Zet Catalonië door zonder Mas?

De komende maanden worden cruciaal voor Catalonië. Terwijl de centrale regering in Madrid de dialoog blijft afwijzen en inzet op repressie en recentralisatie, worden in Barcelona plannen uitgewerkt om de toekomstige republiek vorm te geven. 

Wie wordt minister-president? 

De Catalanen zijn als vanouds weer onder elkaar aan het kibbelen. Het lijkt de laatste tijd meer over Artur Mas zelf te gaan dan over onafhankelijkheid. Voor de liberale minister-president ziet het er immers almaar slechter uit. Spanje haalt al zijn wapens uit de kast om hem politiek uit te schakelen. Lastercampagnes houden niet op. Maar ook in het pro-onafhankelijkheidskamp kent hij tegenstanders: de antikapitalisten van de CUP. De CUP gaf al voor de verkiezingen aan niet op Mas te zullen stemmen als minister-president. Hoewel er zeer weinig lekt uit de onderhandelingen, blijft de CUP herhalen bij dat standpunt te blijven. Het alternatief is stemmen zoeken in het unionistische kamp of bij de ecosocialisten van ‘Catalunya Sí que és pot’, die een referendum over Catalaanse onafhankelijkheid steunen maar ook tegen Mas zijn. De kans dat Mas opnieuw minister-president wordt, is dus zeer klein. 

ANC wordt politieke machtsfactor

De Catalaanse Nationale Assemblee (ANC), de grootste pro-onafhankelijkheidsbeweging, krijgt nu ook in het Catalaanse parlement een machtige stem: oud-voorzitster Carme Forcadell krijgt de steun van de pro-onafhankelijkheidscoalitie Junts pel Sí en de CUP om voorzitster van het parlement te worden. Zij zal zo formeel de nummer twee van de Catalaanse instellingen worden, waarmee ze ineens op een felle unionistische oppositie zal kunnen rekenen. Carme Forcadell was van 2003 tot 2007 schepen van Sabadell voor het centrumlinkse Esquerra Republicana de Catalunya (ERC), maar staat ook dicht bij Artur Mas. Als oprichtend voorzitster van ANC staat ze bekend als een charismatisch en vurig aanhanger van onafhankelijkheid. Business as usual zal het met haar niet worden in het Catalaanse parlement. 

Catalaanse Republiek

Een ander akkoord tussen Junts pel Sí en de CUP is het aannemen van een plechtige verklaring over de oprichting van de toekomstige Catalaanse Republiek. De inhoud van deze verklaring, die gestemd zal worden vóór 9 november, blijft onduidelijk. Ondertussen wordt het onafhankelijkheidsproces bemoeilijkt door twee factoren: koudwatervrees en de Spaanse verkiezingen.

Terwijl Madrid de ene na de andere repressieve en autonomie terugdraaiende wet aanneemt, twijfelen de Catalanen over de te volgen stappen. Ze willen het netjes en legaal doen, maar lijken onvoldoende te beseffen dat al deze mogelijkheden uitgeput zijn. Madrid wil simpelweg niet onderhandelen. Al zeker niet over een referendum. Op een bepaald moment zullen illegale acties moeten ondernomen worden. En daar is men niet happig op. Madrid stelt illegaliteit gelijk aan antidemocratisch. (De centrale regering gaf de voorbij drie jaar wel 150.000 euro subsidies aan de Stichting Francisco Franco, dat de oud-dictator verheerlijkt.) Het moment waarop iedereen wacht is dan ook wanneer het Catalaanse parlement en regering officieel acties zullen stellen die breken met de Spaanse legaliteit. 

Spaanse verkiezingen

Anderzijds komen er algemene verkiezingen in Spanje op 20 december. Deze verkiezingen zullen zo goed als zeker het einde betekenen van het Spaanse tweepartijensysteem. De peilingen maken nu al duidelijk dat er in geen geval een meerderheid zal kunnen gevonden voor onderhandelingen. In Catalonië is het nu de vraag hoe de independentisten naar de Spaanse verkiezingen zullen trekken. Er lijkt zich een consensus te vormen om de coalitie Junts pel Sí te herhalen en een ‘loskoppelingsdelegatie’ te sturen naar Madrid. De CUP zal niet deelnemen aan de verkiezingen van de ‘onderdrukkende staat’. 

Ondertussen blijft de Spaanse politiek het gerecht inzetten tegen Artur Mas en co. Vorige woensdag viel het gerecht voor de tweede maal binnen in het hoofdkwartier van de Catalaanse liberale regeringspartij CDC. De beschuldiging luidt dat CDC systematisch drie procent smeergeld opstrijkte bij overheidsopdrachten. Na tien jaar onderzoek moet nog het eerste bewijs gevonden worden. Op dezelfde dag raakte bekend dat Francisco Correa (PP) toegaf systematisch drie procent smeergeld opgestreken te hebben voor een grootschalig corruptienetwerk van de Partido Popular (PP). 

Terwijl het laatste feit geminimaliseerd werd in de Spaanse massamedia, insinueerde men in de Spaanse pers al twee uur vóór de huiszoeking bij CDC over wat er op til stond. Dat werd opnieuw breed uitgesmeerd. De satellietzender van de Spaanse overheidszender, met directeur aangeduid door de PP, stond zelfs comfortabel binnen het cordon opgesteld door de Guardia Civil. Ook vorige keer, voor de Catalaanse verkiezingen, waren de media getipt. Denken dat dit voorbeeld van hoe Spaanse media, gerecht en politiek samenwerken, opnieuw aan louter toeval te wijten is, is naïef. 

Het zijn trieste tijden voor aanhangers van een democratische rechtstaat in Spanje. 

Foto: Artur Mas te midden van supporters op de avond van de onafhankelijkheidsverkiezingen. (c) Reporters