Wilders, indo in de politiek?

Privé schijnt hij erg aardig te zijn, intelligent en kunstzinnig. In het openbaar weet Geert Wilders dit echter goed te verbergen. Provocerend, arrogant en eigengereid heeft hij zich een markante plaats binnen de Nederlandse politiek verworven. Van oktober 2010 tot april 2012 gedoogde de door hem opgerichte PVV, de Partij voor de Vrijheid, het VVD-CDA kabinet-Rutte I. Tot nu toe is dit de enige periode waarin Wilders met zijn partij over politieke macht beschikte. Afgelopen weekend werd door velen het einde van zijn partij voorspeld. Nu, een paar dagen later, na een glas en een plas, zit Wilders nog steeds met 12 leden (van de 150) in de Tweede Kamer, met 10 leden (van de 75) in de Eerste Kamer, met 3 leden in het Europees Parlement en met in totaal 55 vertegenwoordigers in de verschillende Provinciale Staten. Politieke verantwoordelijkheid dragen ze niet. Politieke bestuurders heeft de PVV nog nooit geleverd. Zelfs na de spectaculaire overwinning in de gemeenteraadsverkiezing van 2010 in Den Haag en Almere konden ze in deze steden geen wethouders leveren. Toch weet Wilders sinds zijn aantreden in 1998 in de landelijke politiek de schijnwerpers op zich gericht te houden.

Moslimterreur

Het vak van politicus leerde hij vanaf 1990 als beleidsmedewerker van de Tweede Kamerfractie van de rechts-liberale VVD. Hij bereidde de standpunten voor op de terreinen van sociale zaken en sociaal-economisch beleid en schreef speeches voor de fractieleden. Later verklaarde Bolkestein, die toen fractievoorzitter was, met nadruk dat Wilders nooit speeches voor hem persoonlijk geschreven had.
Als Kamerlid vroeg hij steeds de aandacht voor ‘de risico’s van moslimterreur’ en mede door zijn vele vragen werd de VVD-minister van Buitenlandse Zaken Jozias van Aartsen in het toenmalige kabinet Kok II tegen zijn zin gedwongen een analyse te maken van moslimextremisme.

Zijn anti-moslimkoers werd gesteund door het toenmalige Kamerlid Ayaan Hirsi Ali. Hirsi Ali was tussen 2003 en 2006 lid van de Tweede Kamer voor de VVD. In 2006 vertrok ze naar Amerika om te gaan werken voor het ultraconservatieve en anti-moslim American Enterprise Institute, dat vooral tijdens het presidentschap van George W Bush grote invloed had.

Vrienden van de PVV

Begin september 2004 kwam het tot een breuk tussen de VVD en Wilders omdat de VVD had laten weten dat Turkije mits het ooit aan vele voorwaarden zou voldoen uiteindelijk lid van de Europese Unie zou kunnen worden. De toenmalige fractievoorzitter van de VVD, de huidige burgemeester van Den Haag, Jozias van Aartsen eiste van Wilders dat hij dit standpunt van de fractie zou onderschrijven. Wilders weigerde en stapte uit de partij. Hij bleef echter op zijn Kamerzetel zitten. In november richtte hij de Stichting Groep Wilders op, die later van naam veranderde in Stichting Vrienden van de PVV. De Partij voor de Vrijheid zelf heeft, op Wilders na, geen leden. Sympathisanten kunnen zich slechts bij de Stichting Vrienden van de PVV aansluiten.

Geert Wilders had toen nog het idee om samen met andere conservatieven als Joost Eerdmans – die bij Lijst Pim Fortuyn (LPF), zat en die bij de gemeenteraadsverkiezingen van vorige week lijsttrekker van Leefbaar Rotterdam was-, met Marco Pastors, toen en nu Leefbaar Rotterdam, Bart Jan Spruyt van de conservatieve Edmund Burke Stichting, en met Rita Verdonk, die toen VVD-minister voor vreemdelingenzaken en integratie was en die inmiddels uit de politiek verdwenen is, een nieuwe partij op te richten. Door onderlinge conflicten is het nooit zover gekomen.

