Wordt Duitsland opnieuw militaire macht?

100 jaar geleden rolde ‘das Heer’, zoals het Duitse keizerlijke leger heette, als een verwoestende pletwals over ons land. Het Duitse leger was gemodelleerd naar het Pruisische ideaal en bracht heel wat geniale veldheren voort. Van de Franssprekende Frederik de Grote in de 18^de eeuw over de militaire filosoof Carl von Clausewitz en de bijna foutloze Helmuth von Moltke in de 19^de eeuw. Tot aan het einde van de Tweede Wereldoorlog stonden er knappe militaire koppen op  zoals Heinz Guderian of Erwin Rommel. Het militarisme van de Duitse rijken had echter een gruwelijke schaduwzijde met als grootste uitwas de Holocaust. De precisie waarmee miljoenen mensen werden vermoord tart elke verbeelding . Het  Befehl ist Befehl was genadeloos.

Bang voor Rusland

Intussen is het vijfentwintig jaar geleden dat de Berlijnse Muur werd neergehaald. De Duitse Bondsrepubliek is een ander land dan het rijk van Wilhelm II of dat van Adolf Hitler. Vandaag houden onze oosterburen de Europese Unie min of meer recht door hun economische slagkracht. Die Unie wordt nu volop uitgedaagd door het Rusland van Vladimir Poetin die, ondanks de economische onheilstijdingen die zijn land overdonderden de voorbije week, zijn spierballen maar al graag laat rollen om de EU bang te maken. De VS lijkt zelf minder en minder geïnteresseerd in wat er in de Europese achtertuin aan de hand is. Het Midden-Oosten en de economische bedreiging van China baren het Witte Huis meer zorgen dan bijvoorbeeld Oekraïne. De Amerikanen willen dat de Europese naties zelf meer hun problemen oplossen. Maar men kan niet naast het gegeven kijken dat die staten aanzienlijk aan het snoeien zijn in de militaire budgetten. Sinds 2008 bespaarden de leden van de NAVO om en bij de 20 procent in hun legeruitgaven. Een schril contrast met de groei van 50 procent in militaire uitgaven in Rusland.

Vroegere slachtoffers kijken naar Berlijn

De voormalige Poolse minister van Buitenlandse Zaken, Radek Sikorski, bond de kat bel aan. In 2011 verklaarde hij te Berlijn: ‘Ik ben wellicht de eerste Poolse Buitenlandminister in de geschiedenis die het zegt, maar ik ben minder bang van Duitse macht dan dat ik de Duitse onmacht vrees’. Duitsland wordt door de historische vijand (hoewel, eerder het historische slachtoffer) opgeroepen om haar macht te ontplooien. In de zomer van dit jaar verklaarde toenmalig NAVO secretaris-generaal Anders Fogh Rasmussen: ‘Duitsland is vandaag een normaal land met de rechten en de plichten van andere landen. Daarom moet Duitsland een belangrijke rol gaan spelen in het buitenland- en veiligheidsbeleid van de EU, de NAVO en de internationale politiek.’ Ook de Denen waren in het verleden het slachtoffer van Pruisische en Duitse invasies.

Berlijn weifelt

Maar de oproepen druisen in tegen de psyche van het moderne Duitsland. Sinds 1945 neemt de Bundesrepublik een pacifistische houding aan. Pas in 1999 werden er Duitse troepen op een buitenlandse internationale missie gezonden richting Kosovo. Een peiling  in het voorjaar van 2014 toonde aan dat 49% van de Duitsers het liefste een neutrale houding zien ten opzichte van Rusland en het Westen in de Oekraïnecrisis. 

En toch. De Duitse Buitenlandminister, Frank-Walter Steinmeier, sprak in september 2014 het Jewish World Congress te Berlijn toe: ‘Wanneer wij Duitsers “Nooit meer!” zeggen betekent dat geen excuus om onze handen van moeilijke wereldproblemen te houden. Integendeel. Wanneer we “Nooit meer!” zeggen dan gaat dat ook over de gevaren in de wereld, waar geweld en oorlog en genocide opdoemen. Met behulp van diplomatie en met behulp van onze partners is Duitsland bereid haar deel te doen tegen deze gevaren. Ook dat betekent “Nooit meer!”’. De Duitse president, Joachim Gauck, liet zich al in januari 2014 ontvallen dat er nood is aan een krachtigere diplomatie, ‘want Duitsland moet zichzelf leren vertrouwen’ .

Het leverde Gauck het etiket van ‘oorlogsstoker’ op. Wilhelm II had ermee gelachen.

(c) Reporters