1 juli. Historische dag: Warschaupact ontbonden

Elk jaar   De Nationale Komkommerdag, in Nederland geïntroduceerd in 2010 door GroentenFruit Bureau ter promotie van deze groene vrucht. Maar deze dag markeert ook het begin van de ‘komkommertijd’, de periode waarin nieuwsredacties en politici met vakantie gaan en alles zowat tot stilstand komt. Wees gerust, wij doen gewoon door.

Armando (1929-2018)

2018   Overlijden in Potsdam (Brandenburg) van Armando met zijn ware naam Herman Dirk van Dodeweerd, kunstschilder, beeldhouwer, dichter, schrijver, violist, acteur, journalist, film-, televisie- en theatermaker. Hij woonde van 1979 tot 1989 in West-Berlijn. Van zijn hand zijn onder meer Uit Berlijn, Aantekeningen over de vijand, De straat en het struikgewas (Multatuliprijs 1988), Mensenpraat. Violist in onder andere het zigeunerorkest van Tata Miranda. Het Armando Museum in Amersfoort werd in 2007 door brand verwoest, veel van zijn werk ging verloren.

2010   Staatssecretaris van Mobiliteit Etienne Schouppe wil vanaf 1 juli 2010 (bij de start van het Belgische voorzitterschap van de Europese Raad) de Belgische autonummerplaat omvormen naar de Europese standaard: een combinatie van drie letters en vier cijfers met aan de linkerkant een blauwe band met de vlag van de Europese Unie en de landcode B. Het oorspronkelijke idee voorzag tevens in een kleurverandering van het oude rood-op-wit naar zwarte tekens op een witte achtergrond, maar in november 2009 ontstond er discussie in de ministerraad over de wenselijkheid hiervan. Leek te veel op de Duitse nummerplaten, oei.

2008   Invoering van een algemeen rookverbod in de Nederlandse horeca. In Nederland wordt een algemeen rookverbod in de horeca van kracht. Het verbod geldt ook voor poppodia, disco’s, speelautomatenhallen en feesttenten. Veel grotere café’s hebben speciale afgesloten rookruimtes ingericht waar roken nog wel is toegestaan. Tegen het rookverbod was langdurig geprotesteerd. Veel rokers zijn nu van plan om te stoppen. België volgt met een algemeen rookverbod op 10 oktober 2014.

1991   Einde van het Warschaupact (1955-1991). Het politiek-militaire bondgenootschap onder leiding van de Sovjet-Unie wordt officieel ontbonden op een bijeenkomst van Oost-Europese leiders in Praag. De NAVO volgt niet.

Provo in Amsterdam

1966   De hete zomer van Provo in Amsterdam: Hans Metz en Hans Tuynman worden gearresteerd terwijl ze met een spandoek zonder tekst ‘demonstreren’. Je weet maar nooit, het kan alles betekenen, redeneert de politie.

1960   In Benelux worden de grenscontroles opgeheven.

1947   De repressie voorziet zich van een beter gedocumenteerde basis. Voor het onderzoek van honderdduizenden gevallen van ‘mogelijke collaboratie’ kreeg het auditoraat-generaal een Centrale Dienst voor Documentatie. Op 1 juli 1947 heeft deze dienst al 1 131 280 foto’s van mogelijke daders en kopies van ‘belangrijke documenten’ ter beschikking van de militaire parketten gesteld. Op een bepaald moment was één Belg op vier ‘verdacht’.

1946   Na de wilde straatrepressie organiseert de repressie zich op het niveau van het gerecht. In 1945 was het bevoegde militaire gerecht – het auditoraat en de zetelende magistratuur – nog bescheiden van omvang: een viertal krijgsraden en een krijgshof met enkele kamers. Als de repressie op kruissnelheid komt, rond 1 juli 1946, zijn er al 21 krijgsraden met in totaal 134 kamers en heeft het Krijgshof 24 kamers, gespreid over vier steden. Voor de bediening van deze machinerie worden in totaal 872 griffiers, 608 krijgsauditeurs en substituut-auditeurs, 485 burgerlijke en honderden militaire rechters benoemd.