Naast de anti-Turkije houding en zijn antimoslimkoers voerde Wilders’ eenmansfractie ook campagne tegen de Europese Grondwet. Al in oktober 2004 werd Geert Wilders net als Hirsi Ali, die zelf in de VVD-fractie was gebleven, bedreigd met onthoofding in een video op internet. Wilders en Hirsi Ali moesten onderduiken. Sindsdien wordt Wilders streng bewaakt op kosten van de Nederlandse overheid.
‘Geert Wilders is een populist en Hirsi Ali neemt geen verantwoordelijkheid,’ zei de oud-VVD-lijsttrekker Hans Dijkstal in november 2004. ‘Ik heb leiding aan hem gegeven toen hij nog verstandig was,’ maar, ‘wat Wilders onder integratie verstaat is gewoon assimilatie.’ Bij assimilatie wordt van de allochtonen geëist dat zij hun eigen identiteit en cultuur afzweren en de heersende Nederlandse cultuur overnemen; integratie is een tweezijdig proces, een zich aan elkaar aanpassen.

Klare wijn

In 2006 nam Wilders Partij voor de Vrijheid voor het eerst deel aan verkiezingen. Zijn verkiezingsprogramma heette Klare Wijn. De belastingen moesten fors omlaag, buitenlandse imams moesten een spreekverbod krijgen en Artikel 1 van de Nederlandse Grondwet (‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan’) moest vervangen worden door een artikel over ‘de dominantie van de joods-christelijke en humanistische traditie en cultuur’. Nederlanders moesten weer trots op hun eigen cultuur worden.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2006 haalde de PVV 9 zetels.

Op 24 september 2007 werd ook oud-minister Rita Verdonk, die toen weer Kamerlid geworden was uit de VVD gezet. Ze begon haar eigen politieke partij Trots op Nederland. Mevrouw Verdonk dacht met gejatte oneliners de Nederlandse politiek te kunnen veroveren. Haar bekendste ‘Ik buig niet naar links, ik buig niet naar rechts, maar ik ben rechtdoorzee’, is van de katholieke KVP-politicus Norbert Schmetzer. Eind december 2007 liet Verdonk in De Telegraaf weten dat ze best in een regeringscoalitie met de PVV zou willen stappen. Ook Wilders zag dit eerst wel zitten. Samen met hem zou Verdonk de VVD kunnen vermorzelen, liet hij weten. Verdonk wilde minister-president worden en riep ‘De Nederlander moet weer kunnen lachen om zijn loonstrookje. Aan de gedachte die mensen nu hebben: politici zijn zakkenvullers die toch nooit doen wat ze beloven. Dáár moet iets aan gebeuren. Er moet weer vertrouwen komen. Daarom kiezen veel mensen tussen Jan Marijnissen (SP) en mij. Die vertrouwen ze.’ Bij de Kamerverkiezingen in juni 2010 haal Verdonk geen zetel. De PVV steeg van 9 naar 24 zetels. Ze werd de derde partij in de Tweede Kamer.

‘Rita Verdonk wordt geen minister voor de PVV als deze partij zou gaan regeren,’ schreef De Telegraaf op 13 juni 2010 ‘Dat heeft PVV-leider Geert Wilders zondag gezegd.’ Niet elke liefde houdt stand. Een paar maanden voor de verkiezingen had Hirsi Ali in een interview met de VARAgids laten weten dat ‘Geert Wilders is een populist, zijn beleid is onuitvoerbaar, maar hij gaat wel de verkiezingen winnen. Er heerst een ijzeren discipline in zijn fractie. Hij domineert de belangrijkste issues zoals de islam, integratie en de toetreding van Turkije tot de EU.’ Hirsi Ali noemt Wilders in het interview ‘gedreven, gehaaid en vasthoudend.’ ‘Massadeportatie van moslims is geen antwoord op de problemen. Wie gaat hij dan precies het land uitzetten en wie mogen er blijven? Zijn beleid is onuitvoerbaar.’ En in New English Review liet ze weten: ‘Geert Wilders is no racist and also no fascist. He is a boon for the Netherlands.’

