. En zijn relatie met Mutti Merkel is zodanig bekoeld dat een Wiedergutmachung in het najaar van 2018 met cadeautjes uit Turkije is beantwoord met een afstandelijke en ongemeende danke schön.

Partijdige media

De media deden nog niet eens moeite om hun partijdigheid te verbergen. Zo was er de journaliste Buket Aydin die Kemal Kilicdaroglu (leider van de links-seculiere partij CHP) recht in zijn gezicht uitlachte toen hij zei dat zijn partij de lokale verkiezingen zou winnen. Respectloos en zonder een greintje beroepstrots dreven zij de spot met het volk en dansten ze naar de pijpen van Erdogan. De hele campagne was een onemanshow waar Erdogan werd voorgesteld als de man die zijn land zou redden van de economische crisis.

Gemeenteraadsverkiezingen

Vorige zondag vonden de lokale verkiezingen dan plaats in Turkije. Na een nek-aan-nekrace heeft Erdogan zijn nederlaag moeten toegeven.  Toch gingen deze verkiezingen weer gepaard met pogingen tot manipulatie. De website van de Hoge Raad voor de Verkiezingen ging na 21.00 uur op zondagavond offline omdat duidelijk werd dat Imamoglu (kandidaat-burgemeester van Istanbul voor CHP) aan de leiding was. Mijn gok is dat ze de realiteit wilden verdoezelen en tijd winnen. We hebben het allemaal gezien tijdens de voorbije verkiezingen: stroomonderbrekingen, extra stembiljetten, zelfs de Turkse zwerfkatten werden aangeduid als een reden om de verkiezingsfraude van AKP te omzeilen.

‘Als we Istanbul verliezen, verliezen we heel Turkije,’ was een befaamde quote van hem tijdens de campagne. Samen met Istanbul en Ankara zijn nog andere grootsteden van kamp gewisseld. De CHP, de republikeinse volkspartij van Atatürk, heeft verschillende steden veroverd. We mogen de hulp van de HDP, Koerdische Volkspartij van Selahattin Demirtas, hier niet vergeten en hopelijk lijkt dit de start te zijn van een duurzame samenwerking ter voorbereiding op de moeder aller verkiezingen in 2023. Erdogan heeft nu al verklaard dat er 4,5 jaar geen verkiezingen zullen worden georganiseerd. Tenzij hij hier en daar nog een referendum of vervroegde verkiezingen organiseert. Je weet natuurlijk nooit met hem.

De verkiezingsnederlaag is ook een belangrijke eye-opener voor Erdogan en zijn partij. Zoals een medetwitteraarster ook had opgemerkt: het is net omdat de Turken in het buitenland niet hebben kunnen stemmen op de lokale verkiezingen in hun land van herkomst, dat de resultaten hebben gezorgd voor een historische plotwending in de Turkse politiek. Het illustreert duidelijk de impact van het bezit van de dubbele nationaliteit.

2023

Het jaar 2023 is van symbolische waarde voor alle Turken. In 2023 zal de Turkse republiek 100 jaar bestaan. Het voortbestaan zal afhangen van een samenwerking tussen alle linkse partijen die één front zullen moeten vormen tegen de politieke islamisten die dat jaar gretig zullen aangrijpen om wat nog rest van de seculiere staat volledig te wissen.

Maar revoluties komen niet zomaar tot stand. De voorbije verkiezingen geven hoop voor zij die al te lang in het donker hebben gedwaald. De wonden van Gezi, de onrechtvaardige gevangenschappen van de vele politici, schrijvers en journalisten, de schending van de mensenrechten, de oorlogen in het oosten en Syrië en het leven in een censuurstaat hebben het Turkse volk getraumatiseerd. ‘Welkom democratie’ was dan ook de slogan die de Turken op straat scandeerden afgelopen zondag. Laten we allemaal hopen dat deze lenterevolutie een begin is van de wederopstanding van het land van Atatürk.