Yes-stemmen stemmen liever Schots

Volgens een onderzoek van Scottish Social Attitudes (SSA) blijkt dat ja-stemmers voor Schotse onafhankelijkheid straks op 18 september, meer gemotiveerd zijn om hun huis uit te komen voor het referendum dan andere.

Niets nieuws onder de zon, denkt u? Wie gemotiveerd is, wie de verandering wil waarom een referendum – welk ook – werd ingericht, zal sowieso meer gemotiveerd zijn/haar stem uit te brengen. Dat lijkt toch evident?

Verrassender is misschien dat ‘onbesliste kiezers die naar “yes” leunen’ ook meer gemotiveerd zijn om te gaan stemmen dan … houd u vast … ‘onbesliste kiezers die naar “no” neigen’. Daar heb je dus peilingbureaus en denktanks voor nodig.

En toch, volgens datzelfde onderzoek zou het er toe leiden dat daardoor het aantal ja-stemmen met ca 2% zou toenemen. Motivatie om ja te stemmen voor een referendum dat is ingericht opdat men ja zou stemmen, door diegenen die willen dat er ja wordt gestemd, zou dus een verschil maken. Daar heb je dus peilingbureaus en denktanks voor nodig.

Het omgekeerde is misschien interessanter. 19% van de overtuigde neen-stemmers zou thuis blijven. Nou, dat is nieuws. Wie voor het behoud is van het Verenigd Koninkrijk – en zo zijn er wel wat, ook al moet de ‘Better Together’ campagne nog echt van start gaan – verwacht je toch ook om te gaan stemmen? Als een vijfde van hen van plan is thuis te blijven impliceert dat (1) de neen-stemmers het een verloren zaak vinden en de handdoek in de ring gooien of (2) dat ze het referendum hoegenaamd niet ernstig nemen.

In referenda is het doorgaans zo dat wie uitgesproken voor is of erg ontevreden, gaat stemmen. Wie tevreden is met de situatie – ook al heeft die een standpunt – blijft vaker thuis. Sommige van die neen’ers volgen misschien ook niet de pers en de peilingen op de voet. Zes maanden geleden leek ‘Yes’ een ‘lost cause’. Weinigen geloofden toen dat ‘het’ zou kunnen gebeuren. Maar dat ziet er nu anders uit. Die neen-denkers die niet gaan stemmen zouden op 19 september wel eens kunnen schrikken als ze wakker worden in een ‘less United Kingdom’ dan voorheen.

Met de jongste peilingen die een krap verschil van 4% tussen het ja- en neen-kamp voorspellen, zijn dit natuurlijk cijfers die alarmbellen doen afgaan, vooral in Westminster. Met zo’n verschil en de hogervermelde cijfers, ligt een ‘yes-vote’ in het verschiet. Het zal dan maar met een bijzonder krappe meerderheid zijn, Britten hebben nu eenmaal respect voor een meerderheidsgroep of -partij.

Voor de unionisten wordt het dus belangrijk de gasplank in te duwen van hun campagne. In de verkiezingen die in Vlaanderen voor de deur staan, hoor je politici en opiniemakers wel stellen dat de strijd pas in de laatste tien dagen wordt gestreden, dat dan de onbeslisten en de twijfelaars – de zwevende kiezers – moeten en kunnen overhaald worden. ‘Better Together’ zal zich niet kunnen permitteren zo lang te wachten.

Echter, Labour heeft nog een stok achter de deur. Wie de onbesliste kiezers afmeet op de partijpolitieke schaal, merkt dat 15% van de Labour-kiezers in Schotland ‘onbeslist’ is. Bij de Schotse Nationalisten is dat – hoe kan het ook anders – slechts 5%. Labour voert een eigen campagne voor het behoud van het VK. Als de socialistische partij haar natuurlijke kiezers straks met haar campagne ‘United with Labour’ kan overtuigen uit de luie zetel te komen en ‘neen’ te stemmen, zou het allemaal een Schotse maat voor niets kunnen geweest zijn.