Fitna

Intussen was in februari 2008 Wilders’ film Fitna uitgebracht. Fitna werd ook op internet geplaatst. ‘Fitna’ betekent ‘beproeving’ en ‘het kwaad’ in het Arabisch. Wilders en zijn politieke vrienden werden wederom op internet met executie bedreigd.
Veel mensen dienden een aanklacht in tegen Wilders en zijn film wegens discriminatie en haatzaaien. Net als nu had ook toen de politie een standaardformulier voor de klagers ontworpen. En net als nu werd er ook in 2008 een grote anti-Wildersdemonstratie georganiseerd.
Uiteindelijk weigerde het Openbaar Ministerie (OM) Wilders te vervolgen. Het weekblad Elsevier schreef op 1 juli 2008: ‘Weliswaar vindt het OM een aantal uitlatingen van Wilders in kranten en in zijn film Fitna beledigend voor moslims, maar die uitlatingen zijn gedaan “binnen de context van het maatschappelijk debat,” en daarom niet strafbaar.’

Wilders kondigde meteen een nieuwe film aan. Een aantal klagers ging in hoger beroep en Wilders werd alsnog vervolgd. Wilders werd tijdens het proces verdedigd door advocaat Bram Moszkowicz, die inmiddels levenslang zijn beroep van advocaat niet meer mag uitoefenen. In juni 2011 werd Wilders van discriminatie en haatzaaien vrijgesproken.

‘België loopt op zijn laatste benen. En dat betekent een enorme kans om te komen tot de unie van het onafhankelijke Vlaanderen en Nederland. Nederland en Vlaanderen horen bij elkaar,’ liet Geert Wilders in juni 2008 in het NRC-Handelsblad weten. ‘In onze harten zijn we nooit gescheiden. We horen bij elkaar.’
Op 2 september 2009 publiceerde het weekblad De Groene Amsterdammer een artikel met de kop ‘Wreker van zijn Indische grootouders. De politieke roots van Geert Wilders.’ ‘Wilders is een indo,’ schreef De Groene. Zijn grootouders waren Indische-Nederlanders (uit Indonesië – red.). ‘Indische familiegeschiedenissen reflecteren bijna allemaal de calamiteiten van de twintigste eeuw: uitsluiting, vervolging, geweld en gedwongen afscheid maakten een zeker deel uit van de ervaringen van Indische ouders, grootouders en overgrootouders.’ ‘Afkeer van en angst voor moslimimmigratie en het fenomeen multiculturaliteit tekenden opvallend veel van de zichtbare politieke activiteit van Indische Nederlanders sinds de late jaren zeventig.’ ‘Zo was een van de eerste bekende politici die zich opvallend tegendraads uitliet over het vreemdelingenbeleid en de multiculturele samenleving VVD-prominent Frits Bolkestein, die een Indische moeder had.’ ‘Wilders’ uitspraken en stellingnamen lijken wonderwel in de conservatieve en kolonialistische kaders te passen die ook andere politici van Nederlands-Indische origine meer dan een halve eeuw geleden hebben gesteld. Patriottisme, versterking en behoud van de Nederlandse invloedssfeer, waarden en cultuur en een heilig geloof in de natiestaat als panacee staan daarin voorop.’

