Zonnige groetjes uit Kaboel: Afghaanse vluchtelingen met vakantie naar… Afghanistan

In Duitsland is er de voorbije dagen flink wat opschudding ontstaan na een uitzending van het RTL-programma Extra. Daaruit bleek dat mogelijk duizenden erkende vluchtelingen uit Afghanistan de voorbije zomermaanden doodleuk met vakantie gingen naar hun land van herkomst. Een land dat ze, voor alle duidelijkheid, ontvlucht zijn om vervolgens in de EU asiel aan te vragen.

Ironisch genoeg waren het de Afghanen zelf die de aandacht trokken van enkele Duitse RTL-journalisten. Onder meer op TikTok doken de voorbije maanden opvallend veel foto’s op van Afghaanse vluchtelingen die, ondanks die vluchtelingenstatus in Duitsland, vrolijk in Afghanistan bleken te zitten. Bij onze oosterburen  leven vandaag zowat 400.000 Afghanen, ongeveer 60.000 van hen zijn in het bezit van een zogenaamd ‘blauw paspoort’. Dat is een reisdocument dat erkende vluchtelingen – die om evidente redenen geen paspoort kunnen krijgen  bij de ambassade van hun land van herkomst – kunnen aanvragen bij de gemeente waar ze wonen.

Op zo’n paspoort staat ook uitdrukkelijk vermeld dat de houders niet naar het land mogen reizen dat ze ontvlucht zijn. Na de Syriërs waren de Afghanen vorig jaar de tweede grootste groep asielzoekers in Duitsland, goed voor ruim 20.000 aanvragen.

Los vel papier

Uit het RTL-onderzoek blijkt nu dat een aantal reisbureaus in Hamburg in deze een sleutelrol spelen. Uitbaters van die reisbureaus getuigen dat er alleen al via die stad wekelijks honderden Afghanen met zo’n blauw paspoort naar hun land van herkomst trekken. Om de immigratiediensten te misleiden, vliegen ze meestal eerst naar Turkije of Iran, vanwaar het daarna richting Kaboel gaat.

Daarbij maken ze gebruik van zogenaamde double entry visa. Pakweg Teheran of Ankara worden bij vertrek en aankomst aangegeven als de eind- en vertrekbestemming, maar via zo’n visum kunnen de Afghanen na hun verblijf in Afghanistan ook eerst terugkeren naar Iran of Turkije. Daarna vliegen ze dan opnieuw richting Duitsland. Uit getuigenissen van de reisbureaus blijkt ook dat de visa voor Afghanistan zelf niet in de paspoorten worden geplakt – zoals dat normaal het geval is – maar als een los vel papier worden ingevoegd. Zo krijgen de Duitse immigratiediensten die visa  dus ook nooit te zien.

Criminelen

De affaire zorgt in Duitsland voor extra ophef omdat er in het land al enkele maanden een stevig debat woedt over de vraag of Afghaanse criminelen – ook wanneer ze erkend werden als vluchteling – niet sneller moeten worden teruggestuurd naar Afghanistan. Dat debat wakkerde aan na enkele steekpartijen waarbij Afghanen betrokken waren en na de moord op een Duitse politieagent eind mei. De verdachte werd gearresteerd en bleek een afgewezen Afghaanse asielzoeker die intussen al ruim negen jaar illegaal in het land verblijft.

In een eerste reactie wimpelde de Duitse minister van Binnenlandse Zaken de verantwoordelijkheid van haar diensten af. Volgens haar is het niet de taak van het ministerie van Binnenlandse Zaken, maar wel van de lokale immigratieautoriteiten, om ervoor te zorgen dat dit niet gebeurt. Die lauwe reactie zorgde meteen voor nog meer politieke opschudding. Joachim Stamp, de Duitse regeringscommissaris die verantwoordelijk is voor migratie, riep op tot de deportatie van Afghanen die asiel hebben gekregen in Duitsland maar vervolgens op vakantie gaan naar Afghanistan.

Ook vanuit de Duitse politiebond kwam er scherpe kritiek. ‘De federale politiebureaus op de luchthavens hebben niet genoeg personeel om zowel vertrekken als aankomsten én de veiligheid van vluchten te controleren. Wanneer de minister van Binnenlandse Zaken beweert dat de federale politie alles controleert op de luchthavens, dan heeft ze het goed mis. En dat weet ze zelf ook heel goed.’

En in België?

Ook in ons land zitten de Afghanen in de top drie van de asielzoekers, maar het erkenningspercentage ligt hier opvallend lager dan bijvoorbeeld in Duitsland. Maar één op drie Afghaanse asielzoekers krijgt asiel in ons land. Eens erkend als vluchteling, hebben zij initieel recht op een verblijf van vijf jaar in België. Na die periode kan dan eventueel een onbeperkt verblijfsrecht worden verleend.

‘In de meeste vragen tot heroverweging die we behandelen gaat het om Iraakse, Afghaanse en Iraanse vluchtelingen’, geeft woordvoerster Hannah De Vreese van het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen aan. ‘Maar dat zijn natuurlijk ook landen waaruit België de voorbije jaren een grote instroom aan asielzoekers heeft ontvangen. Dit hoeft dus niet automatisch te betekenen dat deze landen ook fraudegevoeliger zijn. Maar zelf beschikken we niet over cijfers over het aantal intrekkingen van blauwe paspoorten.’

Merkwaardig genoeg leidt een terugkeer van een erkende vluchteling naar zijn land van herkomst niet automatisch tot een intrekking van diens vluchtelingenstatus. Hannah De Vreese: ‘Wanneer het CGVS op de hoogte wordt gesteld van een terugkeer naar het land van herkomst, of zelfs de intentie daartoe, gebeurt er een individueel onderzoek naar de mogelijkheid tot opheffing van de vluchtelingenstatus. Het CGVS houdt daarbij rekening met de actuele situatie in het land van herkomst en de redenen die de vluchteling geeft om zijn status te behouden. Blijkt er niet langer gevaar voor vervolging te zijn, dan wordt die status opgeheven. In het andere geval  blijft de status dus wél behouden.’

Zieke ouder

Ook Bart Tierens, woordvoerder van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor (CD&V) benadrukt dat niet elke terugkeer naar het land van herkomst ook een reden is om het statuut in te trekken.’Wanneer we vaststellen dat een erkende vluchteling zo’n reis heeft gemaakt – ook als het maar om een eenmalige terugkeer gaat – volgt er sowieso altijd een onderzoek. Een geval dat niet leidt tot intrekking van het vluchtelingenstatuut kan bijvoorbeeld zijn wanneer een erkende vluchteling eenmalig een zieke ouder gaat bezoeken in het herkomstland.’