Edmond van Dieren (1879-1961)

1940   Na de volkomen onwettelijke deportatie van enkele duizenden ‘verdachte’ landgenoten, begin mei 1940, waarbij onder meer Joris van Severen werd vermoord, zijn velen eindelijk terug thuis uit Frankrijk. Senator Edmond van Dieren stond op de lijst van de Belgen ‘verdacht van verstandhouding met de vijand’, maar ontsnapt aan de geplande wegvoering. In het Justitiepaleis van Brussel ontmoet hij procureur-generaal Walter Ganshof van der Meersch, die verondersteld wordt het bevel tot deportatie te hebben gegeven en hij slaat hem in het openbaar in het gezicht. Of het een ‘symbolische kaakslag’ betrof, blijft een vraag.

Ganshof wordt ‘s anderendaags door de Duitsers gearresteerd, maar op 26 december vrijgelaten en op 8 oktober 1941 door de kamer van inbeschuldigingstelling van het hof van beroep in Brussel buiten vervolging gesteld.

1915   In het dagblad De Vlaamse Stem, dat in Nederland verschijnt, schrijft redacteur Antoon Jacob dat ‘herstel van België op de oude grondslag onmogelijk is’. Hij vergist zich, maar dat wisten jullie al.

1903   De eerste Ronde van Frankrijk gaat van start met 60 deelnemers. De start is ter hoogte van herberg Au Reveil Matin in Montgeron, een voorstad van Parijs, onder toezicht van twee gendarmen te paard. De Fransman Maurice Garin (1871-1957) wint de eerste rit van 467 km, van Parijs naar Lyon. Hij behaalt op 19 juli in Ville d’Avray tevens de eindzege na 2428 km te hebben afgelegd. De Ronde is een publiciteitsstunt van de Franse uitgever Henri Desgranges (1865-1940) en zijn tijdschrift L’Auto. De oplage van L’Auto, voorloper van L’Équipe, stijgt van 20 000 naar 65 000.

1897   In Nederland wordt een bordeelverbod van kracht, dat het houden van ‘een openlijk huis van ontucht’ strafbaar maakt. Het verbod is het resultaat van een krachtige lobby van onder andere dominee Ottho Gerhard Heldring (1804-1876), met zijn brochure ‘Is er nog slavernij in Nederland?’ Het bordeelverbod wordt in 1999 opgeheven, ondanks tegenstand van de christelijke partijen CDA, RPF-GPV en SGP. België kent geen bordeelverbod.

1880   Geboorte te Duinkerke van Gaspard van den Bussche, stichter van het Vlaams regionalistische tijdschrift Le Beffroi de Flandre (1919-1928).

Charles Darwin (1809-1882)

1863   Nederland is het laatste Europese land dat de slavernij afschaft. Op deze dag worden in Suriname 33 000 slaven en op de Antillen 12 000 slaven van hogerhand tot vrije mensen verklaard. Voor elke slaaf wordt aan de vroegere eigenaar 300 gulden uitgekeerd. De slaven krijgen niets. Of alles: de vrijheid.

1858   De evolutietheorie van Charles Darwin wordt gepubliceerd door de Linnaean Society van Londen.

1849   België geeft zijn eerste postzegels uit, twee zegels van 10 en 20 cent met daarop de beeltenis van koning Leopold I. Deze eerste zegels waren ontworpen door de Belgische kunstenaar Charles Baugniet (1814-1886), naar een portret gemaakt door de jonge Gentse kunstschilder Lieven de Winne (1821-1880). Er komt geen Nederlands op voor, wat had je verwacht. In Nederland verschijnen de eerste postzegels in december 1851.

Christoffel Plantijn (1520-1589)

1589   Overlijden te Antwerpen van Christoffel Plantijn, wereldberoemd drukker. Zijn drukkerij telt op haar hoogtepunt zestien persen en meer dan tachtig werknemers. Hij wordt de drukker van de universiteit van Leiden en tevens benoemd tot drukker van de Staten Generaal van de Nederlanden. In 1585 keert hij naar Antwerpen terug. Na zijn dood neemt zijn schoonzoon, Jan Moretus (Moerentorf), het bedrijf over. De drukkerij is bewaard als Plantin-Moretusmuseum en werd als werelderfgoed erkend.