What a difference a year makes

Een jaar geleden, kerst 2015. In Vlaanderen is er haast niemand die over de Amerikaanse verkiezingen spreekt. Ondertussen beginnen in de Verenigde Staten de voorverkiezingen dichterbij te komen, het is maar een maand meer alvorens de Iowa caucus begint.

Er is echter iets vreemd aan de hand. Bij de Republikeinen is er een vastgoedmagnaat uit New York die grote bijeenkomsten houdt, terwijl zijn vele tegenkandidaten voor kleine groepjes spreken. Het establishment heeft te veel kandidaten en Jeb Bush, een prins uit een politieke dynastie die zichzelf ziet als rechtmatig troonopvolger, kan ze niet wegspelen. Een andere anti-establishmentkandidaat komt ook onder stoom; Ted Cruz is een goeie debater en verzekert zich van de steun van verschillende groepen binnen de Conservatieve beweging.

Bij de Democraten zijn er een pak minder kandidaten, drie kandidaten strijden er om een vooraf bepaalde kroon; ook hier heeft de dynastie haar rechten. Hillary Clinton heeft er namelijk haar zinnen gezet om de eerste vrouwelijke president van de Verenigde Staten te worden. De voormalige First Lady heeft het onrecht van 2008 nog niet verteerd, toen de Kennedy-clan en de linkerkant van het establishment van de Democratische partij zich tegen de Clinton-clan keerde en een onervaren senator uit Chicago steunden, Barack Obama. Hillary ging met een dichtgeknepen neus in die man zijn eerste regering zitten om in the picture te blijven en zich te vergewissen van zijn steun in 2016, haar laatste kans. Toch is er weer een vervelende senator die het haar moeilijk maakt. Maar het establishment staat deze keer aan haar kant. Ze wint, met een beetje hoofdpijn, maar in feite zonder veel problemen.

Het Baton Rouge-moment als sein van een Jacksonian Revolt

Na de vierde voorkiezing (Nevada) schreef ik het volgende: ‘Trump gaat de nominatie winnen en zal Hillary Clinton verslaan in november. En dit omwille van het feit dat hij mensen naar de stembus krijgt (zoals Obama in 2008) die nog nooit zijn komen stemmen, hij kan ook de “Reagan Democrats” naar de stembus krijgen om voor hem te stemmen. Maar vooral hij kan veilige Democratische staten winnen in het Noord-Oosten en waarom zou hij het democratische kroonjuweel niet kunnen winnen, zijn thuisstaat New York?’

Buiten New York, zat ik er niet ver naast. Maar waarom voorspelde ik toen dat Trump ging winnen?

Omwille van wat ik het Baton Rouge-moment noem. Net voor de voorverkiezing in South Carolina ging elke kandidaat naar de Palmetto State. Trump had de tijd om een stop te maken in Louisiana, waar de voorverkiezing nog vier weken op zich liet wachten en slaagde er in om op enkele dagen 11 000 mensen te verzamelen in een stadion, terwijl er nog 5000 wachtenden buiten stonden. Er gebeurde iets, iets wat velen niet zagen of – moet ik zeggen – niet wilden zien. Andere kandidaten spraken in kleine achterafzaaltjes in de staat waar de volgende voorverkiezingen gingen plaatsvinden. Trump ging naar een staat die bij de anderen nog niet op de radar stond en trok er in no time meer volk als alle tegenkandidaten samen. Het was in vele staten hetzelfde liedje, twee kernbegrippen maakten zich meester van de mensen die Trump steunden: ‘It’s a movement’ en ‘It’s happening’.

De verkiezing van Trump heeft veel weg van de verkiezing van Andrew Jackson, president van 1828 tot 1836. Toen was het ook een populaire revolte tegen de elite uit Washington, met een nieuwe soort van campagnevoeren. Jackson was de eerste kandidaat voor het presidentschap die actief campagne voerde, speeches hield, een biografie publiceerde en opinies van de bevolking liet peilen. Donald Trump liet arena’s en festivalterreinen vollopen en gebruikte Twitter, het sociale medium dat zo populair is onder mensen die aan politiek doen en zij die politiek volgen. Twitter stelde Trump in staat om rechtstreeks te communiceren, zonder invloed van de klassieke, zogezegde oneerlijke media. Jackson was de stichter van de Democratische partij, wordt Trump de stichter van een nieuwe Republikeinse partij?

Hoe zal Trumps presidentschap eruit zien?

Het zou wel eens kunnen dat de soep inderdaad zo heet zal gegeten worden als ze wordt opgediend. De eerste tekenen van het kabinet van Trump zijn duidelijk. Mensen met een uitgesproken profiel die geen Washington Insiders zijn, wel wat mensen van de onvermijdelijke zakenbank Goldman Sachs, maar ook veel outsiders die persoonlijk voorstander zijn van de afschaffing van hun departement of toch voor radicale verandering ervan. Voormalig gouverneur van Texas Rick Perry op Energie, een departement dat hij wou afschaffen toen hij presidentieel kandidaat was. Of wat te denken van de nieuwe secretaris voor Onderwijs, Betsy DeVos, een vrouw met Nederlandse roots. Een activiste voor minder nationale inmenging in het onderwijs. Ook Mick Mulvaney op Begroting is een fiscale havik die het budget in evenwicht wil brengen en belastingen verlagen. Andy Puzder op Arbeid wil de minimumlonen verlagen en minder inmenging van de federale overheid. Change is on the way!

Op buitenlands vlak is het nog wat koffiedik kijken met de benoeming van Rex Tillerson, de ex-CEO van Exxon Mobil. Het belooft alvast een moeilijk confirmatieproces te worden voor hem. Feit is wel dat Trump absoluut een eind wil maken aan het buitenlands beleid van de afgelopen 25 jaar. Geen interventies meer en als het kan een goede relatie met Rusland. China, op het internationale vlak de grote uitdager van de VS, wordt gewantrouwd en zelfs een beetje getart. De banden met Israël worden versterkt en supranationalisme via VN en klimaatconferenties wordt verlaten. Trump wil bilaterale akkoorden, waar de VS de agenda kan bepalen.
Op Defensie komt James Mad Dog Mattis, een gepensioneerd generaal die ook niet al te happig is om het leger te gebruiken voor allerlei buitenlandse avonturen.

Wat miljardairs, verschillende generaals en conservatieve politici: dat is de cocktail die Trump serveert om zijn presidentschap tot een goed einde te brengen. En hij gaat voor acht jaar.

Democratische partij in de problemen

Ondertussen liggen de Democraten in de touwen, de partij staat op een electoraal dieptepunt. Ze heeft weinig gouverneurs, een minderheid in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden én heeft veel senaatszetels te verdedigen in 2018. Een partij die geplaagd wordt door politici van in de zeventig die niet willen weggaan om plaats te maken voor jongere mensen. Illustratief is dat vice-president Joe Biden (74) eventueel in 2020 zijn kans wel wil wagen. Daarnaast is er een charismatische, maar chagrijnige, ex-president. Een man die van zichzelf denkt de beste president geweest te zijn in de geschiedenis, die de partij, die hij de vernieling heeft ingereden, wil redden van de ondergang. Maar als het een troost mag zijn, de Republikeinen wisten in 2008 ook niet meer van welk hout pijlen te maken.

Foto: (c) Reporters