Strovuur

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 steeg de PVV van 9 naar 24 zetels. Joost Eerdmans (Leefbaar Rotterdam) liet in het VNO Magazine van juli 2010 weten: ‘Ik denk dat er met Wilders wel zaken valt te doen. Hij overdrijft en maakt theater, maar als het eropaan komt, is hij bereid tot compromissen. Ik zeg altijd: je kunt hem beter in het kabinet dan in de oppositie hebben. Mijn voorkeur gaat uit naar een coalitie van VVD en PVV met gedoogsteun van CDA en (de streng-religieuze – red.) SGP. Als ze er niet uitkomen in Den Haag, krijgen we nieuwe verkiezingen. Dat betekent een nog grotere zege van de PVV omdat de mensen de politiek dan helemaal zat zijn. Dan krijgen we premier Wilders.’

Het werd het kabinet-Rutte I van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV dat in oktober 2010 ging regeren. ‘De PVV is een partij van de korte baan. Wilders is strovuur,’ zei Frits Bolkestein in maart 2011 in Welingelichte Kringen.

In april 2012 viel het kabinet-Rutte I. Hirsi Ali zei op de televisie: ‘Wilders heeft een goed gevoel voor wat er leeft. Maar hij werkt op een populistische manier die niet kan worden vertaald tot beleid. In het begin is de kiezer tevreden dat hij wordt gehoord. Maar wat dan? Als je niet in staat bent een coalitie te vormen, met andere partijen samen te werken, dan wordt wat je zegt niet tot beleid vertaald.’

Op 8 februari 2012 introduceerde de PVV een Meldpunt Midden- en Oost-Europeanen (ook bekend geworden als: ‘Polen-meldpunt’), waar mensen baanverlies of andere problemen door de arbeidsimmigratie van Midden- en Oost Europeanen konden melden. Het Europees Parlement nam op 15 maart 2012 een resolutie aan die het PVV-meldpunt en de website in krachtige bewoordingen veroordeelde en premier Rutte opriep zich daarvan te distantiëren. Ook enkele Oost-Europese regeringsleiders en ambassadeurs, onder wie de Poolse, keurden het meldpunt af. Wederom was er door Wilders en zijn PVV een grote commotie in het land veroorzaakt. Uiteindelijk werd het meldpunt weer gesloten.

Op 20 maart 2012 stapte Brinkman uit de PVV, uit onvrede over de koers van de partij. Hierdoor raakte het minderheidskabinet CDA/VVD zijn meerderheid in de Tweede Kamer kwijt. In april maakten VVD en CDA bekend dat het overleg met de PVV over de begroting 2013 was afgebroken. Het kabinet trad af.

Op 12 september 2012 vonden de verkiezingen plaats. Elsevier schreef als commentaar op de uitslag: ‘Wilders was een electorale magneet die alleen maar krachtiger leek te worden. Juist dat gaf hem kracht in de politieke arena. Wilders was een zichzelf versterkend fenomeen, maar dat mechanisme raakt nu in de versukkeling. De angst bij andere partijen voor “de populist uit Venlo” is weg.’ De PVV viel terug van 24 naar 15 zetels in de Tweede Kamer. ‘Ons gevecht in Nederland is harder nodig dan ooit,’ liet Wilders als reactie weten. ‘De mooiste jaren van de Partij voor de Vrijheid liggen nog voor ons.’

Ook nu, na de gemeenteraadsverkiezingen van vorige week, heeft Wilders zijn gevecht niet opgegeven. Een deel van zijn vrienden en aanhangers is hij, voorlopig wellicht, kwijt geraakt. Joost Eerdmans de lijstaanvoerder van Leefbaar Rotterdam liet vrijdag op twitter weten dat hij het niet eens is met Wilders’ uitspraken over Marokkanen. Ook uitspraken uit het verleden, zoals de kopvoddentaks over hoofddoekjes, vindt Eerdmans discutabel.

Het is echter naïef om te denken dat de rol van Wilders en zijn PVV in de Nederlandse politiek na vorige week is uitgespeeld.

@HenkJurgens

Foto: (c) Reporters